انتشار علوم و معارف اسلام در عصر امام محمّد باقر

1934
مشاهده متن

پدیدآورعلامه آیت‌اللَه سید محمدحسین حسینی طهرانی

گروه تاریخی واجتماعی

/2
پی دی اف پی دی اف موبایل ورد

انتشار علوم و معارف اسلام در عصر امام محمّد باقر

1
  • هو العلیم

  •  

  • انتشار علوم و معارف اسلام در عصر امام محمّد باقر علیه السّلام

  •  

  • حضرت علامه آیة اللَه حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی

  •  

انتشار علوم و معارف اسلام در عصر امام محمّد باقر

2
  • بسم اللَه الرحمن الرحیم

  • آية اللَه حاج شيخ محمّد حسين مظفّر- أعلى اللَه درجته السَّامية- در کتاب «تاريخ الشِّيعة» گويد: شيعه در زمان حضرت امام محمد باقر عليه السّلام 1از ناحيه بنى اميّه در تنگى و ضيق شديد نبود به مثابه ضيق و تنگنائى که پيش از عصر آن حضرت در آن بوده‌اند. در زمان حضرت کاروانها به سوى وى براى سيراب شدن و به نهايت مکيدن از آبشخورهاى دانش و معارف او از نقاط بعيده به راه مى‌افتادند. در عصر وى روايت و راويان از او بسيار گرديدند، و روايت و حديث از او به مقدار معتنابهى از آباء گرامى سابقش فزونى گرفت.

  • حديث باقرى در هر قطرى از اقطار منتشر گشت، تا به جائى که جابر جُعْفى که از موثّقين راويان و أعاظم ناقلين أحاديث مى‌باشد، تنها از او هفتاد هزار حديث نقل نموده است. جابر از حاملين علوم اهل البيت بوده استوَ عِلْمُهُمْ صَعْبٌ مُسْتَصْعَبٌ لَا یحْتَمِلُهُ إلَّا نَبِىٌّ أوْ مَلَک مُقَرَّبٌ أوْ مُؤمِنٌ امْتَحَنَ اللَه قَلْبَهُ لِلإيمَان2همان طور که در نصّ حديث وارد شده است.

  • در حديثى که از جابر روايت است وى گويد: عِنْدِى خَمْسُونَ ألْفَ حَدِيثٍ، مَا حَدَّثْتُ مِنْهَا شَيْئاً. کلُّهَا عَنِ النَّبِىِّ صلى اللَه عليه و آله مِنْ طَرِيقِ أهْلِ الْبَيْتِ.

  •  «نزد من پنجاه هزار حديث موجود مى‌باشد که من يکى از آنها را هم بيان ننموده‌ام. همه آن احاديث از پيغمبر اکرم صل اللَه علیه و آله و سلّم است از طريق اهل بيت.»

  • تنها محمد بن مسلِم از حضرت امام باقر بخصوص سى هزار حديث روايت کرده است.

  • بَه بَه! شما چه بزرگمردانى هستيد! چقدر ظروف علم شما صلاحيّت دارد تا آن مقادير عظيمه از علوم اهل البَيْت را در برگيرد! آن هم آن علوم صَعْب و مُستصعب را! آرى اين امرِ بديعى نيست، چرا که: النَّاسُ مَعَادِن3

  • در عصر حضرتش علمائى از رجال حديث به ظهور رسيدند که يگانه تکيه گاه شيعه بر احاديث آنان نه تنها در آن زمان، بلکه در اعصار آتيه بوده‌اند. آنان در محضر حضرت امام جعفر صادق عليه السّلام مقام والاترى را حائز بوده‌اند. حضرت بر ايشان نظر عطوفت و مرحمت مى‌فرمود، و با احترام و ملايمت و مرافقت سلوک مى‌فرمود. و درباره آنها از حضرت مدائح جليله‌اى صادر گرديده است، أمثال جابر، و محمد بن مسلم، و زُرارَه، و حُمْران دو پسران أعْین، و ابن أبى یعْفُور، و بُرَيْدِ عِجْلى، و سُدَيْر صَيْرَفى، و أعْمَش، و أبو بَصير، و مَعْروف بن خَرَّبوذ و بسيارى دگر از غير ايشان، همان طور که شعراى پهلوان و عالى مرتبتى ظهور نمودند أمثال کمَيت که آثار خالده ايشان تا امروز زينت بخش صفحات تاريخ مى‌باشد.

    1. آن حضرت سلام اللَه عليه در مدينه منوّره سنه ٥٧ از هجرت تولد يافت، و در واقعه کربلا چهار ساله بود، و به دست هشام بن عبد الملک با تصدّى عامل خود در مدينه در هفتم از شهر ذى الحجة الحرام سنه ١١٤ و يا ١١٧ با القاء سمّ شهيد گرديد و در قبرستان بقيع با عمويش و پدرش مدفون شد
    2. اين احاديث بسيار است و با تعبيرات مختلفى وارد است و به حدّ استفاضه مى‌رسد آنها را مجلسى- رضوان اللَه عليه- در ج ١، از «بحار» طبع کمپانى از ص ١١٧ تا ص ١٢٦ تحت عنوان «باب إنَّ حديثهم: صعبٌ مستصعبٌ و انّ کلامهم ذو وجوه کثيره و فضل التّدبّر فى أخبارهم و التّسليم لهم و النّهى عن ردّ أخبارهم» آورده است. صَعْب به حيوان سرکش و شموس گويند که کسى نمى‌تواند بر آن سوار گردد در مقابل ذلول که مراد از آن حيوان رام است. و مُسْتَصْعب حيوانى را گويند که چون آن را ببينند از آن فرار کنند از شدّت حدّت و بيم گزند آن. و معنى حديث اين طور مى‌شود: به درستى که حديث ما سخت و مشکل و غير قابل دسترس و نيز سخت و مشکل شمرده شده و غير قابل دسترسى انگاشته شده مى‌باشد به طورى که هيچ کس نمى‌تواند آن را متحمّل گردد و بردارد مگر آنکه فرشته مقرّبى باشد و يا پيامبر مرسلى و يا بنده مؤمنى که خداوند قلب او را به تحمّل ايمان آزمايش نموده باشد. ما در دوره علوم و معارف اسلام در قسمت ٢ «امام شناسى» در ج ٥ از مطبوع ص ١٠٩ تا ص ١١١ در متن بعضى از اين اخبار را ذکر نموديم و در تعليقه نيز توضيح بيشترى داده شده است
    3. اين حديث را با عبارت: النّاس معادنُ کمعادن الذّهب و الفضّة، خيارهم فى الجاهليّة خيارهم فى الاسلام از رسول اکرم مرسلًا در «جامع السعادات» طبع نجف اشرف ج ١ ص ٢٤ آورده است