مطلع انوار ج4

مطلع انوار (٤)

مباحث و رسائل علمی

عبادات و ادعیه، اخلاق

مؤلّف: علاّمه سیّد محمّد حسین حسینی طهرانی

ناشر: مکتب وحی / طهران

نوبت چاپ: اوّل / ١٤٣١ ه‍ . ق ، ١٣٨٩ ه‍ . ش 

چاپ: مبینا

قیمت: ٨٨٠٠تومان

تعداد: ٣٠٠٠

شابک ج ٤: ٩ ـ ٦ ـ ٩٠٨٩٣ ـ ٦٠٠ـ ٩٧٨

حق چاپ محفوظ است

تلفن: ٤٣٩٧ ٦٤٥ ٠٩١٢

 قال موسی بن جعفر علیه السّلام:

 لا تَجلِسوا عِندَ کُلِّ عالِمٍ إلّا عالِمٌ یَدعوکُم مِن الخَمسِ إلی الخَمسِ؛ مِن الشَّکِّ إلی الیَقینِ، و مِن الکِبرِ إلی التَّواضُعِ، و مِن الرِّیاءِ إلی الإخلاصِ، و مِن الرَّغبَةِ إلی الزُّهدِ، و مِن العَداوَةِ إلی النَّصیحَةِ.

 «امام موسی کاظم علیه السّلام فرمودند:

 نزد هر عالمی رفت و آمد ننمائید مگر آن عالمی که شما را از پنج مرحله خارج نموده به پنج مرتبه برساند؛ از شکّ و شبهه به یقین و از تکبّر به تواضع و از ریاء و خودنمائی به اخلاص در عمل و از تمایلات دنیوی و امیال نفسانی به پارسائی و بی‌اعتنائی و از حقد و کینه و خصومت به لطف و نصیحت و خیرخواهی.»

 بحارالأنوار، ج ١، ص ٢٠٥

تصویر مرحوم علاّمه طهرانی ـ رضوان الله علیه ـ در سن حدود پنجاه سالگی

در طهران

عبادات و أدعیه

 صورت دستخط مرحوم علاّمه طهرانی ـ رضوان الله علیه ـ که به تقاضای بعضی از ارادتمندان ایشان مبنی بر ترجمۀ دعای قنوت انجام پذیرفته است.

[احادیثی در باب طلب و ذکر]

 بحرالمعارف، صفحه ٥٥:

 «رُوِیَ أنّ داودَ علیه السّلام قالَ: ”إلَهی! کَیفَ أطلُبُکَ حَتّی أجِدَکَ؟“ فأوحَی اللهُ تَعالَی إلَیهِ: ”أن یا داودُ! تَرَکتَنی فی أوّلِ قَدَمٍ رَفَعتَهُ؛ و ذلِکَ أنّکَ رَأیتَ الطّلَبَ مِنکَ لی، لا مِنّی لَک.“

 و فی کافی عن هشام بن سالم، عن أبی‌عبدالله علیه السّلام:

 ”مَن شُغِلَ بذِکرِی عَن مَسألَتی، أعطَیتُه أفضَلَ [ما أُعطِی] مَن یَسأَلُنی‌.“¹

 و فی محاسن البرقی عن النّبیّ صلّی الله علیه و آله و سلّم:

 ”قالَ اللهُ تَعالَی: مَن شُغِلَ بذِکرِی عَن مَسألَتی، أعطَیتُه أفضَلَ ما أُعطِی السّائلینَ.“»²و³

[تفاوتِ ادعیه و اوراد با روایات]

 و در [مجموعه مقالات استاد حسن زاده آملی] صفحه ١٥٦ گوید:

 «آن لطائف ذوقی و عرفانی، آن نکات سرّی که در أدعیه و أوراد و مناجات‌های أئمّه أطهار علیهم السّلام ما پیدا می‌شود، در روایات نمی‌شود به دست آورد؛ زیرا که در روایات مخاطب مردم‌اند و با مردم به فراخور عقل آنها صحبت می‌کردند و سخن می‌گفتند، امّا در مناجات‌ها و أدعیه، در خلوت‌خانۀ عشق با جمال و جلال مطلق به راز و نیاز می‌پرداختند، که آنچه گفتنی بود به زبان می‌آوردند.

 امید آنکه در حوزه‌های علمیّه، صُحُف أدعیه و أذکار که از أئمّۀ أطهار ما صادر شده است و بیانگر مقامات و مدارج و معارج انسان است، از متون کتب درسی قرار گیرند؛ و در محضر کسانی که زبان‌فهم و اهل دعا و سیر و سلوکند و راه‌یافته‌اند و راه‌نمایند، درس خوانده شود.

 مثلاً به ترتیب، اوّل مفتاح الفلاح شیخ بهائی، و پس از آن عُدَّة الدَّاعی ابن فَهد حلِّی، و بعد از آن قُوت القلوب أبوطالب مکّی، و سپس إقبال سیّد بن طاووس، و در آخر إنجیل اهل بیت و زبور آل محمّد علیهم السّلام: صحیفۀ سجّادیّه، در عداد کتب درسی در‌‌آیند، که نقش خوبی در إحیای معارف أصیل اسلامی دارند.»¹

از اعمال هنگام خوابیدن

﴿بِسۡمِ ٱللَهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ﴾

 [١] آیۀ مبارکۀ: ﴿قُلۡ إِنمَآ أَنَا۠بَشَرٞ مثۡلُكُمۡ﴾.²

 [٢] آیۀ مبارکۀ: ﴿ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ﴾.³

 [٣] تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها.

 [٤] آیة الکرسی.¹

 [٥] سه مرتبه یا یازده مرتبه: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾.²

 [٦] سه مرتبه: یَفعَلُ اللهُ ما یَشاء بقُدرَتِه، و یَحکُمُ ما یُریدُ بعِزَّتِه.

 [٧] آیۀ مبارکۀ: ﴿شَهِدَ ٱللَهُ﴾.³

 [٨] استغفار.⁴

[دستور قرائت مسبّحات قبل خواب از امام باقر علیه السّلام]

 فی الوسائل، المجلّد الأوّل، صفحة ٣٧٥، عن جابر قال:

 «سَمِعتُ أباجَعفَرٍ علیه السّلام یَقولُ: مَن قَرَأ المُسَبِّحاتِ کُلَّها قَبلَ أن یَنامَ، لَم یَمُت حتّی یُدرِکَ القائمَ؛ و إن ماتَ کانَ فی جِوارِ محَمّدٍ النّبیّ [صلّی الله علیه و آله و سلّم].»⁵

 و رواه أیضًا فی مجمع البیان فی فضل سورة الحدید⁶.⁷

[دستوری برای رؤیت افراد در خواب]

 اگر خواهی کسی را در خواب بینی، در موقع خواب با طهارت، هفت مرتبه

سوره ﴿وَٱلشَّمۡسِ﴾ و هفت مرتبه سوره ﴿وَٱلَّيۡلِ﴾ [را بخوان].¹و²

ادعیه موقع خواب رسول خدا صلّی‌ الله علیه و آله و سلّم

 در سادس بحار، صفحه ١٥٦، آورده است که:

 «و کانَ صلّی الله علیه و آله و سلّم إذا آوَی إلَی فِراشِهِ، اضطَجَعَ عَلَی شِقِّهِ الأیمَنِ، و وَضَعَ یَدَهُ الیُمنَی تَحتَ خَدِّهِ الأیمَنِ [الیمنی] ثُمَّ یَقولُ: [”اللهُمَّ قِنِی عَذابَکَ یَومَ تَبعَثُ عِبادَکَ“].

 [فی دُعائِهِ عِندَ مَضجَعِهِ؛ و کانَ لَهُ أصنافٌ مِنَ الأقاوِیلِ یَقولُها إذا أخَذَ مَضجَعَهُ، فَمِنها أنَّهُ کانَ یَقولُ]:

 ”اللهُمَّ إنِّی أعوذُ [بک] بِمُعافاتِکَ مِن عُقوبَتِکَ، و أعوذُ بِرِضاکَ مِن سَخَطِکَ، و أعوذُ بِکَ مِنکَ؛ اللهُمَّ إنِّی لا أستَطِیعُ [أن أبلُغَ] فی الثَّناءِ عَلَیکَ و لَو حَرَصتُ، أنتَ کَما أثنَیتَ عَلَی نَفسِکَ.“

 و کانَ صلّی الله علیه و آله و سلّم یَقولُ عِندَ مَنامِهِ:

 ”بِسمِ اللهِ أموتُ و أحیا، و إلَی اللهِ المَصِیرُ؛ اللهُمَّ آمِن رَوعَتِی، و استُرْ عَورَتِی، و أدِّ عَنِّی أمانَتِی.“

 و کانَ صلّی الله علیه و آله و سلّم، یَقرَأُ آیَةَ الکُرسِیِّ، عِندَ مَنامِهِ و یَقولُ:

 ”أتانِی جَبرَئِیلُ فَقالَ: یا مُحَمَّدُ! إنَّ عِفرِیتًا مِنَ الجِنِّ یَکِیدُکَ فی مَنامِکَ، فَعَلَیکَ بِآیَةِ الکُرسِیِّ.“

 عَن أبِی‌جَعفَرٍ علیه السّلام قالَ:

 ”ما استَیقَظَ رَسولُ اللهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم مِن نَومٍ قَطُّ إلّا خَرَّ لِلّه عَزَّوَجَلَّ ساجِدًا.“»¹و²

[دعا برای رؤیت رسول خدا در خواب]

 در آخر عین الحیاة مرحوم مجلسی ـ رضوان الله علیه ـ است که سیّد بن طاووس ـ قدّس سرّه ـ به سند معتبر از حضرت صادق علیه السّلام روایت کرده است که:

 «کسی که خواهد حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلّم را به خواب ببیند،³ بعد از نماز خفتن غسل کند و چهار رکعت نماز گزارد، و در هر رکعتی سوره حمد یک مرتبه و آیة الکرسی را صد مرتبه بخواند، و بعد از نماز هزار مرتبه بر محمّد و آلش صلوات بفرستد، و بر جامه پاکی بخوابد که حلال و حرام را بر آن جامه وطی نکرده باشد، و دست راست خود را بر زیر [صورت] خود بگذارد و صد مرتبه بگوید: ”سُبحانَ اللهِ و الحَمدُ لِلَّه و لا إلهَ إلّا اللهُ و اللهُ أکبَر و لا حَولَ و لا قُوّةَ إلّا باللهِ“ و صد مرتبه بگوید: ”ما شاءَ اللهُ“ و به خواب رود که آن حضرت را به خواب می‌بیند.»

 و سیّد مذکور نقل کرده است که: 

 «اگر خواهد حضرت أمیرالمؤمنین علیه السّلام را در خواب ببیند، در وقت

خوابیدن این دعا را بخواند: ”اللهُمّ إنّی أسألُکَ یا مَن لَهُ لُطفٌ خَفیٌّ و أیادِیهِ باسِطَةٌ لا تَنقَضی، أسألُکَ بلُطفِکَ الخَفِیِّ الّذی ما لَطَفتَ بِه لعَبدٍ إلّا کَفَی أن تُرِیَنی مَولایَ أمیرَالمُؤمِنینَ فی مَنامِی.“»¹و²

[دعای وقت خواب: اللهمَّ یا من احتجب بشعاع نوره ...]

بسم الله الرّحمن الرّحیم

 اللهُمَّ [إنِّی أسألُکَ] یا مَنِ احتَجَبَ بِشُعاعِ نورِهِ عَن نَواظِرِ خَلقِهِ، یا مَن تَسَربَلَ بِالجَلالِ و العَظَمَةِ و اشتَهَرَ بِالتَّجَبُّرِ فی قُدسِهِ، یا مَن تَعالیٰ بِالجَلالِ و الکِبرِیاءِ [والعَظَمة] فی تَفَرُّدِ مَجدِهِ، یا مَنِ انقادَت [لَهُ] الأُمورُ بِأزِمَّتِها طَوعًا لأمرِهِ، یا مَن قامَتِ السَّماواتُ و الأرَضونَ مُجِیباتٍ لِدَعوَتِهِ، یا مَن زَیَّنَ السَّماءَ بِالنُّجومِ الطّالِعَةِ و جَعَلَها هادِیَةً لِخَلقِهِ، یا مَن أنارَ القَمَرَ المُنِیرَ فی سَوادِ اللَّیلِ المُظلِمِ بِلُطفِهِ، یا مَن أنارَ الشَّمسَ المُنِیرَةَ و جَعَلَها مَعاشًا لِخَلقِهِ و جَعَلَها مُفَرِّقَةً بَینَ اللَّیلِ و النَّهارِ [بِعَظَمَتِهِ]، یا مَنِ استَوجَبَ الشُّکرَ بِنَشرِ سَحائِبِ نِعَمِهِ.

 أسألُکَ بِمَعاقِدِ العِزِّ مِن عَرشِکَ، و مُنتَهَی الرَّحمَةِ مِن کِتابِکَ، و بِکُلِّ اسمٍ [هو لَکَ] سَمَّیتَ بِهِ نَفسَکَ أوِ استَأثَرتَ بِهِ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ، و بِکُلِّ اسمٍ هو لَکَ أنزَلتَهُ فی کِتابِکَ أو أثبَتَّهُ فی قُلوبِ الصّافِّینَ الحافِّینَ حَولَ عَرشِکَ، فَتَراجَعَتِ القُلوبُ إلَی الصُّدورِ عَنِ البَیانِ بِإخلاصِ الوَحدانِیَّةِ و تَحقِیقِ الفَردانِیَّةِ، مُقِرَّةً لَکَ بِالعُبودِیَّةِ و أنَّکَ أنتَ اللهُ [أنتَ اللهُ، أنتَ اللهُ] لا إلَهَ إلّا أنتَ. 

 و أسألُکَ بِالأسماءِ [باسمکَ] الَّتِی تَجَلَّیتَ بِها لِلکَلِیمِ عَلَی الجَبَلِ العَظیمِ، فَلَمّا بَدا شُعاعُ نورِ الحُجُبِ مِن بَهاءِ العَظَمَةِ، خَرَّتِ الجِبالُ مُتَدَکدِکَةً لِعَظَمَتِکَ و جَلالِکَ و هَیبَتِکَ و خَوفًا مِن سَطوَتِکَ راهِبَةً مِنکَ، فَلا إلَهَ إلّا أنتَ، فَلا إلَهَ إلّا أنتَ، فَلا إلَهَ إلّا أنتَ.

 و أسألُکَ بِالاسمِ الَّذی فَتَقتَ بِهِ رَتقَ عَظیمِ جُفونِ عُیونِ النّاظِرینَ، الَّذی بِهِ تَدبیرُ حِکمَتِکَ و شَواهِدُ حُجَجِ أنبیائِکَ، یَعرِفونَکَ بِفِطَنِ القُلوبِ، و أنتَ فی غَوامِضِ مُسَرّاتِ سَرِیراتِ الغُیوبِ.

 أسألُکَ بِعِزَّةِ ذَلِکَ الاسمِ أن تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ و أن تَصرِفَ عَنِّی جَمِیعَ الآفاتِ و العاهاتِ و الأعراضِ و الأمراضِ و الخَطایا و الذُّنوبِ و الشَّکِّ و الشِّرکِ و الکُفرِ و النِّفاقِ و الشِّقاقِ و الغَضَبِ و الجَهلِ و المَقتِ و الضَّلالَةِ و العُسرِ و الضِّیقِ و الفسادِ [فسادِ الضَّمِیرِ] و حُلولِ النَّقِمَةِ و شَماتَةِ الأعداءِ و غَلَبَةِ الرِّجالِ، إنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ، لَطِیفٌ لِما تَشاءُ. و صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ و آله الطیِّبین الطاهرین [و صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ یا أرحَمَ الرّاحِمِینَ].¹

 این دعا را حقیر از زبان مبارک حضرت آقای حدّاد ـ روحی فداه ـ ضبط و ثبت کردم.

 أقول: این دعا در کشکول شیخ بهائی در صفحه ٣٠٣، طبع سنگی، موجود است با قدری اختلاف؛ و نیز در مُهَج الدعوات، صفحه ٩٦ با کمی اختلاف مرحوم سیّد بن طاووس آورده است.¹

[دعایی برای طلب رزق و گشایش امور]

 برای طلب رزق و گشایش امور:

 [اوّل:] ‌در عقب فجر دست بر سینه گذارد و هفتاد مرتبه «یا فَتّاح» بگوید.

 دوّم: دعای [بسم الله و صلّی الله علی محمّد و آله]² را مواظبت بر خواندن کند در عقب نماز صبح.

 سوّم: مواظبت کند بر خواندن این دعا:

 ”لا حَولَ و لا قُوّةَ إلّا بِاللهِ، تَوَکَّلتُ علَی الحَیِّ الّذی لا یَموتُ، و الحَمدُ لِلَّهِ الّذی لَم یَتَّخِذ وَلَدًا و لَم یَکُن لَهُ شَریکٌ فی المُلکِ و لَم یَکُن لَهُ وَلیٌّ مِن الذُّلِّ و کَبِّرهُ تَکبیرًا.“³و⁴

[دعائی برای وسعت روزی]

 حضرت آقای حاج آقا معین شیرازی ـ دامت برکاته ـ نقل نمودند از آقای مدرّس دزفولی ـ دامت برکاته ـ که ایشان از مرحوم حاج شیخ حسنعلی اصفهانی ـ رضوان الله علیه ـ ساکن مشهد مقدّس، دعائی را که برای وسعت روزی از هرچه

مفید‌تر است؛ و او آن است که:

 «از شب جمعه تا شب جمعه بعد، هر شب بعد از نماز مغرب پنج مرتبه سوره مبارکه «واقعه» را بخواند و بعد از هر مرتبه دعای مکتوب ذیل را بخواند، تا شب جمعه آتیه، و در شب جمعه آتیه شش مرتبه بخواند که مجموعاً چهل و یک مرتبه خواهد شد؛ و برای همیشه از بعد شب جمعه دیگر هر شب یک مرتبه بین مغرب و عشاء خوانده شود با دعای مذکور؛ و آن دعا این است:

 ”سُبحانَ اللهِ تَسبیحًا لا یُحصِیهِ العَدَدُ، سُبحانَ اللهِ تَسبیحًا لا یُفنِیهِ الأمَدُ، سُبحانَ اللهِ تَسبیحًا یَفضُلُ کفَضلِ اللهِ علَی عِبادِه، سُبحانَ اللهِ کأضعافِ ذَلِکَ أضعافًا مُضاعَفَةً.“»

 و ایشان فرمودند: خوب من امتحان کردم آن را.¹

دعا برای وسعت روزی

 در مجتنی سیّد بن طاووس (ره) مذکور است، برای وسعت روزی بخواند:

 «اللهُمّ یا سَبَبَ مَن لا سَبَبَ لَهُ، یا سَبَبَ کُلِّ ذی سَبَبٍ، یا مُسَبِّبَ الأسبابِ مِن غَیرِ سَبَبٍ، صَلِّ علَی مُحمّدٍ و آلِ مُحمّدٍ و أغنِنی بحَلالِکَ عَن حَرامِکَ، و بفَضلِکَ عَمّن سِواکَ، یا حَیُّ یا قَیّومُ. و الحَمدُ لِلهِ رَبِّ العالَمینَ و صلّی الله علَی سَیّدِنا مُحمّدٍ و آلِه الطّاهِرینَ.»²

 این دعا تجربه شده است، آثار محسوس دارد.³

دستوری جهت قضاء حوائج

 برای قضاء حاجت، در سوره «نمل» پنج آیه است که مصدّر به ﴿أَمَّنۡ﴾

 است؛⁴ اگر آیه اوّل را به عدد اسم «محمّد» صلّی الله علیه و آله و سلّم، و ثانی را به عدد اسم «علیّ» علیه السّلام، و ثالث را به عدد [اسم] «فاطمه» علیها السّلام، و رابع را به عدد اسم «حسن» علیه السّلام، و خامس را به عدد اسم «حسین» علیه السّلام بگوید، حاجت او برآورده خواهد شد.⁵

دستوری جهت برآورده شدن حاجات

 هر کس به عدد اسم أمیرالمؤمنین علیه السّلام به حروف أبجد (١١٠) [صد و ده مرتبه] بگوید:

 حاجات او برآورده خواهد شد.¹

[دستورالعملی برای حفظ، از میرزا احمد آشتیانی]

 آقای حاج میرزا محمّد باقر آشتیانی نقل کردند از والد معظّمشان آقای حاج

میرزا احمد آشتیانی، که برای حفظ، این جملات را در مواقع مختلفه مکرّراً بخواند:

 «الحَمدُ لِلّهِ الّذی آوانا و أیّدَنا بنَصرِه، و رَزَقَنا مِن الطّیِّباتِ، و لَولا رَحمَةُ رَبِّنا لَکُنّا مِن المُتَخَطِّفینَ لِلنّاسِ.»¹

[دستورالعملی برای رفع مانع و پیشرفت امر]

 از مرحوم آقا میرزا محمّد علی شاه‌آبادی نقل شده است که: برای رفع مانع و پیشرفت أمر و رفع گیر و ایرادهائی که پیدا می‌شود، مثل مراجعه به دوائر دولتی و غیرها، هجده مرتبه یا شانزده مرتبه (تردید از ناقل است) بخواند:

 «أعوذُ بِاللهِ مِن الشَّیطانِ الرَّجیمِ، بِسمِ اللهِ الرّحمنِ الرّحیمِ، ﴿وَكَلۡبُهُم بَٰسِطٞ ذِرَاعَيۡهِ بِٱلۡوَصِيدِ﴾²» آن مانع برطرف خواهد شد.³

دعائی برای قضاء حوائج

 حضرت آقای حاج معین شیرازی فرمودند: در کتاب دعای ... دیدم که برای حاجت این دستور اثر عجیبی دارد:

 هفت شب هنگام طلوع فجر در زیر آسمان، هر شب یازده مرتبه آیة الکرسی را بخواند، و در هر دفعه که می‌خواند چون می‌رسد به کلمه ﴿يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ﴾،⁴ بین ﴿يَعۡلَمُ﴾ و بین ﴿مَا﴾ حاجت خود را بخواهد.⁵

[دستور العملی برای حفظ مراسله]

 برای حفظ امانت و کاغذ پست و اثاثیه، آقا میرزا محمّد حسن شیرازی فرمودند که این دعا را بنویسند در کاغذی و با امانت بگذارند که محفوظ خواهد ماند، إن شاء الله تعالی:

 «بسم الله الرحمن الرحیم، یا مَن نِعَمُه لا تُحصَی، أنتَ قُلتَ و قَولُکَ الحَقّ: ﴿إِنَّا نَحۡنُ نَزَّلۡنَا ٱلذِّكۡرَ وَإِنَّا لَهُۥ لَحَٰفِظُونَ﴾،¹ ﴿فَٱللَهُ خَيۡرٌ حَٰفِظٗا وَهُوَ أَرۡحَمُ ٱلرَّ ٰحِمِينَ﴾²».³

فقراتی از دعای افتتاح دربارۀ دولت درخشان امام زمان عجّل الله فرجه

 اللهُمَّ أعِزَّهُ و أعزِزْ بِهِ، و انْصُرهُ و انْتَصِرْ بِهِ، و انْصُرهُ نَصرًا عَزِیزًا، و افْتَحْ لَهُ فَتحًا یَسیرًا، و اجْعَلْ له مِن لَدُنکَ سُلطانًا نصیرًا.

