چرا اولیاء الهی در زمان های گذشته بیشتر بودند؟
چرا در زمانهاى گذشته عرفا يا سالكين راه رفته زياد ديده مى شوند ولى در این زمان اينچنين نیست؟ مثلا در همين کتاب تذكره الاولیاء ، شیخ عطار عرفای بسیاری را نام می برد كه همعصر بوده اند ولی در این زمان اینچنین نیست یا در سوره واقعه نیز در باب وصف مقربون مى فرمايد: ثله من الاولین و قلیل من الاخرین، آیا دلیل خاصی دارد یا اینكه مشیت پروردگار اينچنين مطلبى را رقم زده است؟
هو العلیم.
می گویند عدم وجدان دلیل بر عدم وجود نمی باشد. اولیاء الهی مثل سایر افراد نیستند که برای معرّفی خود از هر وسیله و واسطه ای بهره گیرند و خود را به مردم ارائه نمایند. عرفان به پروردگار برای آن ها حکم ناموس آن ها را دارد. آیا شده است که کسی ناموس خود را در معرض دید و تماشای سایرین قرار دهد؟ مگر در وقتی که تکلیف الهی مقتضی اظهار باشد. بنابر این شاید در این زمان نیز از اینگونه افراد وجود داشته باشند امّا به طور مخفی زندگی می کنند.
از این گذشته چنانچه در سؤال آمد، این مسئله به اراده و مشیّت خدا بازگشت می نماید.