 اللهُمَّ أظهِر بِهِ دِینَکَ و سُنَّةَ نَبِیِّکَ، حَتَّی لا یَستَخفِیَ بِشَیءٍ مِنَ الحَقِّ مَخافَةَ أحَدٍ مِنَ الخَلقِ.

 اللهُمَّ إنَّا نَرغَبُ إلَیکَ فی دَولَةٍ کَرِیمَةٍ تُعِزُّ بِها الإسلامَ و أهلَهُ، و تُذِلُّ بِها النِّفَاقَ و أهلَهُ، و تَجعَلُنَا فِیها مِنَ الدُّعَاةِ إلَی طَاعَتِکَ و القادَةِ إلَی سَبِیلِکَ، و تَرزُقُنَا بِها کَرامَةَ الدُّنیَا و الآخِرَة.⁴

 «بار پروردگارا! ما جمیع گروه شیعیان از تو خواهانیم که وی را عزّت ده و ما را به نیروی امامتش عزّت بخش! و وی را یاری کن و ما را به نیروی ولایتش

پیروز فرما! و چنان مددی در مرز اقتدار و حکومتش به او بنما که نقصان و شکستی در آن راه نیابد! و فتح و گشایشی آسان به وی عنایت کن تا رنجی و مشکله‌ای را در خود نپروراند! و از نزد خودت قدرت با پشتوانه‌ای بدو نصیب فرما تا فتور و سستی از دنبالش نباشد!»

 «بار پروردگارا! دینَت و سُنَّت پیامبرت را به دست با کفایتش آشکارا فرما تا آنکه چیزی از بیان حقّ و عمل به حقّ به خاطر ترس و نگرانی أحدی از خلایقت پنهان نماند!»

 «بار پروردگارا! ما با تضرّع و ابتهال نیازمندانه به درگاه تو از سویدای دل خواهانیم تا دولتی کریمانه پیش‌آوری که در آن دوران، اسلام و یاورانش را سر‌بلند فرموده، نفاق و پیروانش را ذلیل و خوار گردانی! و ما را در آن دوره از زمره دعوت‌کنندگان خلق به اطاعتت و از پیشوایان آنها در راه رضای فرمانبرداریت قرار دهی! و بدین سبب از مواهب نفیسه و کرامت‌های موهوبه خزانه جودت در دنیا و آخرت روزی ما فرمائی!»¹

[دعای فرج امام زمان علیه السّلام]

 إلَهی عَظُمَ البَلاءُ، و بَرِحَ الخَفاءُ، و انکَشَفَ الغِطاءُ، و انقَطَعَ الرَّجاءُ، و ضاقَتِ الأرضُ، و مُنِعَتِ السّماءُ، و أنتَ المُستَعانُ، و إلَیکَ المُشتَکَی، و علَیکَ المُعَوَّلُ فی الشِّدّةِ و الرَّخاء. اللهُمّ صلِّ علَی محَمّدٍ و آلِ محَمّدٍ، اُولِی الأمرِ الّذینَ فَرَضتَ علَینا طاعَتَهُم و عَرَّفتَنا بِذلِکَ مَنزِلَتَهُم، ‌ففَرِّج عَنّا بحَقِّهِم فَرَجًا عاجِلًا قَریبًا کَلَمحِ البَصَرِ أو هُوَ أقرَبُ. یا محَمّدُ یا عَلیُّ، یا عَلیُّ یا محَمّدُ، اکْفِیانی فإنّکُما کافیانِ، و انصُرانی فإنّکُما ناصِرانِ، ‌یا مَولَانا یا صاحِبَ الزّمانِ، الغَوثَ الغَوثَ الغَوثَ، أدرِکنی أدرِکنی أدرِکنی‌،

السّاعَةَ السّاعَةَ السّاعَةَ، العَجَلَ العَجَلَ العَجَلَ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ بحَقِّ محَمّدٍ و آلِه الطّاهِرینَ¹.²

[دستورالعملی برای رؤیت حضرت قائم علیه السّلام]

 هر که در شب جمعه سوره بنی‌‌إسرائیل [را] بخواند، نمیرد تا به خدمت حضرت قائم عجّل الله تعالی فرجه الشریف برسد و از اصحاب آن حضرت باشد³.⁴

[دستوری برای توسّل به حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشریف]

 دستوریست برای توسّل به حضرت ولیّ عصر روحی و أرواح العالمین فداه برای مهامّ حوائج؛ که حضرت آقای حاج آقا معین شیرازی ـ دامت برکاته ـ از مرحوم حاج شیخ حسنعلی اصفهانی ـ رضوان الله علیه ـ مقیم مشهد، نقل کرده‌اند:

 «زیر آسمان دست‌ها را تا مِرفَق بالا زند و پاها را تا بالای کندۀ زانو برهنه نماید، و بعد دو رکعت نماز توسّل به حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشّریف به طریقی که معروف است خوانده شود،⁵ (که باید در هر رکعت چون به آیه شریفه: ﴿إِيَّاكَ نَعۡبُدُ وَإِيَّاكَ نَسۡتَعِينُ﴾⁶ می‌رسد، صد مرتبه این آیه را تکرار کند و ذکر رکوع و سجود را هفت مرتبه به یک نفس بگوید) و بعد از سلامِ نماز بدون التفات

و عمل منافی، با توجّه به حضرتش، (مثل اینکه در حضور آن حضرت در مقابل حجرالأسود ایستاده و حضرتش به حجرالأسود تکیه داده) این دعا را ٦٠١ مرتبه بخواند: ”یا حُجَّةُ القائمُ!“ و بعداً بگوید: ”یا حُجّةُ القائمُ مِن آلِ محَمّدٍ، أعِنّی و أغِثنِی و فَرِّج عَنّی!“ و حاجت خود را بگوید که برآورده خواهد شد، إن شاء الله تعالی.»¹

[صلوات مخصوصه عالیة ‌المضامین برای امام زمان عجّل الله تعالی فرجه]

 دعائی است که حضرت آقای حلبی بعضی اوقات بر فراز منبر خود برای امام زمان عجّل ‎الله تعالی‎ فرجه می‎خوانند:

 «صَلِّ اللهُمَّ علی التَّجَلِّی الأعظَمِ، و کَمالِ بَهائِکَ الأقدَمِ، شَجَرَةِ الطُّورِ، و الکتابِ المَسطُورِ، و النُّورِ علی النُّورِ فی طَخیَاءِ² الدَّیجُور،ِ عَلَمِ الهُدَی، و مُجَلِّی العَمَی، و نُورِ أقطَارِ الوَری، و بابِکَ الَّذی مِنه یُؤتَی، الَّذی یَملَأءُ الأرضَ قِسطًا و عَدلًا کما مُلِئَت ظُلمًا و جَورًا.»³و⁴

[عملی مجرّب برای فَرَج]

 آقای حاج میرزا اسماعیل خرّازی از حضرت آیة ‌الله میلانی به واسطه نقل نمودند که این عمل مخصوص [در] شب‌های چهارشنبه برای فرج بسیار مفید است:

 «چهار رکعت نماز به دو سلام، در هر رکعت حمد یک مرتبه و سوره فیل

چهار مرتبه و سوره کوثر سه مرتبه، بعد از نماز سر به سجده نهاده چهل ‌و ‌یک مرتبه بگوید: ﴿وَعَنَتِ ٱلۡوُجُوهُ لِلۡحَيِّ ٱلۡقَيُّومِ وَقَدۡ خَابَ مَنۡ حَمَلَ ظُلۡمٗا﴾¹ بعداً سر بردارد و بگوید: ”إلهی کَما دَفعتَ شَرَّ أصحابِ الفیلِ عَنِ الکَعبةِ ادْفَع شَرَّ فُلانٍ عنّا.“»²

[وجه ایستادن مردم هنگام برده شدن نام قائم علیه السّلام]

 در کتاب دادگستر جهان، صفحه ١٥٧، وارد است نقلاً عن الزام الناصب طبع سال ١٣٥١، صفحه ٨١، که:

 «امام رضا علیه السّلام در یکی از مجالس خراسان حضور داشت، کلمۀ قائم مذکور شد پس آن‌جناب ایستاد و دست مبارکش را بر سر نهاد و فرمود: اللهُمَّ عَجِّلْ فَرَجَه و سَهِّل مَخرَجَه.»³

 أقول: در الغدیر جلد ٢، صفحه ٣٦١، از کتاب مشکاة الأنوار تألیف شیخ محمّد بن عبدالجبّار بحرانی، و از کتاب مؤجِّجُ الأحزان تألیف شیخ عبدالرّضا أوالی بحرانی حکایت کرده است که:

 «رُوِیَ انّه لمّا قرأ دِعبِل قَصیدَتَه علَی الرّضا علیه السّلام و ذَکَر الحجّةَ عَجَّلَ الله تعالی فرجَه بقوله:

 وَضَعَ الرضا علیه السّلام یَدَه علَی رأسه، و تَواضعَ قائمًا، و دَعی له بالفَرَج. 

 و حکاه عن المشکاة صاحبِ الدمعة الساکبة و غیره.»

 و در همین کتاب در صفحه ١٥٨ از الزام الناصب، طبع سال ١٣٥١، صفحه ٨١، نیز نقل شده که در زمان حضرت صادق [علیه السّلام] ایستادن مردم هنگام برده شدن نام قائم در بین مردم متعارف بوده است؛ گوید:

 «خدمت حضرت صادق [علیه السّلام] عرض شد علّت چیست که در موقع ذکر نام قائم باید قیام کرد؟ در جواب فرمود: ”صاحب‌الأمر غیبتی دارد بسیار طولانی، و از کثرت لطف و محبتّی که به دوستانش دارد هر کس وی را به لقب قائم که مُشعر است به دولت او و اظهار تأثّری است از غربت او یاد کند، آن‌جناب هم نظر لطفی به او خواهد نمود، چون در این‌حال مورد توجّه امام واقع می‌شود سزاوار است از باب احترام برخیزد و تعجیل فرجش را از خدا بخواهد.“»¹و²

[کیفیّت نماز عید قربان و فطر]

 نماز عید دو رکعت است. بهتر آن است که در رکعت اوّل بعد از حمد، سوره ﴿وَٱلشَّمۡسِ﴾ و در رکعت دوم [بعد از حمد] ﴿ٱلۡغَٰشِيَةِ﴾ بخواند؛ یا آنکه در اوّل سوره ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ﴾ و در دوم سوره ﴿وَٱلشَّمۡسِ﴾. بعد از سوره، در رکعت اوّل پنج تکبیر گوید، بعد از هر تکبیر یک قنوت. و در قنوت کافی است ذکر هر دعائی، و بهتر آنست که بگوید:

 اللهُمَّ أهلَ الکِبریاءِ و العَظَمَةِ، و أهلَ الجودِ و الجَبَروتِ، و أهلَ العَفوِ و الرّحمَةِ، و أهلَ التَّقوَی و المَغفِرَةِ، أسألُکَ بحقِّ هذَا الیَومِ ـ‌ الَّذی جعَلتَهُ للمسلِمینَ عِیدًا و لمُحَمَّدٍ صَلّی اللهُ علَیهِ و آلِه ذُخرًا و شَرفًا و کَرامَةً و مَزیدًا ـ أن تُصلِّیَ علَی محمّدٍ و

آلِ محمّدٍ، و أن تُدخِلَنی فی کُلِّ خَیرٍ أدخَلتَ فیه محَمّدًا و آلَ محمّد،ٍ و أن تُخرِجَنی مِن کُلِّ سُوءٍ أخرَجتَ مِنه محمّدًا و آلَ محمّدٍ، صلَواتُک علَیه و علَیهم. اللهُمَّ إنّی أسألُکَ خَیرَ ما سَألکَ به عِبادُکَ الصّالِحون، و أعوذُ بکَ مِمّا استَعاذَ منهُ عِبادُکَ المُخلَصون.

 و در رکعت دوم بعد از سوره چهار تکبیر گوید...¹و²

[نماز حضرت حجّت عجّل الله تعالی فرجه]

 نماز حضرت ولی عصر عجّل الله تعالی فرجه الشّریف دو رکعت است؛ و در موقع ﴿إِيَّاكَ نَعۡبُدُ﴾ صد مرتبه ذکر می‌شود. پس از اتمام نماز این دعا باید خوانده شود:

 ”اللهُمَّ عَظُمَ البَلاءُ، و بَرِحَ الخَفاءُ، و انکَشَفَ الغِطاءُ، و ضاقَتِ الأرضُ بِما وَسِعَتِ السَّماءُ، و إلَیکَ یا رَبِّ المُشتَکَی، و علَیکَ المُعَوَّلُ فی الشِّدَّةِ و الرَّخاءِ. اللهُمَّ صَلِّ علَی محَمّدٍ و آلِ محَمّدٍ، الّذینَ أمَرتَنا بِطاعَتهِم، و عجِّلِ اللهُمّ فَرَجَهُم بِقائمِهِم و أظهِر إعزازَهُ. یا محَمّدُ یا علیُّ، یا علیُّ یا محَمّدُ، اکْفِیانی فإنّکُما کافِیایَ. یا محَمّدُ یا علیُّ، یا علیُّ یا محَمّدُ، اُنصُرانی فإنّکُما ناصِرایَ. یا محَمّدُ یا علیُّ، یا علیُّ یا محَمّدُ، احفَظانی فإنّکُما حافِظایَ. یا مَولایَ یا صاحِبَ الزّمانِ، یا مَولایَ یا صاحِبَ الزّمانِ، یا مَولایَ یا صاحِبَ الزّمان، الغَوثَ الغَوثَ الغَوثَ، أدرِکنی أدرِکنی أدرِکنی، الأمانَ الأمانَ الأمانَ.“³و⁴

[دعای بعد از هر نماز]

 بعد از هر نماز، مستحبّ است بخواند:

 اللهُمَّ إنّ مَغفِرَتَکَ أرجَی مِن عَمَلی، و إنّ رَحمَتَکَ أوسَعُ مِن ذَنبِی. اللهُمّ إن کانَ ذَنبِی عِندَکَ عَظیمًا، فعَفوُکَ أعظَمُ مِن ذَنبِی. اللهُمّ إن لَم أکن أهلًا أن أبلُغَ رَحمَتَکَ، فرَحمَتُکَ أهلٌ أن تَبلُغَنی و تَسَعَنی؛ لأنّها وَسِعَت کُلَّ شَیءٍ، برَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.¹و²

[دعای بعد از نماز نافله مغرب]

 بعد از نماز نافله مغرب مستحبّ است بخواند:

 ”اللهُمَّ إنّی أسألُکَ مُوجِباتِ رَحمَتِکَ، و عَزائِمَ مَغفِرَتِکَ، و النَّجاةَ مِن النّارِ و مِن کُلِّ بَلِیّةٍ، و الفَوزَ بِالجَنّةِ، و الرِّضوانَ فی دارِ السّلامِ، و جِوارَ نَبیِّکَ مُحمّدٍ علَیهِ و آلِه السّلامُ. اللهُمَّ ما بِنا مِن نِعمَةٍ فَمِنکَ، لا إلَهَ إلّا أنتَ، أستَغفِرُکَ و أتوبُ إلَیکَ.“³و⁴

[دعای بعد از نماز صبح برای دفع کوری و دیوانگی و جذام و ...]

 بعد از نماز صبح ده مرتبه بگوید:

 ”سُبحانَ اللهِ العَظیمِ و بِحَمدِه، و لا حَولَ و لا قُوّةَ إلّا بِاللهِ العَلیِّ العَظیمِ“ خداوند او را عافیت دهد از کوری و دیوانگی و جذام و فقر، و خانه بر سر فرود آمدن یا خرافت در هنگام پیری.⁵

[دعای بعد از نماز صبح برای قضاء حاجت و کفایت کردن حق تعالی امور مهم را]

 هر که بعد از نماز صبح این دعا را بخواند، حاجتی طلب نکند مگر آنکه آسان شود از برای او، و کفایت کند حقّ تعالی آنچه را که مهمّ اوست:

 ”بِسمِ اللهِ، و صلّی اللهُ علَی مُحمّدٍ و آلِه، ﴿وَأُفَوِّضُ أَمۡرِيٓ إِلَى ٱللَهِ إِنَّ ٱللَهَ بَصِيرُۢ بِٱلۡعِبَادِ * فَوَقَىٰهُ ٱللَهُ سَيِّ‍َٔاتِ مَا مَكَرُواْ﴾،¹ ﴿لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّـٰلِمِينَ * فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡغَمِّ وَكَذَٰلِكَ نُ‍ۨجِي ٱلۡمُؤۡمِنِينَ﴾،² ﴿حَسۡبُنَا ٱللَهُ وَنِعۡمَ ٱلۡوَكِيلُ * فَٱنقَلَبُواْ بِنِعۡمَةٖ مِّنَ ٱللَهِ وَفَضۡلٖ لَّمۡ يَمۡسَسۡهُمۡ سُوٓءٞ﴾،³ ما شاءَ اللهُ، لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلّا بِاللهِ، ما شاءَ اللهُ، لا ما شاءَ النّاسُ، ما شاءَ اللهُ و إن کَرِهَ النّاسُ، حَسبِیَ الرّبُّ مِن المَربوبینَ، حَسبِیَ الخالِقُ مِن المَخلوقینَ، حَسبِیَ الرّازِقُ مِن المَرزوقینَ، حَسبِیَ اللهُ رَبُّ العالَمینَ، حَسبِیَ مَن هُوَ حَسبِی، حَسبِیَ مَن لَم یَزَل حَسبِی، حَسبِیَ مَن کانَ مُذ کُنتُ لَم یَزَل حَسبِی، ﴿حَسۡبِيَ ٱللَهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ عَلَيۡهِ تَوَكَّلۡتُ وَهُوَ رَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ﴾.⁴»⁵و⁶

کیفیّت نوافل موظّفه شهر رمضان

 در ماه مبارک رمضان علاوه بر نوافل مکتوبه، هزار رکعت صلاة نافله

بخصوصه موظّف گردیده است. هرچند روایات در این باب خالی از مقداری اختلاف نیست، لکن کیفیّت راجحۀ آن، این است که:

 در بیست شب اوّل هر شب بیست رکعت، و در دهۀ آخر هر شب سی رکعت نماز گزارد، مگر در شب‌های قدر که هر شب صد رکعت نماز می‌کند؛ در این‌صورت ٩٢٠رکعت نماز گزارده است. و برای اتمام آن تا هزار رکعت، هر جمعه از ماه مبارک ده رکعت نماز به کیفیّت صلاة أمیرالمؤمنین و صلاة حضرت فاطمه و حضرت جعفر علیهم السّلام بجای می‌آورد، مگر در جمعه آخر که در روز آن بیست رکعت نماز به کیفیّت صلاة أمیرالمؤمنین علیه السّلام و در شب بعد آن‌ (که شب شنبه است) بیست رکعت نماز به کیفیّت صلاة حضرت فاطمه علیها السّلام بجای می‌آورد.¹

[کیفیّت صلاة أمیرالمؤمنین علیه السّلام]

 و امّا کیفیّت صلاة أمیرالمؤمنین علیه السّلام آنکه: چهار رکعت به دو سلام بجای می‌آورد، در هر رکعت «حمد» یک مرتبه و «توحید» پنجاه مرتبه.

[کیفیّت صلاة حضرت زهرا سلام الله علیها]

 و امّا کیفیّت صلاة فاطمه علیها السّلام آنکه: دو رکعت بجای می‌آورد، در رکعت اوّل «حمد» یک مرتبه و «قدر» صد مرتبه، و در رکعت دوّم «حمد» یک مرتبه و «توحید» صد مرتبه، و بعد از نماز تسبیح حضرت زهراء علیها السّلام را بجای می‌آورد.²

[کیفیّت صلاة حضرت جعفر طیّار علیه السّلام]

 و امّا کیفیّت صلاة جعفر علیه السّلام آنکه:

 یُصلّی أربعَ رکعاتٍ بتسلیمَین، یَقرأُ فی الاُولی

 ﴿ٱلۡحَمۡدُ﴾ مرّةً و ﴿إِذَا زُلۡزِلَتِ﴾ مرّةً، ثمّ یَقول خمسَ عشرةَ مرّةً: ”سُبحانَ اللهِ و الحَمدُ للّهِ و لا إلَهَ إلّا اللهُ و اللهُ أکبَرُ“ ثُمّ یَرکعُ و یَقولُها عشرًا، و هکذا یَقولها عشرًا بعدَ رَفعِ رأسه و فی سجوده و بعدَ رفع رأسه و فی سجوده ثانیًا و بعد الرّفع منه، فیکون فی کلّ رکعةٍ خمسٌ و سبعون مرّةً؛ و یَقرأ فی الثّانیة: ﴿وَٱلۡعَٰدِيَٰتِ﴾، و فی الثّالثة: ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَهِ وَٱلۡفَتۡحُ﴾، و فی الرّابعة: ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾¹.²

راجع به نماز استخاره

 در لغت‌نامه دهخدا در مادّه ص، در صفحه ٣٠١، راجع به «صلاة استخاره» آورده است:

 «صلاة استخاره [صَ ةِ ‌اِ تِ] (اِ مرکب) نمازی است به دو رکعت به نیّت استخاره. در کشّاف اصطلاحات الفنون از جابر آرَد:

 ”پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم ما را به آئین استخاره آشنا می‌کرد و می‌آموخت همچنان‌که قرائت سوره‌های قرآنیّه را؛ و می‌فرمود: هرگاه شما را امر مهمّی پیش آید دو رکعت نماز به نیّت نماز استخاره بجای آرید و پس از پایان یافتن نماز این دعا را بخوانید:

 اللهُمَّ إنّی أستَخیرُک بعِلمِکَ، و أستَقدِرُکَ بقُدرتِکَ، و أسئلُکَ من فَضلِک

العظیم، فإنّک تَقدِرُ و لا أَقدِرُ، و تَعلَمُ و لا أعلَمُ، و أنت علّامُ الغیوب؛ اللهُمَّ إن کنتَ تَعلمُ أنّ هذا الأمرَ خَیرٌ لی فی دینی و مَعاشی و عاقبةِ أمری (أو قال: فی عاجلِ أمری و آجِلِه) فاقْدِره لی و یَسِّرْه لی، ثُمّ بارِکْ لی فیه، و إن کنتَ تَعلمُ أنّ هذا الأمرَ شرٌّ لی فی دینی و مَعاشی و عاقبةِ أمری (أو قال: فی عاجل أمری و آجِلِه) فَاصْرِفْه عنّی و اصْرِفنی عنه، و اقْدِرْ لِیَ الخیرَ حیثُ کان، ثمّ رَضِّنی به.¹

 پس از اختتام این دعا عملی را که در نظر داری انجام دهی نام ببر.“

 بخاری این حدیث را در صحیح خود آورده است،² و شیخ عبدالحقّ دهلوی شرحی برای این حدیث آورده که خلاصۀ آن، این است که: آن حضرت تعلیم می‌کرد صحابه را دعای استخاره و نماز آن را، چنانچه تعلیم می‌کرد ایشان را سوره‌ای از قرآن؛ که می‌فرمود آن حضرت:

 ”چون قصد کند یکی از شما به کاری (یعنی کاری که نادر باشد وجود آن و اعتناء باشد به حصول آن، مثل: سفر و عمارت و تجارت و نکاح و خرید و فروش شیئی معتدٌّ‌به، نه مانند اکل و شرب معتاد و خرید و فروش اشیاء حقیره) بعد از آنکه از قبیل مباح باشد و تردّد بوَد در خیریّت و شرّیت آن، پس دو رکعت نماز نفل به نیّت استخاره بگزارد.“

 و در حدیث دیگر آمده که: بخواند از قرآن آنچه میسّر شود؛ و در بعضی روایات³ سورۀ ﴿قُلۡ يَـٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ﴾⁴ و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾⁵ نیز آمده، و مأثور از

سَلَف نیز همین است.»¹

راجع به افضلیّت نماز

 در وسائل جلد ١، صفحه ٥، طبع امیر بهادر، حدیث ٣٦، آورده است که:

 «محمّد بن الحسن فی المجالس و الأخبار بإسناده عن علیّ بن عُقبَة عن أبی‌کَهْمَش [کهمس] و بإسناده عن زریق عن أبی‌عبدالله علیه السّلام، قال:

 قلتُ له: أیُّ الأعمال أفضلُ بعدَ المعرفة؟ فقال:

 ”ما مِن شیءٍ بعدَ المعرفة ‌یَعدِلُ هذه الصّلاةَ، و لا بعدَ المعرفةِ و الصّلاةِ شیءٌ یَعدل الزکاةَ، و لا بعدَ ذلک شیءٌ یَعدل الصّومَ، و لا بعدَ ذلک شیءٌ یَعدل الحجَّ، و فاتحةُ ذلک کلّه معرفتُنا، و خاتمَتُه معرفتُنا، و لا شیءٌ بعد ذلک کَبِرِّ الإخوان و المواساةِ ببذل الدّینار و الدّرهم.“ إلی أن قال:

 ”و ما رأیتُ شیئًا أسرعَ غِنیً و لا أنفَی للفقرِ مِن إدمان حجّ هذا البیت، و صلاةُ فریضةٍ تَعدِلُ عند الله ألفَ حَجّةٍ و ألفَ عُمرةٍ مَبروراتٍ متقبّلاتٍ، و لَحَجّةٌ خیرٌ عنده مِن بیتٍ مَملوٍّ ذهبًا، لا بل خیرٌ مِن ملءِ الدّنیا ذهبًا و فِضّةً یُنفِقُه فی سبیل الله. و الّذی بَعثَ محمّدًا صلّی اللهُ علیه و آله و سلّم بالحقِّ بشیرًا و نذیرًا لَقضاءُ حاجةِ امرءٍ مسلِمٍ و تنفیسُ کُربتِه أفضلُ مِن حَجّةٍ و طوافٍ و حَجّةٍ و طوافٍ حتّی عَقَد عشرةً.“ ـ الحدیث. »²و³

صلاة الغدیر

 فی إقبال سیّد بن طاوس ـ رضوان الله علیه ـ صفحة ٤٥١، قال:

 «فصلٌ فیما نَذکره مِن عملِ لیلة الغدیر

 وَجدنا فیها صلاةً مذکورةً فی کتب العبادات، و الصلاةُ خیرُ موضوعٍ و خیرُ مسموعٍ، عامٌّ فی سائر الصَلَوات.

 ذکرُ صفةِ هذه الصلاة فی لیلة الغدیر:

 و هی اثنتا عشرةَ رکعةً، لا یُسَلِّم إلّا فی اُخراهنّ و یَجلِسُ بینَ کُلِّ رکعتَین، و یَقرأ فی کلّ رکعة ﴿ٱلۡحَمۡدُ﴾ و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾عشرَ مرّاتٍ، و ”آیةَ الکرسی“ مرّةً، فإذا أتیت الثانیةَ عشر فَاقْرَأ فیها ﴿ٱلۡحَمۡدُ﴾ سبعَ مرّاتٍ، و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾ سبعَ مرّاتٍ، و اقْنُت و قل:

 ”لا إلهَ إلّا اللهُ وَحدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ، لَهُ المُلکُ و لَهُ الحَمدُ، یُحیِی و یُمِیتُ و یُمِیتُ و یُحیِی، و هُوَ حَیٌّ لا یَمُوتُ، (عشرَ مرّاتٍ)، بِیَدِهِ الخَیرُ و هُوَ عَلی‌ کُلِّ شَی‌ءٍ قَدِیرٌ.“

 و ترکَع و تسجُد و تقول فی سجودک عشرَ مَرّاتٍ:

 ”سُبحانَ مَن أحصَی‌ کُلَّ شَی‌ءٍ عِلمُهُ، سُبحانَ مَن لا یَنبَغِی التَّسبِیحُ إلّا لَهُ، سُبحانَ ذِی المَنِّ و النِّعَمِ، سُبحانَ ذِی الفَضلِ و الطَّولِ، سُبحانَ ذِی العِزَّةِ و الکَرَمِ؛ أسألُکَ بِمَعاقِدِ العِزِّ مِن عَرشِکَ و مُنتَهَی الرَّحمَةِ مِن کِتابِکَ و بِالاسمِ الأعظَمِ و کَلِماتِک التّامَّةِ، أن تُصَلِّیَ عَلی‌ مُحَمَّدٍ رَسُولِکَ و أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبِینَ الطّاهِرِینَ و أن تَفعَلَ بِی کَذا و کَذا، إنَّکَ سَمِیعٌ مُجِیبٌ.“»¹و²

[منتخبی از فقرات دعای ندبه]

 أینَ بَقیّةُ اللهِ الّتی لا تَخلُو مِن العِترَةِ الهادیَةِ؟

 أینَ المُعَدُّ لِقَطعِ دابِرِ الظَّلَمةِ؟

 أینَ المُنتَظَرُ لِإقامَةِ الأمتِ و العِوَجِ؟

 أینَ المُتَخَیَّرُ لإعادَةِ المِلَّةِ و الشَّریعَةِ؟

 أینَ المُؤَمَّلُ لِإحیاءِ الکِتابِ و حُدودِه؟

 أینَ مُؤَلِّفُ شَملِ الصَّلاحِ و الرِّضا؟

 أینَ الطّالِبُ بِذُحولِ الأنبیاءِ و أبناءِ الأنبیاءِ؟

 أینَ الطّالِبُ بِدَمِ المَقتُولِ بکربَلاءَ؟¹و²

دعای نور

بسم الله الرّحمن الرّحیم

 بِسمِ اللهِ النّورِ، بِسمِ اللهِ نُورِ النّورِ، بِسمِ اللهِ نورٌ علَی نورٍ، بِسمِ اللهِ الّذی هُوَ مُدَبِّرُ الأُمورِ، بِسمِ اللهِ الّذی خَلَقَ النّورَ مِن النّورِ، الحَمدُ لِلّهِ الّذی خَلَقَ النّورَ مِن النّورِ، و أنزَلَ النّورَ علَی الطُّورِ، فی کِتابٍ مَسطورٍ، فی رَقٍّ مَنشورٍ، بقَدَرٍ مَقدورٍ، علَی نَبیٍّ مَحبورٍ. الحَمدُ لِلّهِ الّذی هُوَ بالعِزِّ مَذکورٌ، و بالفَخرِ مَشهورٌ، و علَی السَّرّاء و الضَّرّاء مَشکورٌ، و صلّی الله علَی سَیِّدِنا محَمّدٍ و آلِه الطّاهِرینَ‌.³

 این دعا را باید در وقت صبح و شام خواند.¹

[دعای نور در صحیفۀ ثانیۀ علویّه]

 اللهُمّ إنّی أسألُکَ باسمِکَ العَظیمِ الأعظَمِ، الأجَلِّ الأکرَمِ، المَخزونِ المَکنونِ، النّورِ الحَقِّ، البُرهانِ المُبینِ، الّذی هُوَ نورٌ مَعَ نورٍ، و نورٌ مِن نورٍ، و نورٌ فی نورٍ، و نورٌ علَی نورٍ، و نورٌ فَوقَ کُلِّ نورٍ، و نورٌ یُضی‌ءُ بِه کُلُّ ظُلمَةٍ، و یَنکسِرُ [یُکسَرُ] بِه کُلُّ شِدّةٍ و کُلُّ شَیطانٍ مَریدٍ و کُلُّ جَبّارٍ عَنیدٍ، [تُضیءُ بِه کُلَّ ظُلمَةٍ و تَکسِرُ بِه کُلَّ شِدّةٍ و کُلَّ شَیطانٍ مَریدٍ و کُلَّ جَبّارٍ عَنیدٍ،] و لا تَقِرُّ بِه أرضٌ، و لا تَقومُ بِه سَماءٌ، و یأمَنُ بِه کُلُّ خائفٍ، و یَبطُلُ بِه سِحرُ کُلِّ ساحِرٍ و بَغیُ کُلِّ باغٍ و حَسَدُ کُلِّ حاسِدٍ، و یَتَصَدَّعُ لعَظَمَتِه البَرُّ و البَحرُ، و یَستَقِلُّ [یستَقِرُّ] بِه الفُلکُ حینَ یَتَکَلَّمُ بِه المَلَکُ، فَلا یَکونُ لِلمَوجِ علَیهِ سَبیلٌ، و هُوَ اسمُکَ الأعظَمُ الأعظَمُ، الأجَلُّ الأجَلُّ، النّورُ الأکبَرُ، الّذی سَمَّیتَ بِه نَفسَکَ، و استَوَیتَ بِه علَی عَرشِکَ، و أتَوَجَّهُ إلَیکَ بمحَمّدٍ صلّی الله علَیهِ و آلِه و أهلِ بَیتِه، و أسألُکَ بِکَ و بِهِم أن تُصَلِّیَ علَی مُحَمّدٍ و آلِ مُحَمّدٍ، و أن تَفعَلَ بی کَذا و کَذا².³

 (دعای نور در صحیفۀ ثانیۀ علویّه)

[زیارت جامعۀ کبیره]

 السّلامُ علَیکُم یا أهلَ بَیتِ النُّبوّةِ و مَوضِعَ الرِّسالَةِ و مُختَلَفَ الملائکَةِ و مَهبِطَ الوَحیِ و مَعدِنَ الرَّحمَةِ و خُزّانَ العِلمِ و مُنتَهَی الحِلمِ و أُصولَ الکَرَمِ [و قادَةَ الأُمَمِ] و

أولِیاءَ النِّعَمِ و عَناصِرَ الأبرارِ و دَعائمَ الأخیارِ و ساسَةَ العِبادِ و أرکانَ البِلادِ و أبوابَ الإیمانِ و أُمَناءَ الرّحمَنِ و سُلالَةَ النَّبیِّینَ و صَفوَةَ المُرسَلینَ و عِترَةَ خِیَرَةِ رَبِّ العالَمینَ و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُه.

 السّلامُ علَی أئمّةِ الهُدَی و مَصابیحِ الدُّجَی و أعلامِ التُّقَی و ذَوِی النُّهَی و اُولِی الحِجَی و کَهفِ الوَرَی و وَرَثَةِ الأنبیاءِ و المَثَلِ الأعلَی و الدَّعوَةِ الحُسنَی و حُجَجِ اللهِ علَی أهلِ الدُّنیا و الآخِرَةِ و الأُولَی و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُه.

 السّلامُ علَی مَحالِّ مَعرِفَةِ اللهِ و مَساکِنِ بَرَکَةِ اللهِ و مَعادِنِ حِکمَةِ اللهِ و حَفَظَةِ سِرِّ اللهِ و حَمَلَةِ کِتابِ اللهِ و أوصیاءِ نَبیِّ اللهِ و ذُرِّیَّةِ رَسولِ اللهِ صلّی الله علَیهِ و آلِه و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُه.

 السّلامُ علَی الدُّعاةِ إلَی اللهِ و الأدِلّاءِ علَی مَرضاةِ اللهِ و المُستَقِرّینَ فی أمرِ اللهِ و التّامّینَ فی مَحَبّةِ اللهِ و المُخلَصینَ فی تَوحیدِ اللهِ و المُظهِرینَ لأِمرِ اللهِ و نَهیِه و عِبادِه المُکرَمینَ الّذینَ لا یَسبِقونَهُ بِالقَولِ و هُم بِأمرِه یَعمَلونَ و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُه‌‌.

 السّلامُ علَی الأئمّةِ الدُّعاةِ و القادَةِ الهُداةِ و السّادَةِ الوُلاةِ و الذّادَةِ الحُماةِ و أهلِ الذِّکرِ و أُولِی الأمرِ و بَقیّةِ اللهِ و خِیَرَتِه و حِزبِه و عَیبَةِ عِلمِه و حُجّتِه و صِراطِه و نورِه و بُرهانِه‌ و رَحمَةُ اللهِ و بَرَکاتُه.

 أشهَدُ أن لا إلَهَ إلّا اللهُ وَحدَهُ لا شَریکَ لَهُ، کَما شَهِدَ اللهُ لنَفسِه و شَهِدَت لَهُ مَلائکَتُه و أُولوا العِلمِ مِن خَلقِه، لا إلَهَ إلّا هُوَ العَزیزُ الحَکیمُ. و أشهَدُ أنّ محَمّدًا عَبدُه المُنتَجَبُ و رَسولُه المُرتَضَی، أَرسَلَهُ ﴿بِٱلۡهُدَىٰ وَدِينِ ٱلۡحَقِّ لِيُظۡهِرَهُۥ عَلَى ٱلدِّينِ كُلِّهِۦ وَلَوۡ كَرِهَ ٱلۡمُشۡرِكُونَ﴾.¹

 و أشهَدُ أنّکُمُ الأئمّةُ الرّاشِدونَ المَهدِیّونَ المَعصومونَ المُکَرَّمونَ المُقَرَّبونَ المُتَّقونَ الصّادِقونَ المُصطَفَونَ، المُطیعونَ لِلّه، القَوّامونَ بأمرِه، العامِلونَ بإرادَتِه، الفائزونَ بکَرامَتِه، اصطَفاکُم بعِلمِه، و ارتَضاکُم لغَیبِه، و اخْتارَکُم لِسِرّهِ، و اجْتَباکُم بقُدرَتِه، و أعَزَّکُم بهُداهُ، و خَصَّکُم ببُرهانِه، و انتَجَبَکُم لِنورِه، و أیَّدَکُم بِرُوحِه، و رَضِیَکُم خُلَفاءَ فی أرضِه، و حُجَجًا علَی بَریَّتِه، و أنصارًا لِدینِه، و حَفَظَةً لسِرّهِ، و خَزَنَةً لعِلمِه، و مُستَودَعًا لحِکمَتِه، و تَراجِمَةً لِوَحیِه، و أرکانًا لتَوحیدِه، و شُهَداءَ علَی خَلقِه، و أعلامًا لعِبادِه، و مَنارًا فی بِلادِه، و أدِلّاءَ علَی صِراطِه، عَصَمَکُمُ اللهُ مِن الزَّلَلِ، و آمَنَکُم مِن الفِتَنِ، و أذهَبَ ﴿عَنكُمُ ٱلرِّجۡسَ أَهۡلَ ٱلۡبَيۡتِ وَيُطَهِّرَكُمۡ تَطۡهِيرٗا﴾¹ [طَهَّرَکُم تَطهِیرًا].

 فعَظَّمتُم جَلالَهُ، و أکبَرتُم شَأنَهُ، و مَجَّدتُم کَرَمَه، و أدَمتُم ذِکرَهُ، و وَکَّدتُم میثاقَه، و أحکَمتُم عَقدَ طاعَتِه، و نَصَحتُم لَهُ فی السّرِّ و العلانیَةِ، و دَعَوتُم إلَی سَبیلِه ﴿بِٱلۡحِكۡمَةِ وَٱلۡمَوۡعِظَةِ ٱلۡحَسَنَةِ﴾،² و بَذَلتُم أنفُسَکُم فی مَرضاتِه، و صَبَرتُم علَی ما أصابَکُم فی جَنبِه، و أقَمتُم الصّلَاةَ، و آتَیتُمُ الزّکَاةَ، و أمَرتُم بِالمَعروفِ، و نَهَیتُم عَن المُنکَرِ، و جاهَدتُم فی اللهِ حَقَّ جِهادِه حتّی أعلَنتُم دَعوَتَه، و بَیَّنتُم فَرائضَه، و أقَمتُم حُدودَه، و نَشَرتُم شَرائعَ أحکامِه، و سَنَنتُم سُنَّتَه، و صِرتُم فی ذَلِکَ مِنهُ إلَی الرِّضا، و سَلَّمتُم لَهُ القَضاءَ، و صَدَّقتُم مِن رُسُلِه مَن مَضَی.

 فَالرّاغِبُ عَنکُم مارِقٌ، و اللازِمُ لَکُم لاحِقٌ، و المُقَصِّرُ فی حَقِّکُم زاهِقٌ، و الحَقُّ مَعَکُم و فیکُم و مِنکُم و إلَیکُم، و أنتُم أهلُه و مَعدِنُه، و میراثُ النُّبُوّةِ عِندَکُم، و إیابُ

الخَلقِ إلَیکُم، و حِسابُهُم علَیکُم، و فَصلُ الخِطابِ عِندَکُم، و آیاتُ اللهِ لَدَیکُم، و عَزائمُه فیکُم، و نورُه و بُرهانُه عِندَکُم، و أمرُه إلَیکُم.

 مَن والاکُم فَقَد والَی اللهَ، و مَن عاداکُم فَقَد عادَی اللهَ، و مَن أحَبَّکُم فَقَد أحَبَّ اللهَ، و مَن أبغَضَکُم فَقَد أبغَضَ اللهَ،‌ و مَن اعْتَصَمَ بِکُم فَقَد اعْتَصَمَ بِاللهِ. أنتُمُ الصِّراطُ الأقوَمُ و شُهَداءُ دارِ الفَناءِ و شُفَعاءُ دارِ البَقاءِ و الرَّحمَةُ المَوصولَةُ و الآیَةُ المَخزونَةُ و الأمانَةُ المَحفوظَةُ و البابُ المُبتَلَی بِه النّاسُ. مَن أَتاکُم نَجا، و مَن لَم یَأتِکُم هَلَکَ. إلَی اللهِ تَدعُونَ، و علَیهِ تَدُلّونَ، و بِه تُؤمِنونَ، و لَهُ تُسَلِّمونَ، و بِأَمرِه تَعمَلونَ، و إلَی سَبیلِه تُرشِدونَ، و بقَولِه تَحکُمونَ.

 سَعِدَ مَن والاکُم، و هَلَکَ مَن عاداکُم، و خابَ مَن جَحَدَکُم، و ضَلَّ مَن فارَقَکُم، و فازَ مَن تَمَسَّکَ بِکُم، و أَمِنَ مَن لَجَأَ إلَیکُم، و سَلِمَ مَن صَدَّقَکُم، و هُدِیَ مَن اعْتَصَمَ بِکُم. مَن اتَّبَعَکُم فَالجَنّةُ مَأْواهُ، و مَن خالَفَکُم فالنّارُ مَثواهُ، و مَن جَحَدَکُم کافِرٌ، و مَن حارَبَکُم مُشرِکٌ، و مَن رَدَّ علَیکُم فی أسفَلِ دَرکٍ مِن الجَحیمِ.

 أشهَدُ أَنَّ هَذا سابِقٌ لَکُم فیما مَضَی و جارٍ لَکُم فیما بَقِیَ، و أنّ أرواحَکُم و نورَکُم و طینَتَکُم واحِدَةٌ، طابَت و طَهُرَت، بَعضُها مِن بَعضٍ. خَلَقَکُمُ اللهُ أنوارًا، فجَعَلَکُم بعَرشِه مُحدِقینَ، حتّی مَنَّ علَینا بِکُم، فجَعَلَکُم ﴿فِي بُيُوتٍ أَذِنَ ٱللَهُ أَن تُرۡفَعَ وَيُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ﴾¹ و جَعَلَ صَلَواتَنا علَیکُم، و ما خَصَّنا بِه مِن وِلایَتِکُم طِیبًا لِخَلقِنا و طَهارَةً لأنفُسِنا و تَزکیَةً لَنا و کَفّارَةً لِذُنوبِنا، فکُنّا عِندَهُ مُسَلِّمینَ بفَضلِکُم، و مَعروفینَ بتَصدیقِنا إیّاکُم. فبَلَغَ اللهُ بِکُم أَشرَفَ مَحَلِّ المُکَرَّمینَ و أعلَی مَنازِلِ المُقَرَّبینَ و أرفَعَ دَرَجاتِ المُرسَلینَ، حَیثُ لا یَلحَقُه لاحِقٌ، و لا یَفوقُه فائقٌ، و لا یَسبِقُه سابِقٌ،

و لا یَطمَعُ فی إدراکِه طامِعٌ، حتّی لا یَبقَی مَلَکٌ مُقَرَّبٌ و لا نَبیٌّ مُرسَلٌ و لا صِدّیقٌ و لا شَهیدٌ و لا عالِمٌ و لا جاهِلٌ و لا دَنِیٌّ و لا فاضِلٌ و لا مُؤمِنٌ صالِحٌ و لا فاجِرٌ طالِحٌ و لا جَبّارٌ عَنیدٌ و لا شَیطانٌ مَریدٌ و لا خَلقٌ فیما بَینَ ذَلِکَ شَهیدٌ إلّا عَرَّفَهُم جَلالَةَ أمرِکُم و عِظَمَ خَطَرِکُم و کِبَرَ شَأنِکُم و تَمامَ نورِکُم و صِدقَ مَقاعِدِکُم و ثَباتَ مَقامِکُم و شَرَفَ مَحَلِّکُم و مَنزِلَتِکُم عِندَهُ و کَرامَتَکُم علَیهِ و خاصَّتَکُم لَدَیهِ و قُربَ مَنزِلَتِکُم مِنهُ.

 بِأبی أنتُم و أُمِّی و أهلی و مالی و أُسرَتی! أُشهِدُ اللهَ و أُشهِدُکُم أَنّی مُؤمِنٌ بِکُم و بِما آمَنتُم بِه، کافِرٌ بِعَدُوِّکُم و بِما کَفَرتُم بِه، مُستَبصِرٌ بِشَأنِکُم و بِضَلالَةِ مَن خالَفَکُم، مُوالٍ لَکُم و لأولیائِکُم، مُبغِضٌ لأعدائِکُم و مُعادٍ لَهُم، سِلمٌ لِمَن سالَمَکُم، و حَربٌ لِمَن حارَبَکُم، مُحَقِّقٌ لِما حَقَّقتُم، مُبطِلٌ لِما أبطَلتُم، مُطیعٌ لَکُم، عارِفٌ بِحَقِّکُم، مُقِرٌّ بفَضلِکُم، مُحتَمِلٌ لعِلمِکُم، مُحتَجِبٌ بذِمَّتِکُم، مُعتَرِفٌ بِکُم، مُؤمِنٌ بإیابِکُم، مُصَدِّقٌ برَجعَتِکُم، مُنتَظِرٌ لِأمرِکُم، مُرتَقِبٌ لدَولَتِکُم، آخِذٌ بقَولِکُم، عامِلٌ بِأمرِکُم، مُستَجیرٌ بِکُم، زائرٌ لَکُم، لائذٌ عائذٌ بقُبورِکُم، مُستَشفِعٌ إلَی اللهِ عَزّوجَلّ بِکُم، و مُتَقَرِّبٌ بِکُم إلَیهِ، و مُقَدِّمُکُم أمامَ طَلِبَتی و حَوائِجی و إرادَتی فی کُلِّ أحوالی و أُموری، مُؤمِنٌ بِسِرِّکُم و عَلانِیَتِکُم و شاهِدِکُم و غائبِکُم و أوَّلِکُم و آخِرِکُم، و مُفَوِّضٌ فی ذلِکَ کُلِّهِ إلَیکُم، و مُسَلِّمٌ فیهِ مَعَکُم، و قَلبی لَکُم مُسَلِّمٌ [سلم] و رَأیِی لَکُم تَبَعٌ، و نُصرَتی لَکُم مُعَدَّةٌ، حتّی یُحیِیَ اللهُ تَعالَی دینَهُ بِکُم، و یَرُدَّکُم فی أیّامِه، و یُظهِرَکُم لِعَدلِه، و یُمَکِّنَکُم فی أرضِه.

 فمَعَکُم مَعَکُم لا مَعَ غَیرِکُم [عدوکم]، آمَنتُ بِکُم، و تَوَلَّیتُ آخِرَکُم بِما تَوَلَّیتُ بِه أوَّلَکُم، و بَرِئتُ إلَی اللهِ عَزّوجَلّ مِن أعدائکُم و مِن الجِبتِ و الطّاغوتِ و الشَّیاطینِ و حِزبِهِمُ الظّالِمینَ لَکُم الجاحِدینَ لِحَقِّکُم و المارِقینَ مِن وِلایَتِکُم و الغاصِبینَ

لإرثِکُم، الشّاکِّینَ فیکُم، المُنحَرِفینَ عَنکُم، و مِن کُلِّ وَلیجَةٍ دونَکُم و کُلِّ مُطاعٍ سِواکُم، و مِنَ الأئمّةِ الّذینَ یَدعونَ إلَی النّارِ.

 فثَبَّتَنِیَ اللهُ أبَدًا ما حَیِیتُ علَی مُوالاتِکُم و مَحَبَّتِکُم و دینِکُم، و وَفّقَنی لِطاعَتِکُم، و رَزَقَنی شَفاعَتَکُم، و جَعَلَنی مِن خِیارِ مَوالیکُم التّابِعینَ لِما دَعَوتُم إلَیهِ، و جَعَلَنی مِمّن یَقتَصُّ آثارَکُم، و یَسلُکُ سَبیلَکُم، و یَهتَدی بِهُداکُم، و یُحشَرُ فی زُمرَتِکُم، و یَکِرُّ فی رَجعَتِکُم، و یُمَلَّکُ فی دَولَتِکُم، و یُشَرَّفُ فی عافیَتِکُم، و یُمَکَّنُ فی أیّامِکُم، و تَقَرُّ عَینُه غَدًا بِرُؤیَتِکُم.

 بِأبی أنتُم و أُمّی و نَفسی و أهلی و مالی! مَن أرادَ اللهَ بَدَأ بِکُم، و مَن وَحَّدَهُ قَبِلَ عَنکُم، و مَن قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِکُم. مَوالِیَّ، لا أُحصی ثَناءَکُم، و لا أبلُغُ مِنَ المَدحِ کُنهَکُم و مِنَ الوَصفِ قَدرَکُم، و أنتُم نورُ الأخیارِ و هُداةُ الأبرارِ و حُجَجُ الجَبّارِ. بِکُم فَتَحَ اللهُ، و بِکُم یَختِمُ، و بِکُم یُنَزِّلُ الغَیثَ، و بِکُم یُمسِکُ السّماءَ أن تَقَعَ علَی الأرضِ إلّا بإذنِه، و بِکُم یُنَفِّسُ الهَمَّ و یَکشِفُ الضُّرَّ، و عِندَکُم ما نَزَلَت بِه رُسُلُه و هَبَطَت بِه مَلائکَتُه، و إلَی جَدِّکُم (و اگر زیارت حضرت أمیرالمؤمنین علیه السّلام باشد بگوید: و إلَی أخیکَ) بُعِثَ الرُّوحُ الأمینُ، آتاکُمُ اللهُ ما لَم یُؤتِ أحَدًا مِن العالَمینَ، طَأْطَأ کُلُّ شَریفٍ لِشَرَفِکُم، و بَخَعَ کُلُّ مُتَکَبِّرٍ لِطاعَتِکُم، و خَضَعَ کُلُّ جَبّارٍ لِفَضلِکُم، و ذَلَّ کُلُّ شَی‌ءٍ لَکُم، و أَشرَقَتِ الأرضُ ِبنورِکُم، و فازَ الفائزونَ بوِلایَتِکُم. بِکُم یُسلَکُ إلَی الرِّضوانِ، و علَی مَن جَحَدَ وِلایَتَکُم غَضَبُ الرّحمَنِ.

 بِأبی أنتُم و أُمّی و نَفسی و أهلی و مالی! ذِکرُکُم فی الذّاکِرینَ، و أسماؤُکُم فی الأسماءِ، و أجسادُکُم فی الأجسادِ، و أرواحُکُم فی الأرواحِ، و أنفُسُکُم فی النُّفوسِ، و آثارُکُم فی الآثارِ، و قُبورُکُم فی القُبورِ. فَما أَحلَی أسماءَکُم، و أکرَمَ أنفُسَکُم، و أعظَمَ

شَأنَکُم، و أجَلَّ خَطَرَکُم، و أوفَی عَهدَکُم، و أصدَقَ وَعدَکُم!‌ کَلامُکُم نورٌ، و أمرُکُم رُشدٌ، و وَصیَّتُکمُ التَّقوَی، و فِعلُکمُ الخَیرُ، و عادَتُکمُ الإحسانُ، و سَجیَّتُکمُ الکَرَمُ، و شَأنُکمُ الحَقُّ و الصِّدقُ و الرِّفقُ، و قَولُکُم حُکمٌ و حَتمٌ، و رَأیُکُم عِلمٌ و حِلمٌ و حَزمٌ. إن ذُکِرَ الخَیرُ کُنتُم أوّلَهُ و أصلَهُ و فَرعَهُ و مَعدِنَهُ و مَأْواهُ و مُنتَهاهُ.

 بِأبی أنتُم و أُمِّی و نَفسی! کَیفَ أصِفُ حُسنَ ثَنائِکُم و أُحصِی جَمیلَ بَلائکُم، و بِکُم أخرَجَنا اللهُ مِن الذُّلِّ، و فَرَّجَ عَنّا غَمَراتِ الکُروبِ، و أنقَذَنا مِن شَفا جُرُفِ الهَلَکاتِ و مِن النّارِ.

 بِأبی أنتُم و أُمِّی و نَفسی! بِمُوالاتِکُم عَلَّمَنا اللهُ مَعالِمَ دینِنا، و أصلَحَ ما کانَ فَسَدَ مِن دُنیانا، و بِمُوالاتِکُم تَمَّتِ الکَلِمَةُ، و عَظُمَتِ النِّعمَةُ، و ائْتَلَفَتِ الفُرقَةُ، و بِمُوالاتِکُم تُقبَلُ الطّاعَةُ المُفتَرَضَةُ، و لَکُمُ المَوَدّةُ الواجِبَةُ و الدَّرَجاتُ الرَّفیعَةُ و المَقامُ المَحمودُ و المَکانُ المَعلومُ عِندَ اللهِ عَزّوجَلَّ و الجاهُ العَظیمُ و الشَّأنُ الکَبیرُ و الشَّفاعَةُ المَقبولَةُ. ﴿رَبَّنَآ ءَامَنَّا بِمَآ أَنزَلۡتَ وَٱتَّبَعۡنَا ٱلرَّسُولَ فَٱكۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّـٰهِدِينَ﴾،¹ ﴿رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةً إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ﴾،² ﴿سُبۡحَٰنَ رَبِّنَآ إِن كَانَ وَعۡدُ رَبِّنَا لَمَفۡعُولٗا﴾،³ یا وَلیَّ اللهِ، إنّ بَینِی و بَینَ اللهِ ذُنوبًا لا یَأتِی علَیها إلّا رِضاکُم، فَبِحَقِّ مَنِ ائْتَمَنَکُم علَی سِرِّهِ و اسْتَرعاکُم أمرَ خَلقِه و قَرَنَ طاعَتَکُم بِطاعَتِه لَمّا اسْتَوهَبتُم ذُنوبی و کُنتُم شُفَعائی، فَإنِّی لَکُم مُطیعٌ. مَن أطاعَکُم فَقَد أطاعَ اللهَ، و مَن عَصاکُم فَقَد عَصَی اللهَ، و مَن أحَبَّکُم فَقَد أحَبَّ اللهَ، و مَن أبغَضَکُم فَقَد أبغَضَ اللهَ.

 اللهُمّ إنّی لَو وَجَدتُ شُفَعاءَ أقرَبَ إلَیکَ مِن محَمّدٍ و أهلِ بَیتِه الأخیارِ الأئمّةِ الأبرارِ لَجَعَلتُهُم شُفَعائی، فَبِحَقِّهِمُ الّذی أوجَبتَ لَهُم علَیکَ أَسأَلُکَ أَن تُدخِلَنی فی جُملَةِ العارِفینَ بِهِم و بِحَقِّهِم، و فی زُمرَةِ المَرحومینَ بِشَفاعَتِهِم؛ إنّکَ أرحَمُ الرّاحِمینَ، و صلّی اللهُ علَی محَمّدٍ و آلِه الطّاهِرینَ و سَلّم تَسلِیمًا، و حَسبُنا اللهُ و نِعمَ الوَکیلُ.¹

 (زیارت جامعۀ کبیره)²

کیفیّت زیارت عاشورا

 بنا به نظر این حقیر جمع بین روایات وارده در این باب (یعنی از جمع بین روایات وارده از پدر صالح بن عُقبه از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام که شیخ طوسی ـ قدّس سرّه ـ در مصباح ذکر فرموده است، و روایت وارده از علقمة بن محمّد حضرمی از حضرت باقر علیه السّلام، و روایت وارده از صفوان بن مهران که از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرده است، و این دو روایت اخیر را سیف بن عمیره از آن دو راوی، از آن دو بزرگوار روایت کرده است) چنین است:

 باید در صحرا یا مکانی مرتفع بدون سقف برود و در آنجا رو به طرف قبر مطهّر حضرت سیّدالشّهداء علیه السّلام نموده، یک سلام بدهد و سپس لعن شدید بر قاتلان و ظالمان بر آن حضرت بنماید، و سپس دو رکعت نماز بگزارد، و بعداً تکبیر بگوید خواه یک بار یا بیشتر، و سپس زیارت عاشورا را بخواند با صد لعن و صد سلام، و «اللهمّ خُصَّ أنت أوّلَ ظالمٍ» و سجده و دعای آن را نیز بخواند، و بعداً دو رکعت نماز (احتیاطاً) بخواند، و سپس دعای مَرویّ از صفوان را تا آخر بخواند؛

و آن دعا این است: ”یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ، یا مجیبَ دعوةِ المضطرّین، یا کاشِفَ کُرَبِ المکروبینَ، یا غیاثَ المُستَغیثِین.“ ـ الی آخر الدعاء.

 این طریق اتمّ و اکمل از طرق آن زیارت است.¹

[فرازی از دعای بیستم صحیفه سجّادیّه]

 در صحیفه سجّادیه در دعای بیستم آمده است که:

 «و لا تَرفَعنی فی النّاسِ دَرَجَةً إلّا حَطَطتَنِی عِندَ نَفسِی مِثلَها، و لا تُحدِثْ لِی عِزًّا ظَاهِرًا إلّا أحدَثتَ لِی ذِلَّةً بَاطِنَةً عِندَ نَفسِی بِقَدَرِها.»²و³

[دعائی از صحیفۀ ثانیۀ علویّه]

 دعایی است در صفحه ١١ از صحیفۀ ثانیه علویّه که حضرت أمیرالمؤمنین علیه السّلام به نوف بکالی تعلیم کرده‌اند؛ این دعا بسیار عالی‌المضمون است.⁴

[دعاء أمیر‌المؤمنین علیه السّلام فی الإنقطاع إلی الله]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ٥٢، این دعا از آن حضرت وارد است: 

 «اللهُمَّ مُنَّ عَلَیَّ بِالتَّوکُّلِ عَلَیکَ، و التَّفوِیضِ إلَیکَ، و الرِّضَا بِقَدَرِکَ، و التَّسلِیمِ لِأمرِکَ، حَتَّی لا أُحِبَّ تَعجِیلَ ما أخَّرتَ و لا تَأخِیرَ ما عَجَّلتَ، یَا رَبَّ العَالَمِینَ.»⁵

[دعاء أمیر‌المؤمنین علیه السّلام لطلب ما یصلح من الدنیا]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ٥٦ وارد است:

 «اللهُمَّ إنِّی أسألُکَ مِنَ الدُّنیَا و ما فیها ما أُسَدِّدُ بِهِ لِسَانِی، و اُحَصِّنُ بِهِ فَرجِی، و اُؤَدِّی بِهِ أمانَتِی و أصِلُ بِهِ رَحِمِی و أتَّجِرُ بِهِ لِآخِرَتِی‌.»¹

[سخنان نه‌گانه أمیرالمؤمنین علیه السّلام که چشمه‌های بلاغت را آرایش و گوهرهای حکمت را بی‌بدیل نمود]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ٦١ و ٦٢ آورده است که:

 «و کان من دعائه علیه السّلام فی المناجات، علی ما رواه جماعة من أصحابنا، منهم الشیخُ الصدوق فی الخصال،² عن الحسن بن حمزة العلوی عن یوسف بن محمّد الطبریّ عن سهل بن نجدة، قال: حدَّثنا وکیع عن زکریّا بن أبی‌زائدة عن عامر الشّعبیّ، قال:

 تَکَلَّمَ أمیرُالمؤمنین علیه السّلام بِتِسعِ کَلِماتٍ ارتَجَلَهُنَّ ارتِجَالًا فَقَأْنَ عُیُونَ البَلاغَةِ و أیتَمنَ جَواهِرَ الحِکمَةِ و قَطَعنَ جَمِیعَ الأنَامِ أن یَلحَقنَ [عَنِ اللِّحَاقِ] بِواحِدَةٍ مِنهُنَّ: ثَلاثٌ مِنها فی المُنَاجَاةِ، و ثَلاثٌ مِنها فی الحِکمَةِ، و ثَلاثٌ مِنها فی الأدَبِ.

 فَأمّا اللّاتِی فی المُنَاجَاةِ فَقالَ: ”إلَهِی کَفَی بِی عِزًّا أن أَکُونَ لَکَ عَبدًا، و کَفَی بی فَخرًا أن تَکُونَ لی رَبًّا، أنتَ کَما أُحِبُّ فَاجعَلنِی کَما تُحِبُّ.“

 و أمّا اللّاتِی فی الحِکمَةِ فَقالَ: ”قِیمَةُ کُلِّ امرِئٍ ما یُحسِنُهُ، و ما هَلَکَ امرُؤٌ عَرَفَ قَدرَهُ، و المَرءُ مَخبوءٌ تحت لِسانِهِ.“

 و أمَّا اللّاتِی فی الأدَبِ فَقالَ: ”اُمنُنْ عَلَی مَن شِئتَ تَکُن أمِیرَهُ، و احتَجْ إلَی مَن شِئتَ تَکُنْ أسِیرَهُ، و استَغنِ عَمَّن شِئتَ تَکُنْ نَظِیرَه.“»¹

[نجات أعمش از زندان منصور به واسطۀ خواندن دعای لیلة المبیت أمیرالمؤمنین علیه السّلام]

 و [در صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ١١٥ و ١١٧ مطلب عجیبی را نقل می‌کند:

 «و کان مِن دعائه علیه السّلام فی لیلة المبیتِ علی فراش النّبیّ صلّی الله علیه وآله و سلّم، علی ما رَوَیتُه فی مجموعةٍ منقولةٍ کلِّها عن خطّ شمسِ الفقهاء شیخِنا الشَّهید الأوّل، نقلًا عن کتاب الاستدراک لبعض قدماء أصحابنا مِمّن یروی عن جعفر بن قولویه. قال ـ رحِمه الله ـ و بإسناد المؤلّف إلی الأعمَشِ‌:

 إنَّ المَنصُورَ ـ حَیثُ طَلَبَهُ فَتَطَهَّرَ و تَکَفَّنَ و تَحَنَّطَ ‌ـ قالَ لَهُ: حَدِّثنِی بِحَدِیثٍ سَمِعتُهُ أنَا و أنتَ مِن جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ علیهما السّلام فی بَنِی حِمّانَ!

 [قالَ: قُلتُ لَهُ: أیُّ الأحَادِیثِ؟

 قالَ: حَدِیثُ أرکانِ جَهَنَّمَ.]

 قالَ: قُلتُ: أَوَ لا تُعفِینِی؟!

 قالَ: لَیسَ إلَی ذَلِکَ سَبِیلٌ.

 قالَ: قُلتُ: حَدَّثَنَا جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ عَن آبَائِهِ علیهم السّلام أنَّ رَسُولَ اللهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم قالَ: ”لِجَهَنَّمَ سَبعَةُ أبوابٍ‌ ـ و هِیَ الأرکانُ ‌ـ لِسَبعَةِ فَراعِنَةٍ.“ ثُمَّ ذَکَرَ الأعمَشُ: ”نُمرُودَ بنَ کَنعَانَ فِرعَونَ الخَلِیلِ، و مُصعَبَ بنَ الولِیدِ فِرعَونَ مُوسَی،

و أبَا‌جَهلِ بنَ هِشَامٍ، و [الأولَ، و الثَّانِیَ]، و السَّادِسُ یَزِیدُ قاتِلُ ولَدِی.“ ثُمَّ سَکَتُّ.

 قالَ لِی: الفِرعَونُ السَّابِعُ؟

 قُلتُ: ”رَجُلٌ مِن وُلدِ العَبَّاسِ یَلی الخِلافَةَ یُلَقَّبُ بِالدَّوانِیقِیِّ اسمُهُ فیها المَنصُورُ.“

 قالَ: فَقالَ لِی: صَدَقتَ! هَکَذَا حَدَّثَنَا جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ.

 قالَ: فَرَفَعَ رأسَهُ، و إذا عَلَی رأسِهِ غُلامٌ أمرَدُ، ما رأیتُ أحسَنَ وجهًا مِنهُ، فَقالَ: إن کُنتُ أحَدَ أبوابِ جَهَنَّمَ فَلَم أستَبِق هَذَا؛ و کانَ الغُلامُ عَلَوِیًّا حُسَینِیًّا.

 فَقالَ لَهُ الغُلامُ: سَألتُکَ یَا أمیرالمؤمنین بِحَقِّ آبَائِی إلّا عَفَوتَ عَنِّی.

 فَأبَی ذَلِکَ، فأمَرَ المَرزُبَانَ بِهِ، فَلَمّا مَدَّ یَدَهُ حَرَّکَ شَفَتَیهِ بِکَلامٍ لَم أعلَمهُ، فَإذا هُو کأنَّهُ طَیرٌ قَد طَارَ مِنهُ.

 قالَ الأعمَشُ: فَمَرَّ عَلَیَّ بَعدَ أیَّامٍ، فَقُلتُ له: أقسَمتُ عَلَیکَ بِحَقِّ أمیرالمؤمنین علیه السّلام لَمّا عَلَّمتَنِی الکَلامَ.

 فَقالَ له: دُعَاءُ المِحنَةِ لَنَا أهلَ البَیتِ، و هُو الدُّعَاءُ الَّذِی دَعَا بِهِ أمیرُالمؤمنین علیه السّلام لَمَّا نَامَ عَلَی فِراشِ رَسُولِ اللهِ صلّی الله علیه و آله و سلّم؛ و هُو:

 ”یَا مَن لَیسَ مَعَهُ رَبٌّ یُدعَی، یَا مَن لَیسَ فَوقَهُ خالِقٌ یُخـشَی، یَا مَن لَیسَ دُونَهُ إلَهٌ یُتَّقَی، یَا مَن لَیسَ لَهُ وزِیرٌ یُرشَی، یَا مَن لَیسَ لَهُ نَدِیمٌ یُغـشَی، یَا مَن لَیسَ لَهُ حَاجِبٌ یُنَادَی، یَا مَن لا یَزدَادُ عَلَی کَثرَةِ السُّؤالِ إلّا کَرَمًا و جُودًا، یَا مَن لا یَزدَادُ عَلَی عَظیمِ الذّنبِ إلّا رَحمَةً و عَفوًا.“

 و اسْأَلهُ ما أحبَبتَ فَإنَّهُ قَرِیبٌ مُجِیبٌ.»¹

[دعای منقول از أمیرالمؤمنین علیه السّلام در سجده]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ١٦٨ گوید:

 «علی ما رَواه عبدُ‌الله بن جعفر الحِمیری فی قرب الإسناد¹ عن هارون بن مُسلم عن مَسعَدَة بن صَدَقَة عن الصّادق علیه السّلام [عن أبیه علیه السّلام] قال: ”کان علیٌّ علیه السّلام یقول فی دعائه و هو ساجد:

 اللهُمَّ إنّی أعُوذُ بِکَ أن تَبتَلِیَنِی بِبَلِیَّة‌ٍ تَدعُونِی ضَرُورَتُها عَلَی أن أتَغَوَّثَ بِشَی‌ءٍ مِن مَعَاصِیکَ؛ اللهُمَّ و لا تَجعَل بی [لی] حَاجَةً إلَی أحدٍ مِن شِرارِ خَلقِکَ و لِئَامِهِم فَإن جَعَلتَ لِی [بی] حَاجَةً إلَی أحَدٍ مِن خَلقِکَ فَاجعَلْها إلَی أحسَنِهِم وجهًا و خَلقًا و خُلقًا، و أسْخاهُم بِها نَفسًا، و أطلَقِهِم بِها لِسَانًا، و أسمَحِهِم بِها کَفًّا، و أقَلِّهِمْ بِها عَلَیَّ امْتِنَانًا.“»²

[دعای أمیرالمؤمنین علیه السّلام هنگام صبح]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ١٩٧ گوید:

 «و کان من دعائه علیه السّلام علی ما رواه السیّد علیّ بن طاوس ـ قدّس سرّه ـ فی فلاح السّائل قال: روینا عن محمّد بن محمّد الأشعث المشهور بثقة بإسناده إلی الصادِقِ علیه السّلام: أنَّ عَلِیًّا صلوات الله علیه کان إذا أصبح یَقول: ”مَرحبًا بکُما من مَلَکَینِ حَفِیظَینِ کَریمَینِ، أُملِی علیکما ما تُحِبَّانِ إن شاء ‌الله.‌“»³

[دعای منقول هنگام صبح و شام]

 [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ١٩٨ قال: 

 «ما مِن عبدٍ یقول حینَ یُمسی و یُصبِحُ: ”رَضِیتُ بِاللهِ رَبًّا، و بِالإسلامِ دینًا، و بِمحمّدٍ صلّی الله علیه و آله نبیًّا، و بالقرآنِ بَلاغًا، و بِعَلِیٍّ [علیه السّلام] إمامًا“ ثَلاثًا، إلّا کانَ حَقًّا عَلَی الله العزیزِ الجَبَّارِ أن یُرضِیَهُ یَومَ القِیامة.»¹

[دعایی از أمیرالمؤمنین علیه السّلام در وقت اراده تزویج]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ٢٠٣ دعائی از جعفریّات² آورده است که در وقت ارادۀ تزویج دو رکعت نماز بخواند و در هر رکعت فاتحة الکتاب و یس را قرائت کند و پس از نماز حمد و ثنای خدا را بجای آرد، آنگاه بگوید:

 ”اللهُمَّ ارْزُقنِی زَوجَةً وَدُودًا وَلُودًا شَکُورًا غَیُورًا، إن أحسَنتُ شَکَرَت، و إن أسَأتُ غَفَرَت، و إن ذَکَرتُ اللهَ تَعَالَی أعَانَت، و إن نَسِیتُ ذَکَّرَت، و إن خَرَجتُ مِن عِندِها حَفِظَت، و إن دَخَلتُ عَلَیها سَرَّتنِی، و إن أمَرتُها أطَاعَتنِی، و إن أقسَمتُ عَلَیها أبَرَّت قَسَمِی³، و إن غَضِبتُ عَلَیها أرضَتنِی، یَا ذَا الجَلالِ و الإکرامِ، هَب لِی ذَلِکَ، فَإنَّما أسألُکَ و لا أجِدُ إلّا ما مَنَنتَ و أعطَیتَ.“

 و قالَ: مَن فَعَلَ ذَلِکَ أعطَاهُ اللهُ ما سَألَ.⁴ و رواه السیّد فضلُ الله الرّاوندی فی

نوادره عنه علیه السّلام باختلاف یسیر.

[دعای منقول از أمیرالمؤمنین علیه السّلام در بازگشت بینایی شخص نابینا]

 در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ٧٥ و ٧٦ آورده است که: 

 «و کان من دعائه علیه السّلام دعاءٌ سَمِعه ضریرٌ، فدعا به فَردَّ اللهُ عَزّ اسمُه و جَلّ شأنُه بصرَه، علی ما رَواه الشیخُ الجلیل محمّدُ بنُ شهر آشوب فی مناقبه. قال: سَمِعَ ضریرٌ دعاءَ أمیرِ المؤمنین علیه السّلام:

 ”اللهُمَّ إنِّی أسألُکَ یَا رَبَّ الأربابِ [الأرواحِ] الفَانِیَةِ و رَبَّ الأجسَادِ البَالِیَةِ، أَسأَلُکَ بِطَاعَةِ الأرواحِ الراجِعَةِ إلَی أجسَادِها، و بِطَاعَةِ الأجسَادِ المُلتَئِمَةِ إلَی أعضَائِها، و بِانْشِقاقِ القُبُورِ عَن أهلِها، و بِدَعوتِکَ الصادِقَةِ فِیهِم، و أخذِکَ بِالحَقِّ بَینَهُم إذا بَرَزَ الخَلائِقُ یَنتَظِرُونَ قَضَاءَکَ و یَرَونَ سُلطَانَکَ و یَخافُونَ بَطشَکَ و یَرجُونَ رَحمَتَکَ، ﴿يَوۡمَ لَا يُغۡنِي مَوۡلًى عَن مَّوۡلٗى شَيۡ‍ٔٗا وَلَا هُمۡ يُنصَرُونَ * إِلَّا مَن رَّحِمَ ٱللَهُ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلرَّحِيمُ﴾،¹ أَسأَلُکَ یَا رَحمانُ أن تَجعَلَ النُّورَ فی بَصَرِی و الیَقِینَ فی قَلبِی و ذِکرَکَ بِاللیلِ و النَّهارِ عَلَی لِسَانِی أبَدًا ما أبقَیتَنِی، إنَّکَ عَلی‌ کُلِّ شَی‌ءٍ قَدِیرٌ.“

 قالَ: فَسَمِعَها الأعمَی و حَفِظَها و رَجَعَ إلَی بَیتِهِ الَّذِی یَأوِیهِ فَتَطَهَّرَ لِلصَّلاةِ و صَلَّی ثُمَّ دَعَا بِها فَلَمّا بَلَغَ إلَی قَولِهِ: ”أن تَجعَلَ النُّورَ فی بَصَرِی“ ارتَدَّ الأعمَی بَصِیرًا بِإذنِ اللهِ.»²و³

[دعای منقول از أمیرالمؤمنین علیه السّلام برای اهل قبور]

 و در [صحیفۀ ثانیه علویّه] صفحه ١٤٢ گوید:

 «و کان من دعائه علیه السّلام أیضًا لأهلِ القُبُورِ:

 ”بِسمِ اللهِ الرَّحمَنِ الرَّحِیمِ، السَّلامُ عَلَی أهلِ لا إلَهَ إلّا اللهُ، مِن أهلِ لا إلَهَ إلّا اللهُ، یَا أهلَ لا إلَهَ إلّا اللهُ، بِحَقِّ لا إلَهَ إلّا اللهُ، کَیفَ وجَدتُم قَولَ لا إلَهَ إلّا اللهُ، مِن أهل لا إلَهَ إلّا اللهُ، اللهُمَّ بِحَقِّ لا إلَهَ إلّا اللهُ اغْفِر لِمَن قالَ لا إلَهَ إلّا اللهُ، و احْشُرنَا فی زُمرَةِ مَن قالَ لا إلَهَ إلّا اللهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ عَلِیٌّ ولِیُّ الله‌.“»¹

[دعای أمیرالمؤمنین علیه السّلام در صبحگاه و شامگاه]

 و در [صحیفه ثانیه علویّه] صفحه ١٩٥ گوید:

 «علی ما رواه السید ابنُ الباقی فی اختیاره قال: رُوی عن أمیرالمؤمنین علیه السّلام قال: 

 ”ما من عبدٍ یقول حین یُصبح و یُمسی: «رَضِیتُ بِاللهِ رَبًّا و بِالإسلامِ دِینًا و بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللهُ علیه و آله نَبِیًّا و بِالقُرآنِ کِتَابًا و بِعَلِیٍّ إمامًا و بِالحَسَنِ و الحُسَینِ و عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ و مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ و جَعفَرِ‌ بنِ مُحَمَّدٍ و مُوسَی بنِ جَعفَرٍ و عَلِیِّ بنِ مُوسَی و مُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ و عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ و الحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ و الحُجَّةِ الخَلَفِ الصالِحِ أئِمَّةً و سَادَةً و قادَةً؛ اللهُمَّ اجْعَلهُم أئِمَّتِی و قادَتِی فی الدُّنیَا و الآخِرَةِ. اللهُمَّ أدخِلنِی فی کُلِّ خَیرٍ أدخَلتَ فِیهِ مُحَمَّدًا و آلَ مُحَمَّدٍ و أخرِجنِی مِن کُلِّ سُوءٍ أخرَجتَ مِنهُ مُحَمَّدًا و آلَ

مُحَمَّدٍ، فی الدُّنیَا و الآخِرَةِ فی کُلِّ شِدَّةٍ و رَخاءٍ و فی کُلِّ عَافِیَةٍ و بَلاءٍ و فی المَشَاهِدِ کُلِّها، و لا تُفَرِّق بَینِی و بَینَهُم طَرفَةَ عَینٍ أبَدًا [لا] أقَلَّ مِن ذَلِکَ و [لا] أکثَرَ، فَإنِّی بِذَلِکَ راضٍ یَا رَبِّ.» إلّا کان حقًّا علی العزیز الجبار أن یُرضِیَه یومَ القیمة“.»¹

[کیفیّت و اثر توسّل به حقیقت هر یک از اهل بیت علیهم السّلام]

 و در [صحیفه ثانیه علویّه] صفحه ٢٢٢ و ٢٢٣ به مناسبتی مؤلّف این صحیفه، مرحوم محدّث نوری ـ رحِمَه الله ـ از کفعمی نقل می‌کند حدیثی را که: 

 «اذا توسَّلتَ لأُمور الدنیا و الآخرة فتوسَّل بالنبی صلّی الله علیه و آله و سبطَیه؛

 و أمّا عَلِیٌّ صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِ فَهُوَ یَنتَقِمُ لَکَ مِمَّن ظَلَمَکَ.

 و أمّا عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ علیه السّلام فَلِلنَّجَاةِ مِنَ السَّلاطِینِ و نَفثِ الشَّیَاطِینِ.

 و أمّا مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ و جَعفَرُ بنُ مُحَمَّدٍ علیهما السّلام فَلِلآخِرَةِ و ما تَبتَغِیها مِن طَاعَةِ اللهِ.

 و أمّا مُوسَی بنُ جَعفَرٍ علیه السّلام فَالْتَمِس بِهِ العَافِیَةَ مِنَ اللهِ.

 و أمّا عَلِیُّ بنُ مُوسَی علیه السّلام فَاطلُب بِهِ السَّلامَةَ مِن الله فی البَرارِی و الصَّحاری و البِحَارِ.

 و أمّا مُحَمَّدُ بنُ عَلِیٍّ علیه السّلام فالْتَمِسْ بِهِ الرِّزقَ مِنَ اللهِ تَعَالَی.

 و أمّا عَلِیُّ بنُ مُحَمَّدٍ علیه السّلام فَلِلتَوکُّل و بِرِّ الإخوانِ و ما یکون مِن طَاعَةِ اللهِ.

 و أمّا الحَسَنُ بنُ عَلِیٍّ علیه السّلام فالتَمِسْ به الآخرةَ.

 و أمّا صاحِبُ الزَّمانِ صلوات الله علیه و علیهم فَإذَا بَلَغَ السَّیفُ مِنکَ المَذبَحَ فَاستَعِن بِهِ یُعِنکَ.»¹

[دعای أمیرالمؤمنین علیه السّلام در هر حادثه و سختی]

 و در [صحیفه ثانیه علویّه] صفحه ٧٥ گوید:

 «و کان من دعائه علیه السّلام عند کلّ نازلةٍ أو شدةٍ:

 تَحَصَّنتُ بِالمَلِکِ الحَیِّ الَّذِی لا یَمُوتُ و اعتَصَمتُ بِذِی العِزَّةِ و العَدلِ و الجَبَرُوتِ و استَعَنتُ بِذِی العَظَمَةِ و القُدرةِ و المَلَکُوتِ عَن کُلِّ ما أخَافُهُ و أحذَرُهُ.»²

[دعای مأثور بعد از نماز صبح و هنگام خواب و حکایتی لطیف از امام سجّاد علیه السّلام]

 و در [صحیفه ثانیه علویّه] صفحه ٢١٧ گوید:

 «و کان من دعائه علیه السّلام بعد صلاة الغداة و عند المنام بعد أن یأخذَ سُبحةً بین یدیه:

 ”اللهُمَّ إنِّی أصبَحتُ أُسَبِّحُکَ و أحمَدُکَ و أُهَلِّلُکَ و أُکَبِّرُکَ و أُمَجِّدُکَ بِعَدَدِ ما أُدِیرُ بِهِ سُبحَتِی.“

 و یَأخُذُ السُّبحَةَ فی یده و یُدِیرُها و هُو یَتَکَلَّمُ بِما یُرِیدُ مِن غَیرِ أن یَتَکَلَّمَ

بِالتَّسبِیحِ، و ذَکَرَ أنَّ ذَلِکَ مُحتَسَبٌ لَهُ و هُو حِرزٌ إلَی أن یَأوِیَ إلَی فِراشِهِ.»¹و²

 و در اینجا حکایت لطیفی از حضرت سجّاد در مجلس یزید وارد است.

[دعای هنگام اکل طعام]

 و در [صحیفه ثانیه علویّه] صفحه ٢١٦ گوید:

 «و کان من دعائه علیه السّلام إذا أراد أکلَ الطّعام علی ما رواه فی الکافی:

 اللهُمَّ إنَّ هَذَا مِن عَطَائِکَ فَبَارِک لَنَا فِیهِ و سَوِّغنَا و اخلُفْ لَنَا خَلَفًا لِما أکَلنَاهُ أو شَرِبنَاهُ مِن غَیرِ حَولٍ مِنَّا و لا قُوَّةٍ رَزَقتَ فَأحسَنتَ فَلَکَ الحَمدُ رَبِّ اجْعَلنَا مِنَ الشَّاکِرِینَ.»³

[دعای هنگام فراغ از اکل طعام]

 «و کان من دعائه علیه السّلام إذا فرغ من أکل الطَّعام علی ما رواه فی الکافی بالسَّند المتقدِّم:

 الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی کَفَانَا و کَرَّمَنَا و حَمَلَنَا فی البَرِّ و البَحرِ و رَزَقَنَا مِنَ الطَّیِّبَاتِ و فَضَّلَنَا عَلَی کَثِیرٍ مِمَّن خَلَقَ تَفضِیلًا، الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی کَفَانَا المَؤنَةَ و أسبَغَ عَلَینَا.»¹و²

[دعای إلهی کیف أدعوک و قد عصیتک]

 دعای «إلَهِی کَیفَ أدعُوکَ و قَد عَصَیتُکَ و کَیفَ لا أدعُوکَ و قَد عَرَفتُک ـ الخ.» در امالی صدوق، در مجلس ٥٧، صفحه ٢١٥ موجود است.³

[دعای اللهمّ إنّکَ آنسُ الآنسینَ لأولیائک]

 در نهج البلاغة صفحه ٤٥٦ وارد است:

 «و مِن دُعائه علیه السّلام

 اللهُمَّ إنَّکَ آنَسُ الآنِسِینَ لِأولِیائِکَ و أحضَرُهُم بِالکِفایَةِ لِلمُتَوَکِّلِینَ عَلَیکَ

تُشاهِدُهُم فی سَرائِرِهِم و تَطَّلِعُ عَلَیهِم فی ضَمائِرِهِم و تَعلَمُ مَبلَغَ بَصائِرِهِم فَأسرارُهُم لَکَ مَکشُوفَةٌ و قُلُوبُهُم إلَیکَ مَلهُوفَةٌ، إن أوحَشَتهُمُ الغُربَةُ آنَسَهُم ذِکرُکَ و إن صُبَّت عَلَیهِمُ المَصائِبُ لَجَئُوا إلَی الاستِجارَةِ بِکَ، عِلمًا بِأنَّ أزِمَّةَ الأُمُورِ بِیَدِکَ و مَصادِرَها عَن قَضائِکَ.

 اللهُمَّ إن فَهِهتُ عَن مَسألَتِی أو عَمِیتُ عَن طِلبَتِی فَدُلَّنِی عَلَی مَصالِحِی و خُذ بِقَلبِی إلَی مَراشِدِی فَلَیسَ ذَلِکَ بِنُکرٍ مِن هِدایاتِکَ و لا بِبِدعٍ مِن کِفایاتِکَ.

 اللهُمَّ احمِلنِی عَلَی عَفوِکَ و لا تَحمِلنِی عَلَی عَدلِکَ.»¹‌

[بار پروردگارا! آبروی مرا به گشاده دستی نگه دار و وجاهت مرا به تنگ دستی از میان مبر ...]

 در نهج ‌البلاغة ص٤٥٣ وارد است:

 «و من دعائه علیه السّلام

 اللهُمَّ صُنْ وَجهِی بِالیَسارِ و لا تَبذُل جاهِی بِالإقتارِ فَأستَرزِقَ طالِبِی رِزقِکَ و أستَعطِفَ شِرارَ خَلقِکَ و اُبتَلَی بِحَمدِ مَن أعطانِی و اُفتَتَنَ بِذَمِّ مَن مَنَعَنِی و أنتَ مِن وَراءِ ذَلِکَ کُلِّهِ وَلِیُّ الإعطاءِ و المَنعِ، إنَّکَ عَلی‌ کُلِّ شَی‌ءٍ قَدِیرٌ.»²و³

[دعای منقول از رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در شب نیمه شعبان]

 دعائی است از حضرت رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم که در شب

نیمه شعبان می‌خوانده‌اند و در هر وقت خواندن آن مغتنم است، و در مفاتیح الجنان در اعمال شب نیمه وارد شده است:

 «اللهُمَّ اقْسِم لَنا مِن خَشیَتِکَ ما یَحُولُ بَینَنا و بَینَ مَعصِیَتِکَ، و مِن طاعَتِکَ ما تُبَلِّغُنا بِهِ رِضوانَکَ، و مِنَ الیَقِینِ ما یَهُونُ عَلَینا بِهِ مُصِیباتُ الدُّنیا؛ اللهُمَّ أمتِعنا [مَتِّعنا] بِأسماعِنا و أبصارِنا و قُوَّتِنا ما أحیَیتَنا و اجعَلهُ الوارِثَ مِنّا، و اجعَل ثارَنا عَلَی مَن ظَلَمَنا، و انصُرنا عَلَی مَن عادانا، و لا تَجعَل مُصِیبَتَنا فی دِینِنا، و لا تَجعَل الدُّنیا أکبَرَ هَمِّنا و لا مَبلَغَ عِلمِنا، و لا تُسَلِّطْ عَلَینا مَن لا یَرحَمُنا، بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمِینَ.»¹و²

[دعای مرویّ از امام رضا علیه السّلام برای دفع شدّت و غم]

 در امالی شیخ طوسی، جلد ١، صفحه ٣٣ [المجلس الثانی] با اسناد متّصل خود از ریّان بن صلت روایت می‌کند که:

 «قال: سَمِعتُ الرِّضا علیَّ بنَ موسی علیه السّلام یَدعُو بِکَلِماتٍ فَحَفِظتُها عَنهُ، فَما دَعَوتُ بِها فی شِدَّةٍ إلّا فَرَّجَ اللهُ عَنِّی، و هِیَ:

 اللهُمَّ أنتَ ثِقَتِی فی کُلِّ کُربةٍ [کَربٍ]، و أنتَ رَجائِی فی کُلِّ شِدَّةٍ، و أنتَ لِی فی کُلِّ أمرٍ نَزَلَ بِی ثِقَةٌ و عُدَّةٌ؛ کَم مِن کَربٍ یَضعُفُ فیه الفُؤادُ، و تَقِلُّ فِیهِ الحِیلَةُ، و تَعَیُّ فِیهِ الأُمُورُ، و یَخذُلُ فِیهِ البَعِیدُ و القَرِیبُ و الصَّدِیقُ، و یَشمَتُ فِیهِ العَدُوُّ، أنزَلتُهُ بِکَ و شَکَوتُهُ إلَیکَ، راغِبًا إلَیکَ فِیهِ عَمَّن سِواکَ، فَفَرَّجتَهُ و کَشَفتَهُ و کَفَیتَهُ [کَفَیتَنِیه]؛ فَأنتَ وَلِیُّ کُلِّ نِعمَةٍ و صاحِبُ کُلِّ حاجَةٍ و مُنتَهَی کُلِّ رَغبَةٍ؛ فَلَکَ الحَمدُ کَثِیرًا، و لَکَ المَنُّ فاضِلًا، بِنِعمَتِکَ تَتِمُّ الصّالِحاتُ، یا مَعرُوفًا بِالمَعرُوفِ مَعرُوفٌ، و یا مَن هُوَ

بِالمَعرُوفِ مَوصُوفٌ! أنِلنِی مِن مَعرُوفِکَ مَعرُوفًا تُغنِینِی بِهِ عَن مَعرُوفِ مَن سِواکَ؛ بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمِینَ.»

 صدر این دعا همان دعائی است که حضرت سیّدالشّهداء علیه السّلام روز عاشوراء دست به دعا بلند نموده و دعا نمودند،¹ و ما در صفحه ١١٣ این دفترچه [جنگ شماره ٥] نقل کرده‌ایم.²

[دعا برای اداء قرض]

بِسم الله الرَّحمنِ الرَّحیمِ

 اللهُمَّ إنِّی أسألُکَ یا لا إلَهَ إلّا أنتَ، بِحَقِّ لا إلَهَ إلّا أنتَ، أن تَرحَمَنِی بِلا إلَهَ إلّا أنتَ. اللهُمَّ إنِّی أسألُکَ یا لا إلَهَ إلّا أنتَ، بِحَقِّ لا إلَهَ إلّا أنتَ، أن تَرضَی عَنِّی بِلا إلَهَ إلّا أنتَ. اللهُمَّ إنِّی أسألُکَ یا لا إلَهَ إلّا أنتَ، بِحَقِّ لا إلَهَ إلّا أنتَ، أن تَغفِرَ لِی بِلا إلَهَ إلّا أنت‌.

 این دعا را [که] در مکارم الاخلاق¹ [می‌باشد] بنا بر نقلی آقای حاج آقا معین نقل کرده است که بعد از هر فریضه اگر سه مرتبه قرائت شود برای ادای قرض تأثیری عجیب دارد.²

دعا برای موقع مطالعه

 اللهُمّ أخرِجْنی مِن ظُلُماتِ الوَهمِ و أکرِمْنی بِنورِ الفَهمِ؛ اللهُمّ افْتَح علَینا أبوابَ رَحمَتِکَ و انْشُر علَینا خَزائنَ عُلومِکَ؛ بِرَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ³.⁴

[دعای یا من أظهر الجمیل]

 بسم الله الرّحمن الرّحیم

 یا مَن أظهَرَ الجَمیلَ و سَتَرَ القَبیحَ و لَم یَهتِکِ السِّترَ عَنّی، یا کَریمَ العَفوِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، یا واسِعَ المَغفِرَةِ و یا باسِطَ الیَدَینِ بالرَّحمَةِ، یا صاحِبَ کُلِّ نَجوَی و یا

مُنتَهَی کُلِّ شَکوَی، یا کَریمَ الصَّفحِ، یا عَظیمَ المَنِّ، یا مُبتَدِئَ کُلِّ نِعمَةٍ قَبلَ اسْتِحقاقِها، یا رَبّاهُ، یا سَیّداهُ، یا مَولاهُ، یا غایَتاهُ، یا غِیاثاهُ، صَلِّ علَی محَمّدٍ و آلِ محَمّدٍ و أسألُکَ أن لا تَجعَلَنی فی النّارِ!¹

 حاجات خود را در این صورت طلب کن!²

[دعا جهت رفع و نجات از بلیّه و گرفتاری]

 از بزرگان مشایخ منقول است که: هر که در بلیّه‌ای گرفتار شود و راه نجات بر او مسدود گردد، نوزده مرتبه بعد از هر نماز بگوید: «و نجاةً مِنکَ یا سَیّدُ الکَریمُ، نَجِّنا و خَلِصّنا بِحَقِّ بِسمِ اللهِ الرّحمَنِ الرّحیم»؛ و اگر در یک مجلس هفتصد و هشتاد و شش مرتبه بخواند همین ذکر را، اکمل و اتمّ خواهد بود.³

[دعای قبل از طلوع و غروب آفتاب]

 قبل از طلوع و غروب آفتاب مستحب است ده مرتبه بگوید:

 أعوذُ بِاللهِ السَّمیعِ العَلیمِ مِن هَمَزاتِ الشّیاطینِ، و أعوذُ بِاللهِ أن یَحضُرونِ، إنّ اللهَ هُوَ السَّمیعُ العَلیمِ⁴.⁵

[دعای هنگام ورود استاد به جلسه درس]

 مرحوم شهید ثانی در منیة المرید، چاپ نجف، صفحه ٧٥ می‌فرماید که معلّم هنگام رفتن به جلسه تدریس بخواند، عن النّبیّ صلّی الله علیه و آله و سلّم:

 اللهُمّ إنّی أعوذُ بِکَ أن أضِلَّ أو اُضِلَّ، و أزِلَّ أو اُزِلَّ، و أجهَلَ أو یُجهَلَ علَیَّ، عَزَّ جارُکَ و جَلَّ ثَناؤکَ و لا إلهَ غَیرُکَ. 

 ثُمّ یقولُ: بِسمِ اللهِ، حَسبِیَ اللهُ، تَوَکَّلتُ علَی اللهِ، لا حَولَ و لا قُوّةَ إلّا باللهِ العَلیِّ العَظیمِ؛ اللهُمَّ ثَبِّت جَنانِی و أدِرِ الحَقَّ علَی لِسانِی¹.²

[دعای هنگام قیام از مجلس]

 در منیة المرید، طبع نجف، صفحه ٨٥ می‌فرماید: مستحب است عند القیام من المجلس أن یقول:

 سُبحانَکَ اللهُمّ و بحَمدِکَ، أشهَدُ أن لا إلهَ إلّا أنتَ، أستَغفِرُکَ و أتوبُ إلَیکَ، سُبحانَ [رَبِّکَ] رَبِّ العِزَّةِ عَمّا یَصِفونَ، و سَلامٌ علَی المُرسَلینَ و الحَمدُ لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ‌³.⁴

[دستورالعملی برای حفظ از خطر دشمن]

 آقای آقا شیخ حبیب سماوی فرمودند: برای حفظ از خطر و دشمن بگوید ده مرتبه:

 حَسبِیَ اللهُ لا إلهَ إلّا هوَ، علَیهِ تَوَکَّلتُ و هوَ رَبُّ العَرشِ العَظیمِ؛¹

 ده مرتبه:

 حَسبِیَ اللهُ لِما أهَمَّنِی، حَسبِیَ اللهُ لِمَن بَغَی علَیّ، حَسبِیَ اللهُ لِمَن أرادَنی بِسوءٍ.²

[دستورالعمل برای رفع حوادث ناگوار]

 حضرت آیة الله آقای حاج شیخ محمّد تقی بهجت فومنی فرمودند: برای رفع حوادث ناگوار و صحّت و عاقبت، اوّل روز و اوّل شب، سه بار بگوید:

 اللهُمّ اجْعَلنی فی دِرعِکَ الحَصِینَةِ الّتی تَجعَلُ فیها مَن تُریدُ³.⁴

 أقول: این از جمله فقرات دعائی است که در حین خروج برای زیارت حضرت سیّدالشّهداء علیه السّلام، پس از سه روز روزه باید خوانده شود؛ و مجلسی ـ رضوان الله علیه ـ در مزار بحارالأنوار، جلد ٢٢ (کمپانی)، صفحه ١٥٠، از کامل الزّیارات ابن قولویه روایت کرده است.⁵

[عملی مفید جهت تشرّف به حضور حضرت ولی عصر صلوات الله علیه]

 آقای آقا شیخ جواد کربلائی از حضرت آیة الله بهجت رشتی فومنی نقل کردند که: برای تشرّف به حضور مبارک أعلی حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشّریف عمل ذیل مفید است؛ إن شاء الله تعالی:

 در روز اوّل ماه که جمعه باشد، بعد از فریضۀ صبح تا پانزده روز، هر روز دویست و پنجاه و شش (٢٥٦) مرتبه، به عدد لفظ نور، «آیۀ مبارکۀ نور»¹ را بخواند، و از روز شانزدهم تا پانزده روز به همین عدد ذکر مبارک «لا إله إلّا الله» را بگوید؛ و باید فریضۀ صبح در اوّل وقت بجای آورده شود تا آنکه أذکار در بین‌الطّلوعین واقع شود.²

[حرز حضرت جواد علیه السّلام]

 «یا مَن یَکفِی مِن کُلِّ شَی‌ءٍ و لا یَکفِی مِنهُ شَی‌ءٌ، اکفِنِی ما أهَمَّنِی بمحمّد و آله الطاهرین صلواتُک علیهم أجمعین.»³و⁴

دعای قبل از طعام و بعد از طعام

 در حلیة المتّقین در باب «دعای وقت طعام» نقل کرده است که: چون طعام نزد حضرت زین‌العابدین علیه ‌السّلام می‌گذاشتند، این دعا را می‌خواندند:

 «اللهُمَّ هذا مِن مَنِّکَ و فَضلِکَ و عَطائِکَ، فَبارِکْ لَنا فِیهِ و سَوِّغناهُ، و ارزُقنا خَلَفًا إذا أکَلناهُ، و رُبَّ مُحتاجٍ إلَیهِ، رَزَقتَ فَأحسَنتَ، اللهُمَّ و اجعَلنا مِنَ الشّاکِرِینَ.»

 و چون خوان را برمی‎داشتند، این دعا را می‎خواندند:

 «الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی حَمَلَنا فی البَرِّ و البَحرِ، و رَزَقَنا مِنَ الطَّیِّباتِ، و فَضَّلَنا عَلَی کَثِیرٍ

مِن خَلقِهِ تَفضِیلًا.»¹

 و چون دست از طعام برمی‌داشتند، این دعا را می‎خواندند:

 «الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی أطعَمَنا و سَقَانا و کَفَانا و أیَّدَنا و آوَانا و أنعَمَ عَلَینا و أفضَلَ، الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی یُطعِمُ و لا یُطعَمُ.»²

 أقول: این دعا را شهید ثانی در مسالک در باب أطعمه و أشربه ذکر فرموده است.

دعای وقت طعام خوردن

 در کتاب الأمان من أخطار الأسفار و الأزمان مرحوم علی بن طاووس (ره) از شیخ طبرسی (ره) نقل کرده است که:‌

 «و کان النبی صلّی ‌الله علیه و آله إذا أکل طعامًا قال:

 ”اللهُمَّ بارِکْ لَنا فِیهِ و ارزُقنا خَیرًا مِنهُ.“

 و قال الطبرسی: و تقول عند الفراغ من الطعام:

 ”الحمد لِلّه الّذی أطعَمَنی فأشبَعَنی، و سَقانی فَأروانی، و صانَنی و حَمانی؛ الحَمدُ لِلَّهِ الَّذِی عَرَّفَنِی البَرَکَةَ و الیُمنَ فیما أصَبتُهُ و تَرَکتُهُ مِنهُ؛ اللهُمَّ اجعَلهُ هَنِیئًا مَرِیئًا، لا وَبیئًا و لا دَوِیًّا، و أبقِنِی بَعدَهُ سَوِیًّا، قائِمًا بِشُکرِکَ، مُحافِظًا عَلَی طاعَتِکَ، و ارزُقنِی رِزقًا دارًّا و (عَیشًا قارًّا)، و اجعَلنِی ناسِکًا بارًّا، و اجعَلْ ما یَتَلَقّانِی فی المَعادِ مُنهجًا سارًّا، بِرَحمَتِکَ (یا أرحَمَ الرّاحِمِینَ).“»³و⁴

[دعایی برای پیدا شدن گمشده]

 آقای حاج حبیب ‌الله سماوی نقلاً عن کتاب الجنة ‌الواقیة نقل کردند که در آن کتاب نوشته است که هر کس گمشده‌ای داشته باشد و بخواند: «یا جامِعَ الناسِ لِیَومٍ لا رَیبَ فیه، إنّ الله لا یُخلِفُ المیعادَ، إجمَعْ بینی و بین ضالَّتی» فوراً گمشدۀ او پیدا خواهد شد¹.²

أدعیه بعد از غسل زیارت و بعد از نماز زیارت

 مرحوم شیخ محمّد مظفّر در کتاب عقائد الإمامیة، طبع نجف، سنۀ ١٣٨٨، صفحه ١٠٣ و ١٠٤ گوید:

 «وقد ورد فی المأثور أن یدعُوَ الزّائرُ بعد الإنتهاء من الغسل لغرض تنبیهه علی تِلکُم الأهداف العالیة فیقول:

 ”أللهُمَّ اجعَل لی نورًا و طَهورًا و حِرزًا کافیًا مِن کُلِّ داءٍ و سُقمٍ و مِن کُلِّ آفَةٍ و عاهَةٍ، و طَهِّر به قَلبی و جَوارِحی و عِظامی و لَحمی و دَمی و شَعری و بَشَری و مُخّی و عَظْمی و ما أقَلَّتِ الأرضُ مِنّی و اجْعَلْ لی شاهِدًا یَومَ حاجَتی و فَقری و فاقَتی.“»³

 و در صفحه ١٠٥ گوید:

 «و فی الدعاء المأثور الذی یدعو به الزائر بعد هذه الصلاة ما یُفهِم الزائرَ أنّ صلاتَه و عمَلَه إنّما هو للّه وحدَه و أنّه لا یعبُدُ سِواه، و لیست الزیارة الّا نوع التقرّب الیه تعالی زُلفیٰ؛ إذ یقول:

 ”أللهُمَّ لَکَ صَلَّیتُ و لَکَ رَکَعتُ و لَکَ سَجَدتُ وحدَکَ لا شَریکَ لَکَ، لِأنَّهُ لا تَکونُ الصَّلاةُ و الرُّکوعُ و السُّجودُ إلّا لَکَ، لأنَّکَ أنتَ اللهُ لا إلَهَ إلّا أنتَ؛ اللهُمَّ صَلِّ عَلَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، و تَقَبَّل مِنّی زیارَتی، و أعطِنی سُؤلی، بِمحمّدٍ و آلِهِ الطّاهِرین‌.»¹و²

[دعا بعد از وضو و غسل]

 أسرار الصلاة، صفحه ١٢:

 «و فی تفسیر الإمام علیه السّلام: مَن قالَ فی آخِرِ وُضوئِه و غُسلِه:

 ”سُبحانَکَ اللهُمَّ و بحَمدِکَ، أشهَدُ أن لا إلَهَ إلّا أنتَ، أستَغفِرُکَ و أتوبُ إلَیکَ، و أشهَدُ أنّ محمّدًا عَبدُکَ و رَسولُکَ، و أشهَدُ أنّ علِیًّا وَلیُّکَ و خَلیفَتُکَ بَعدَ نَبیِّکَ، و أنّ أولیائَهُ خُلَفائُکَ و أوصیائَهُ أوصیائُکَ“

 تَحاتَّ عَنهُ ذُنوبُه کَما تَحاتَّ وَرَقُ الشَّجَرِ، و خَلَقَ اللهُ بعَدَدِ کُلِّ قَطرَةٍ مِن وُضوئِه أو غُسلِه مَلَکًا یُسَبِّحُ اللهَ و یُقَدِّسُه و یُهَلِّلُه و یُکَبِّرُه و یُصَلِّیَ علَی النَبیِّ و آلِه الطَّیِّبینَ، و ثَوابُ ذلِکَ بهَذا المُتَوَضِّئ.»³و⁴

[دعای رسول خدا هنگام خروج از منزل به نقل از امّ سلمه]

 در تاریخ بغداد، جلد ١١، صفحه ١٤١ با سند متّصل خود از امّ سلمه آورده است که:

 «قالت: کان رسول الله صلّی الله علیه (و آله) و سلّم اذا خرج من بیته قال: ”بِسمِ اللهِ، أللهُمَّ‌ إنِّی أعوذُ بِکَ أن أَزِلَّ، أو أَضِلَّ، أو أن أَظلِمَ، أو أُظلَمَ، أو أن أبغِی، أو أن یُبغَی عَلَیَّ.“»¹

[استحباب قرائت آیه سَخرَه در موقع خروج از منزل و مسافرت]

 مستحب است در موقع مسافرت و در موقع خروج از منزل و همچنین در بعضی از نمازهای مستحبّی که در کتب ادعیه ذکر شده است، آیه «سَخرَه» تلاوت شود؛ و آیه «سخره» کما آنکه در پاورقی صفحه ١٥٣ از جلد ٢ المَحجّة ‌البیضاء ذکر شده است، عبارت است از آیه ٥٤ الی ٥٦ از سوره اعراف، و هی هذه:

 ﴿إِنَّ رَبَّكُمُ ٱللَهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِ يُغۡشِي ٱلَّيۡلَ ٱلنَّهَارَ يَطۡلُبُهُۥ حَثِيثٗا وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ وَٱلنُّجُومَ مُسَخَّرَٰتِۢ بِأَمۡرِهِۦٓ أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُ تَبَارَكَ ٱللَهُ رَبُّ ٱلۡعَٰلَمِينَ * ٱدۡعُواْ رَبَّكُمۡ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةً إِنَّهُۥ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ * وَلَا تُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ بَعۡدَ إِصۡلَٰحِهَا وَٱدۡعُوهُ خَوۡفٗا وَطَمَعًا إِنَّ رَحۡمَتَ ٱللَهِ قَرِيبٞ مِّنَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ﴾.²

[دعای وارد در زیارت حرم پیامبر أکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم]

 در من ‌لا‌یحضره ‌الفقیه، جلد ٢، صفحه٣٤٠، و المَحجة‌ُ ‌البیضاء، جلد ٢، صفحه ١٨٦، وارد شده است که انسان در زیارت حضرت رسول اکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم و در حرم آن حضرت در دعای خود بگوید و بخواند [این دعا] را، قال:

 «و ذَلِکَ مَقامٌ لا تَدعو فیهِ حائِضٌ فَتَستَقبِلُ القِبلَةَ إلّا رَأتِ الطُّهرَ:

 ”أللهُمَّ إنّی أسألُکَ بِکُلِّ اسمٍ هُوَ لَکَ، أو تَسَمَّیتَ بِهِ لأحَدٍ مِن خَلقِکَ، أو هُوَ مأ‌ثورٌ فی عِلمِ الغَیبِ عِندَکَ؛ و أسألُکَ بِاسمِکَ الأعظَمِ الأعظَمِ الأعظَمِ، و بِکُلِّ حَرفٍ أنزَلتَهُ عَلَی موسَی، و بِکُلِّ حَرفٍ أنزَلتَهُ عَلَی عیسَی، و بِکُلِّ حَرفٍ أنزَلتَهُ عَلَی محمّدٍ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و آلِهِ، و عَلَی أنبیاءِ اللهِ إلّا فَعَلتَ بی کَذا و کَذا“ و الحائِضُ تَقولُ: ”إلّا أذهَبتَ عَنّی هَذا الدَّمَ.“»¹و²

[دعای هنگام افطار]

 دعای موقع افطار کما آنکه در جامع عباسی صفحه ٧٧ نقل می‌فرماید:

 «أللهُمَّ لک صُمنا و علی رزقک أَفطَرنا فتَقَبَّلهُ منّا، ذَهَبَ الظَّماءُ و ابْتَلَّتِ العُروق و بَقِیَ الأجرُ، اللهُمَّ تقبّلْهُ منّا و أَعِنّا علیه و سَلِّمنا فیه و تَسَلَّمهُ منّا.»³و⁴

[طریق استخارۀ ذات الرِّقاع]

 طریق استخارۀ ذات الرِّقاع:

 باید در سه رقعه بنویسد: «بِسمِ اللهِ الرّحمَن الرّحیم، خِیَرَةٌ مِن اللهِ العَزیزِ الحَکیمِ لِفلان بن فلانة، إفعَلْ» و در سه رقعۀ دیگر عین عبارت مذکور را بنویسد، با این فرق که به جای «إفعَلْ»، «لا تَفعَلْ» بنویسد.

 سپس آنها را در زیر مصلاّی خود گذارد و سپس دو رکعت نماز کند؛ بعد از نماز به سجده رود و صد مرتبه بگوید: «أستَخیرُ اللهَ بِرَحمَتِهِ، خِیَرَةً فی عافیَةٍ».

 سپس درست بنشیند و بگوید: «أللهُمَّ خِرْ لی و اخْتَرْ لی فی جَمیعِ اُموری فی یُسرٍ مِنکَ و عافیَةٍ».

 پس از آن رقعه‌ها را مشوّش کند و بیرون بکشد؛ اگر سه‌تای اوّلی «إفعل» بود، خوب است؛ و اگر «لا تفعل» بود، بد است؛ و اگر بعضی «إفعل» و بعضی «لا تفعل»، میانه است¹.²

در کیفیّت استخاره

 اوّل: طلب خیر از خداوند در امری که اراده فعل او را دارد، یا مطلق فعلی که واقع خواهد شد، گرچه از تحت اراده او خارج باشد؛ و مهمترین طریقۀ آن، دو قسم است:

 اوّل آنکه: در سجدۀ آخر صلاة لیل صد مرتبه بگوید: «أستَخیرُ اللهَ برَحمَتِه»؛ (رواه القَسریّ فی المرسل عن الصّادق علیه السّلام).³

 دوّم آنکه: در سجدۀ آخر نافلۀ صبح صد و یک مرتبه بگوید: «أستَخیرُ اللهَ برَحمَتِه»؛ بدین طریق که: حمد خدای بجای آورده و صلوات بفرستد و پنجاه مرتبه این ذکر را بگوید، سپس حمد خدا نموده و صلوات بفرستد و بقیّه ذکر را که پنجاه و یک مرتبه است تمام کند.

 دوّم: «أن یسئَلَ اللهَ الخِیَرَةَ فی أمره علی النَّهج المأثور، ثمّ المشورةُ مع النّاسِ و العَمَلُ بما یُشیرونَ إلیه، فإنّ اللهَ یُلهِمَهُم الخَیرَ.»¹

 و کیفیّت آن آنست که: بعد از آنکه صلاة استخاره و ذکر آن را بر طریق مذکور بجای آورد، با مردم مشورت کند، آنچه آنها رأی دادند عمل کند که آن مراد پروردگار است که بر زبان آنها جاری نموده.

 سوّم: بعد از آنکه صلاة استخاره و ذکر آن را بر طریق مذکور بجای آورد، در قلب خود بنگرد، اگر به طرف فعل أمیَل بود فعل را، و اگر به طرف ترک أمیَل بود ترک را بجای آورد.

 چهارم: استخاره به مصحف بعد الصلاة.

 پنجم: استخاره به حَصی و رِقاع و سُبحه؛ ولیکن این طریق منصوصٌ‌به در روایات نیست، گرچه مشهور بین اصحاب است.

 و طریق استخاره با سُبحه، (که آن را استخاره به عدد می‌نامند) همان‌طور که مرحوم سیّد بن طاووس (ره) از حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشّریف روایت می‌کند آن است که:

 تَقرَأ «الفاتحةَ» عَشرًا و أقَلُّه ثَلاثُ مَرّاتٍ و دونَهُ مَرَّة‌ً، ثُمّ تَقرَأ «القدرَ» عَشرًا، ثُمّ تَقولُ هَذا الدُّعاءَ ثَلاثًا:

 «أللهُمَّ إنّی أستَخیرُکَ لِعِلمِکَ بِعاقِبَةِ الاُمورِ، و أستَشیرُکَ لِحُسنِ ظَنّی بِکَ فی المَأمولِ و المَحذورِ؛ اللهُمَّ إن کانَ الأمرُ الفُلانیُّ ممّا قَد نیطَت بِالبَرَکَةِ أعجازُه و بَوادیهِ، و حُفَّت بِالکَرامَةِ أیّامُه و لَیالیهِ، فَخِر لِیَ اللهُمَّ خِیَرَةً تَرُدُّ شَموسَهُ ذَلولًا و تَقعَضُ أیّامَهُ سُرورًا؛ اللهُمَّ إمّا أمرٌ فَآتَمِرُ و إمّا نَهیٌ فَأنتَهی؛ اللهُمَّ إنّی أستَخیرُکَ بِرَحمَتِکَ خِیَرَةً فی عافیَةٍ.»

 پس قبضه‌ای از سبحه بگیرد، اگر زوج بود خوب، و اگر فرد بود بد است¹.²

دعاهائی که مناسب است انسان در قنوت بخواند

 ١ـ دعای «یا من تُحَلُّ به عُقَدُ المکاره» و این دعای هفتم از ادعیّه از صحیفه سجّادیه است.

 ٢ـ «أعوذُ بِنورِ وَجهِک الَّذی أضاءَت له السَّمواتُ و الأرَضونَ، و انْکَشَفَت له الظُّلُماتُ، و صَلَحَ علیه أمرُ الأوّلینَ و الآخِرینَ مِن فُجأةِ نِقمَتِکَ و مِن تَحویلِ عافیَتِک و من زَوالِ نِعمَتِک؛ اللهُمَّ ارزُقنی قَلبًا تَقِیًّا نَقیًّا و مِن الشِّرک بریئًا، لا کافِرًا و لا شَقیًّا.»³

 و این دعایی است که حضرت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم در شب نیمۀ شعبان در سجده خوانده‌اند؛ و در مفاتیح الجنان در اعمال شب نیمۀ شعبان مذکور است.⁴

 ٣ـ «أللهُمَّ یا مَن خَصَّ محمّدًا و آلَهُ بِالکَرامَة، و حَباهُم بِالرِّسالَة، و خَصَّصَهم بِالوَسیلَة، و جَعَلَهُم وَرَثَةَ الأنبیاءِ، و خَتَمَ بِهِمُ الأوصیاءَ و الأئِمَّة، و عَلَّمَهُم عِلمَ ما کانَ و علمَ ما یکونُ، و جَعَلَ أفئِدةً مِنَ الناسِ تَهوی إلیهم؛ صلِّ علی محمّدٍ و آل محمّدٍ و افعَلْ بِنا ما أنت أهلُهُ فی الدّین و الدُّنیا و الآخِرةِ؛ إنّک علی کلِّ شیءٍ قَدیرٌ.»⁵

 و این دعا در ملحقات صحیفه سجّادیه مذکور است.

 ٤ـ «أللهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشیَتِکَ ما یَحولُ بَینَنا و بَینَ مَعصِیَتک، و مِن طاعَتِک ما

تُبَلِّغُنا بِهِ رِضوانَکَ، و مِنَ الیَقینِ ما یَهونُ عَلَینا بِهِ مُصیباتُ الدُّنیا؛ اللهُمَّ أمْتِعنا بِأسماعِنا و أبصارِنا و قُوَّتِنا ما أحیَیتَنا، و اجْعَلهُ الوارِثَ مِنّا، و اجْعَل ثارَنا عَلی مَن ظَلَمَنا، و انْصُرنا عَلی مَن عادانا، و لا تَجعَلْ مُصیبَتَنا فی دینِنا، و لا تَجعَلِ الدُّنیا أکبَرَ هَمِّنا و لا مَبلَغَ عِلمِنا، و لا تُسَلِّطْ علَینا مَن لا یَرحَمُنا؛ بِرَحمَتکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.»¹

 و این دعایی است که حضرت رسول أکرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در شب نیمۀ شعبان می‌خوانده‌اند و در اعمال آن شب در مفاتیح الجنان مذکور است.

 ٥ـ «أللهُمَّ إنَّک آنَسُ الآنِسینَ لأولیائِکَ و أحضَرُهُم بِالکِفایَةِ لِلمُتوکِّلینَ عَلَیک، تُشاهِدُهُم فی سَرائِرِهم و تَطَّلِعُ عَلَیهِم فی ضَمائِرِهم و تَعلَمُ مَبلَغَ بَصائِرِهم، فَأسرارُهُم لَکَ مَکشوفَةٌ، و قُلوبُهُم إلیکَ مَلهوفَةٌ، إن أوحَشَتهُمُ الغُربَةُ آنَسَهُم ذِکرُکَ و إن صُبَّتْ عَلَیهِمُ المَصائبُ لَجَأوا إلَی الإستِجارَةِ بِکَ، عِلمًا بِأنَّ أزِمَّةَ الاُمورِ بِیَدِکَ و مَصادِرَها عن قَضائِکَ؛ اللهُمَّ إن فَهِهتُ عَن مَسألَتی أو عَمیتُ عَن طَلِبَتی فَدُلَّنی عَلَی مَصالِحی و خُذ بِقَلبی إلی مَراشِدی، فَلَیسَ ذلکَ بِبَدعٍ من هِدایاتِکَ و لا بِنُکرٍ مِن کِفایاتکَ؛ اللهُمَّ احْمِلْنی علی عَفوِکَ و لا تَحمِلْنی عَلی عَدلِکَ.»²

 و این دعا از دعاهای أمیرالمؤمنین علیه السّلام است.

 ٦ـ «أللهُمَّ صُن وَجْهی بِالیَسارِ، و لا تَبذُلْ جاهی بالإقْتارِ فَأستَرزِقَ طالِبی رِزقِک و أستَعطِفَ شِرارَ خَلقِکَ و اُبتَلیَ بِحَمدِ مَن أعطانی و اُفتَتَنَ بِذَمِّ مَن مَنَعَنی، و أنتَ مِن وَراءِ ذلِکَ کُلِّهِ وَلِیُّ الإعطاءِ و المَنعِ؛ إنَّکَ عَلی کُلِّ شیءٍ قدیرٌ.»³

 و این دعا از أمیرالمؤمنین علیه السّلام است.

 ٧ـ «اللهُمَّ أنتَ ثِقَتی فی کلِّ کُربةٍ، و أنتَ رَجائی فی کُلِّ شِدَّةٍ، و أنتَ لی فی أمرٍ نَزَل بی ثِقَةٌ و عُدَّةٌ؛ کَم مِن کَربٍ یَضعُفُ فیه الفُؤادُ، و تَقِلُّ فیه الحیلَةُ، و تَعَیُّ¹ فیه الاُمورُ، و یخذُلُ فیه البَعیدُ و القَریبُ و الصَّدیقُ، و یَشمَتُ فیهِ العَدُوُّ، و أنزَلتُهُ بِکَ و شَکوتُهُ إلیک راغِبًا إلیکَ فیه عمَّن سِواک فَفَرَّجتَهُ و کَشَفتَه و کَفَیتَه [کفیتنیه]؛ فَأنتَ وَلیُّ کلِّ نِعمةٍ و صاحبُ کُلِّ حاجةٍ و مُنتهَی کلِّ رَغبةٍ، فَلَک الحمدُ کثیرًا و لَکَ المَنُّ فاضِلًا، بِنعمَتک تَتِمُّ الصالحاتُ، یا معروفًا بالمعروفِ معروفٌ، یا مَن هو بِالمعروف موصوفٌ، أنِلْنی من معروفک معروفًا تُغنِنی به عن معروفِ مَن سِواک، بِرحمتک یا أرحَمَ الرّاحمینَ.»²

 ٨ـ «إلهی کَیفَ أدعوکَ و قَد عَصَیتُک و کَیفَ لا أدعوک و قَد عَرَفتُکُ، حُبُّکَ فی

قَلبی و إن کُنتُ عاصیًا، مَدَدتُ إلیک یَدًا بالذّنوب مَملُوَّةً و عَینًا بِالرَّجاءِ مَمدودَةً؛ مَولایَ أنتَ عَظیمُ العُظَماءِ و أنا أسیرُ الاُسَراءِ، أنا الأسیرُ بِذَنبی المُرتَهَنُ بِجُرمی؛ إلهی لَئِن طالَبتَنِی بِذَنبی لأُطالِبَنَّکَ بِکَرَمِکَ و لَئِن طالَبتَنِی بِجَریرَتی لأُطالِبنَّک بِعَفوِک، و لَئِن أمَرتَ بی إلی النّارِ لأُخبِرَنَّ أهلَها أنّی کُنتُ أقولُ لا اله إلّا اللهُ محمّدٌ رسول الله؛ اللهُمَّ إنّ الطّاعَةَ تَسُرُّکَ و المَعصیةَ لا تَضُرُّک، فَهَبْ لی ما یَسُرُّکَ و اغْفِر لی ما لا یَضُرُّکَ یا أرحمَ الرّاحمین.»¹

 ٩ـ «أعدَدتُ لِکُلِّ هَولٍ لا إلهَ إلّا اللهُ، و لِکُلِّ هَمٍّ و غَمٍّ ما شاءَ اللهُ، و لِکُلِّ نِعمَةٍ الحَمدُ لِلّه،ِ و لِکُلِّ رَخاءٍ و شِدَّةٍ الشُّکرُ للّهِ، و لِکُلِّ أُعجوبةٍ سُبحانَ اللهِ، و لِکُلِّ ذَنبٍ أستَغفِرُ اللهَ، و لِکُلِّ مُصیبةٍ‌ إنّا لِلّهِ و إنّا إلَیهِ راجعوُن، و لِکُلِّ ضِیقٍ حَسبِیَ اللهُ، و لِکُلِّ قَضاءٍ و قَدَرٍ تَوَکَّلتُ عَلَی اللهِ، و لِکُلِّ عَدُوٍّ اعْتَصَمتُ بِاللهِ، و لِکُلِّ طاعَةٍ و مَعصیةٍ لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلّا بِاللهِ العلیِّ العظیم.»²

 این دعا را حضرت آقای حاج سیّد هاشم حدّاد ـ روحی فداه ـ در قنوت به همین کیفیّت مذکوره قرائت می‌نمودند، ولی مرحوم محدّث قمی در کتاب الباقیات الصالحات که در حاشیه مفاتیح طبع شده است، در صفحه ١٩٧، آن را از البلد الأمین کفعمی ذکر کرده است و فقط لفظ «و شِدَّةٍ»‌ را نیاورده است.

 ١٠ـ «أللهُمَّ إنِّی أسألُک یا مَنِ احْتَجَبَ بَشُعاعِ نورِهِ عَن نَواظِرِ خَلقِه، یا مَن تَسَربَلَ بِالجَلالِ و العَظَمَةِ و اشْتَهَرَ بِالتَّجَبُّرِ فی قُدسِهِ...»

 و این دعای مفصّلی است که در مهج الدعوات صفحه ١٠٨، مرحوم ابن طاووس از محمّد بن حنفیّه از رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم روایت کرده است و برای آن آثار و خواصّی عجیب نقل می‌کند.¹

 و نیز مرحوم شیخ بهاء الدّین عاملی در کشکول² در صفحه ٣٠٣ از طبع سنگی آورده است؛ و حضرت آقای حاج سیّد هاشم حدّاد ـ روحی فداه ـ در بعضی از قنوت‌های نماز تهجّد در شب‌ها قرائت می‌نمودند؛ و نیز در تاسع عشر بحارالأنوار صفحه ١٨٣ از أمیرالمؤمنین از رسول الله روایت کرده.³

 ١١ـ «أللهُمَّ إنّی أسألُکَ مِن بَهائِکَ بِأبهاهُ و کُلُّ بَهائِکَ بَهیٌّ، اللهُمَّ إنّی أسألُکَ بِبَهائِک کلِّه...»⁴

 و این دعای مفصّلی است که در آن بعضی از اسماء الله را آورده است؛ و در صفحه ١٨٤ از مفاتیح الجنان ضمن ادعیۀ سحرهای ماه مبارک رمضان آورده است و آن را از حضرت رضا علیه السّلام روایت نموده است که آن حضرت فرموده‌اند که حضرت باقر علیه السّلام آن را قرائت می‌نموده‌اند.

 ١٢ـ «یا عِمادَ مَن لا عِمادَ لَه، و یا سَنَدَ مَن لا سَنَدَ لَهُ، و یا ذُخرَ مَن لا ذُخرَ لَهُ، و یا حِرزَ مَن لا حِرزَ لَهُ، و یا فَخرَ من لا فَخرَ لَهُ، و یا رُکنَ مَن لا رُکنَ لَهُ، یا عَظیمَ الرَّجاء، یا عِزَّ الضُعَفاءِ، یا مُنقِذَ الغَرقیٰ، یا مُنجِیَ الهَلْکیٰ، یا مُحسِنُ یا مُنعِمُ یا مُفضِلُ، أسألُ اللهَ الّذی لا إلهَ إلّا أنتَ، الّذی سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللَّیلِ و ضَوءُ النَّهارِ و شُعاعُ

الشَّمسِ و نورُ القَمَرِ و دَوِیُّ الماءِ و حَفیفُ الشجَّرِ، یا اللهُ یا رَحمنُ یا ذا الجَلالِ و الإکرامِ.»¹

 این دعا را در منتهی الآمال،² در جلد ٢، صفحه ٣١٣ آورده است، و آن را از حضرت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم روایت کرده است که به حضرت أمیرالمؤمنین علیه السّلام تعلیم فرموده‌اند و أمیرالمؤمنین آن را دعای فرج می‌نامیدند. و لایخفی که مرحوم محدّث قمّی در کتاب مزبور آن را از کتاب جعفریّات³ نقل کرده است.

 ١٣ـ «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیمِ، إلهی طُموحُ الآمالِ قَد خابَتْ إلّا لَدَیکَ، و مَعاکِفُ الهِمَمِ قَد تقطَّعَتْ إلّا عَلَیکَ، و مَذاهِبُ العُقولِ قَد سَمَتْ إلّا إلَیکَ، فَإلَیکَ الرَّجاءُ و إلَیکَ المُلتَجَی، یا أکرَمَ مَقصودٍ و یا أجوَدَ مَسؤولٍ، هَرَبتُ إلَیکَ بِنَفسی یا مَلجأَ‌ الهارِبینَ بِأثقالِ الذُّنوبِ أحمِلُها عَلی ظَهری، و ما أجِدُ لی إلَیکَ شافِعًا سِوَی مَعرِفَتِی بِأنَّک أقرَبُ مَن رَجاهُ الطّالِبونَ و لَجَأَ إلَیهِ المُضطَرّونَ و أمَّلَ ما لَدَیهِ الرّاغِبونَ، یا مَن فَتَقَ العُقولَ بِمَعرِفَتِهِ و أطلَقَ الألسُنَ بِحَمدِهِ، و جَعَلَ ما امتَنَّ بِهِ عَلی عِبادِهِ کِفاءً لِتَأدِیَةِ حَقّهِ، صَلِّ علی محمّدٍ و آله، و لا تَجعَلْ لِلهُموم عَلی عَقلی سَبیلًا و لا لِلباطِلِ عَلی عَمَلی دَلیلًا و افتَحْ لی بِخَیر الدُّنیا یا وَلِیَّ الخَیرِ.»⁴

 این دعا را در منتهی الآمال، جلد ٢، صفحه ٣١٣ از کتاب جنّة الواقیه از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نقل کرده است، و آن را نیز دعای فرج نامیده است.

 ١٤ـ «یا مَن أظهَرَ الجَمیلَ و سَتَرَ القَبیحَ، یا مَن لَم یُؤاخِذ بِالجَریرَةِ و لَم یَهتِکِ السِّترَ، یا عَظیمَ المَنِّ، یا کَریمَ الصَّفحِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، یا واسِعَ المَغفِرَةِ، یا باسطَ الیَدَینِ بِالرَّحمَةِ، یا مُنتَهَی کُلِّ نَجوَی و یا غایَةَ کُلِّ شَکوَی، یا عَونَ کُلِّ مُستَعینٍ، یا مُبتَدِئًا بِالنِّعَمِ قَبلَ استِحقاقِها، یا رَبّاهُ (ده مرتبه)، یا غایَةَ‌ رَغبَتاهُ (ده مرتبه)، أسألُکَ بِحَقِّ هذِهِ الأسماءِ و بِحَقِّ محمّدٍ و آلِهِ الطّاهِرینَ علیهمُ السّلامُ إلّا ما کَشَفتَ کَربی و نَفَّستَ هَمِّی و فَرَّجتَ غَمِّی و أصلَحتَ حالی.»¹

 و این دعا را در منتهی الآمال، جلد ٢، صفحه ٣١٢ از امام زمان [عجّل الله تعالی فرجه الشریف] نقل کرده است و آن را نیز دعای فرج نامیده است.

 ١٥ـ ﴿رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ﴾؛ سوره البقرة (٢) ذیل آیه ١٢٧.

 ﴿رَبَّنَا وَٱجۡعَلۡنَا مُسۡلِمَيۡنِ لَكَ وَمِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةٗ مُّسۡلِمَةٗ لَّكَ وَأَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَتُبۡ عَلَيۡنَآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ﴾؛ سوره البقرة (٢) آ‌یه ١٢٨.

 ﴿رَبِّ هَبۡ لِي مِن لَّدُنكَ ذُرِّيَّةٗ طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ ٱلدُّعَآءِ﴾؛ سوره آل عمران (٣) ذیل آیه ٣٨.

 ﴿رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّـٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا﴾؛ سوره الفرقان (٢٥) ذیل آیه ٧٤.

 ﴿رَبِّ ٱجۡعَلۡنِي مُقِيمَ ٱلصَّلَوٰةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلۡ دُعَآءِ﴾؛ سوره ابراهیم (١٤) آیه ٤٠.

 ﴿رَّبِّ أَدۡخِلۡنِي مُدۡخَلَ صِدۡقٖ وَأَخۡرِجۡنِي مُخۡرَجَ صِدۡقٖ وَٱجۡعَل لِّي مِن لَّدُنكَ سُلۡطَٰنٗا نَّصِيرٗا﴾؛ سوره الإسراء (١٧) ذیل آیه ٨٠.

 ﴿قَالَ رَبِّ ٱشۡرَحۡ لِي صَدۡرِي * وَيَسِّرۡ لِيٓ أَمۡرِي * وَٱحۡلُلۡ عُقۡدَةٗ مِّن لِّسَانِي * يَفۡقَهُواْ قَوۡلِي﴾؛ سوره طه (٢٠) آیات ٢٥ تا ٢٨.

 ﴿رَّبِّ زِدۡنِي عِلۡمٗا﴾؛ سوره طه (٢٠) ذیل آیه ١١٤.

 ﴿رَبِّ هَبۡ لِي حُكۡمٗا وَأَلۡحِقۡنِي بِٱلصَّـٰلِحِينَ﴾؛ سوره الشّعراء (٢٦) آیه ٨٣.

 ﴿رَبِّ إِنِّي لِمَآ أَنزَلۡتَ إِلَيَّ مِنۡ خَيۡرٖ فَقِيرٞ﴾؛ سوره القصص (٢٨) ذیل آیه ٢٤.

 ﴿رَبِّ لَا تَذَرۡنِي فَرۡدٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡوَٰرِثِينَ﴾؛ سوره الأنبیاء (٢١) ذیل آیه ٨٩.

 ﴿رَّبِّ أَنزِلۡنِي مُنزَلٗا مُّبَارَكٗا وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡمُنزِلِينَ﴾؛ سوره المؤمنون (٢٣) آیه ٢٩.

 ﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ وَٱرۡحَمۡ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلرَّ ٰحِمِينَ﴾؛ سوره المؤمنون (٢٣) آیه ١١٨.

 ﴿رَبِّ أَوۡزِعۡنِيٓ أَنۡ أَشۡكُرَ نِعۡمَتَكَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَٰلِدَيَّ وَأَنۡ أَعۡمَلَ صَٰلِحٗا تَرۡضَىٰهُ وَأَصۡلِحۡ لِي فِي ذُرِّيَّتِيٓ إِنِّي تُبۡتُ إِلَيۡكَ وَإِنِّي مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ﴾؛ سوره الأحقاف (٤٦) ذیل آیه ١٥.

 ﴿رَبِّ فَلَا تَجۡعَلۡنِي فِي ٱلۡقَوۡمِ ٱلظَّـٰلِمِينَ﴾؛ سوره المؤمنون (٢٣) آیه ٩٤.

 ﴿رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنۡ هَمَزَٰتِ ٱلشَّيَٰطِينِ﴾؛ سوره المؤمنون (٢٣) ذیل آیه ٩٧.

 ﴿وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحۡضُرُونِ﴾؛ سوره المؤمنون (٢٣) آیه ٩٨.

 ﴿رَبِّ أَوۡزِعۡنِيٓ أَنۡ أَشۡكُرَ نِعۡمَتَكَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ وَعَلَىٰ وَٰلِدَيَّ وَأَنۡ أَعۡمَلَ صَٰلِحٗا تَرۡضَىٰهُ وَأَدۡخِلۡنِي بِرَحۡمَتِكَ فِي عِبَادِكَ ٱلصَّـٰلِحِينَ﴾؛ سوره النّمل (٢٧) ذیل آیه ١٩.

 ﴿رَبِّ بِمَآ أَنۡعَمۡتَ عَلَيَّ فَلَنۡ أَكُونَ ظَهِيرٗا لِّلۡمُجۡرِمِينَ﴾؛ سوره القصص (٢٨) ذیل آیه ١٧.

 ﴿رَبِّ هَبۡ لِي مِنَ ٱلصَّـٰلِحِينَ﴾؛ سوره الصّافات (٣٧) آیه ١٠٠.

 ﴿رَبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَهَبۡ لِي مُلۡكٗا لَّا يَنۢبَغِي لِأَحَدٖ مِّنۢ بَعۡدِيٓ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ﴾؛ سوره ص (٣٨) ذیل آیه ٣٥.

 رَبِّ اغْفِرْلی و لِوالِدَیَّ وَارْحَمهُما کَما ربَّیانی صَغیرًا و اجْزِهِما بِالإحسانِ إحسانًا و بالسَّیّئآتِ غُفرانًا؛ در قرآن نیست ولی بعضی از فقرات آن متّخذ است از سوره الإسراء (١٧) آیه ٢٤.

 ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ يَوۡمَ يَقُومُ ٱلۡحِسَابُ﴾؛ سوره ابراهیم (١٤) آیه ٤١.

 ﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيۡتِيَ مُؤۡمِنٗا وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِ﴾؛ سوره نوح (٧١) صدر آیه ٢٨.

 ﴿رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ﴾ ؛ سوره البقرة (٢) آیه ١٢٧.

 ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ﴾؛ سوره البقرة (٢) ذیل آیه ٢٠١.

 ﴿رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَا رَبَّنَا وَلَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَا رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦ وَٱعۡفُ عَنَّا وَٱغۡفِرۡ لَنَا وَٱرۡحَمۡنَآ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾؛ سوره البقرة (٢) ذیل آیه ٢٨٦.

 ﴿رَبَّنَا ظَلَمۡنَآ أَنفُسَنَا وَإِن لَّمۡ تَغۡفِرۡ لَنَا وَتَرۡحَمۡنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ﴾؛ سوره الاعراف (٧) ذیل آیه ٢٣.

 ﴿رَبَّنَا لَا تُزِغۡ قُلُوبَنَا بَعۡدَ إِذۡ هَدَيۡتَنَا وَهَبۡ لَنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةً إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡوَهَّابُ﴾؛ سوره آل عمران (٣) آیه ٨.

 رَبَّنَآ ءَامَنَّا بِمَآ أَنزَلۡتَ وَٱتَّبَعۡنَا ٱلرَّسُولَ فَٱكۡتُبۡنَا مَعَ ٱلشَّـٰهِدِينَ﴾؛ سوره آل عمران (٣) آیه ٥٣.

 ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَإِسۡرَافَنَا فِيٓ أَمۡرِنَا وَثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ﴾؛ سوره آل عمران (٣) ذیل آیه ١٤٧.

 ﴿رَّبَّنَآ إِنَّنَا سَمِعۡنَا مُنَادِيٗا يُنَادِي لِلۡإِيمَٰنِ أَنۡ ءَامِنُواْ بِرَبِّكُمۡ فَ‍َٔامَنَّا رَبَّنَا فَٱغۡفِرۡ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرۡ عَنَّا سَيِّ‍َٔاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ ٱلۡأَبۡرَارِ﴾؛ سوره آل عمران (٣) آیه ١٩٣.

 ﴿رَبَّنَا وَءَاتِنَا مَا وَعَدتَّنَا عَلَىٰ رُسُلِكَ وَلَا تُخۡزِنَا يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّكَ لَا تُخۡلِفُ ٱلۡمِيعَادَ﴾؛ سوره آل عمران (٣) آیه ١٩٤.

 ﴿رَبَّنَا ٱفۡتَحۡ بَيۡنَنَا وَبَيۡنَ قَوۡمِنَا بِٱلۡحَقِّ وَأَنتَ خَيۡرُ ٱلۡفَٰتِحِينَ﴾؛ سوره الأعراف (٧) ذیل آیه ٨٩.

 ﴿رَبَّنَا لَا تَجۡعَلۡنَا فِتۡنَةٗ لِّلۡقَوۡمِ ٱلظَّـٰلِمِينَ﴾؛ سوره یونس (١٠) ذیل آیه ٨٥.

 ﴿رَّبَّنَآ إِنِّيٓ أَسۡكَنتُ مِن ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيۡرِ ذِي زَرۡعٍ عِندَ بَيۡتِكَ ٱلۡمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱجۡعَلۡ أَفۡ‍ِٔدَةٗ مِّنَ ٱلنَّاسِ تَهۡوِيٓ إِلَيۡهِمۡ وَٱرۡزُقۡهُم مِّنَ ٱلثَّمَرَٰتِ لَعَلَّهُمۡ يَشۡكُرُونَ﴾؛ سوره إبراهیم (١٤) آیه ٣٧.

 ﴿رَبَّنَآ إِنَّكَ تَعۡلَمُ مَا نُخۡفِي وَمَا نُعۡلِنُ وَمَا يَخۡفَىٰ عَلَى ٱللَهِ مِن شَيۡءٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِ﴾؛ سوره إبراهیم (١٤) آیه ٣٨.

 ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا مِن لَّدُنكَ رَحۡمَةٗ وَهَيِّئۡ لَنَا مِنۡ أَمۡرِنَا رَشَدٗا﴾؛ سوره الکهف (١٨) ذیل آیه ١٠.

 ﴿رَبَّنَا وَسِعۡتَ كُلَّ شَيۡءٖ رَّحۡمَةٗ وَعِلۡمٗا فَٱغۡفِرۡ لِلَّذِينَ تَابُواْ وَٱتَّبَعُواْ سَبِيلَكَ وَقِهِمۡ عَذَابَ ٱلۡجَحِيمِ * رَبَّنَا وَأَدۡخِلۡهُمۡ جَنَّـٰتِ عَدۡنٍ ٱلَّتِي وَعَدتَّهُمۡ وَمَن صَلَحَ مِنۡ ءَابَآئِهِمۡ وَأَزۡوَٰجِهِمۡ وَذُرِّيَّـٰتِهِمۡ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ * وَقِهِمُ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِ وَمَن تَقِ ٱلسَّيِّ‍َٔاتِ يَوۡمَئِذٖ فَقَدۡ رَحِمۡتَهُۥ وَذَٰلِكَ هُوَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِيمُ﴾؛ سوره غافر (٤٠) ذیل آیه ٧ و آیه ٨ و ٩.

 ﴿رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ﴾؛ سوره الحشر (٥٩) ذیل آیه ١٠.

 ﴿رَّبَّنَا عَلَيۡكَ تَوَكَّلۡنَا وَإِلَيۡكَ أَنَبۡنَا وَإِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ﴾؛ سوره الممتحنه (٦٠) ذیل آیه ٤.

 ﴿رَبَّنَآ أَتۡمِمۡ لَنَا نُورَنَا وَٱغۡفِرۡ لَنَآ إِنَّكَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ﴾؛ سوره التّحریم (٦٦) ذیل آیه ٨.

 آیات فوق که با «ربّنا» یا «ربّ» شروع شده است، هر یک دعای بعضی از پیامبران یا صُلَحا و مؤمنین است و قرائت بعضی از آنها ـ متناسب حال مصلّی ـ در قنوت نماز مستحسن است؛ البته خداوند حاجت کسی را که با لسان محبوب او با او مناجات نماید رد نخواهد نمود.

 ١٦ـ «أللهُمَّ ارْزُقْنی حُبَّکَ و حُبَّ مَن یُحِبُّکَ و حُبَّ ما تُحِبُّهُ و العَمَلَ الذی یُبَلِّغُنی إلی حُبِّکَ وَ اجعَل حُبَّکَ أحَبَّ الأشیاءِ إلیَّ؛ اللهُمَّ نَوِّر ظاهِری بِطاعَتِکَ و باطِنی بمَحبَّتِکَ و قَلبِی بِمَعرِفَتکَ و روحی بِمُشاهَدَتِکَ و سِرّی بِاستِقلالِ اتّصالِ حَضرَتِکَ یا ذَا الجَلالِ و الإکرام؛ اللهُمَّ اجعَلْ فی قَلبی نورًا و فی سَمعی نورًا و فی بَصَری نورًا و فی لِسانی نورًا و فی یَدَیَّ نورًا و فی رِجلَیَّ نورًا و فی جمیع جَوارِحی نورًا یا نورَ الأنوارِ؛ اللهُمَّ أَ‌‌‌‌‌‌رِنی الأشیاءَ کَما هِیَ؛ اللهُمَّ کُن وِجهَتی فی کُلِّ وَجهٍ، و مَقصَدی فی کُلِّ قَصدٍ، و غایَتی فی کُلِّ سَعیٍ، و مَلجَئِی و مَلاذی فی کُلّ شِدَّةٍ و هَمٍّ، و وَکیلی فی کُلِّ أمرٍ، و تَوَلَّنی تَوَلِّی عِنایَةٍ و مَحَبَّةٍ فی کلِّ حالٍ، برحمتک یا أرحَمَ الرّاحمین.»¹

 این دعا منسوب به حضرت مولی الموحّدین أمیرالمؤمنین علیه السّلام است و مرحوم حاج محمّد جعفر کبوترآهنگی او را شرح کرده است و به نام شرح دعای کبوترآهنگی معروف است. و نیز در صحیفه ثانیه علویّه وارد است.

 ١٧ـ «أللهُمَّ‌ یا ذَا العَرشِ المَجید الکریم و المُلکِ القدیم و العَطاء العمیم...»

 و این دعای مفصّلی است که حضرت آقای حَدّاد ـ روحی فداه ـ در بعض از

قنوت‌های نماز قرائت می‌نمودند.¹

دعایی برای عاقبت به خیر شدن

 و مناسب است گاه و بی‎گاه و در قنوت‎های نماز خوانده شود و آن یازدهمین دعا از ادعیه صحیفه مبارکه سجّادیه است:

 «یا مَن ذِکرُهُ شَرَفٌ لِلذّاکِرِینَ و یا مَن شُکرُهُ فَوزٌ لِلشّاکِرِینَ و یا مَن طاعَتُهُ نَجاةٌ لِلمُطِیعِینَ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِهِ، و اشغَلْ قُلوبَنا بِذِکرِکَ عَن کُلِّ ذِکرٍ، و ألسِنَتَنا بِشُکرِکَ عَن کُلِّ شُکرٍ، و جَوارِحَنا بِطاعَتِکَ عَن کُلِّ طاعَةٍ؛ فَإن قَدَّرتَ لَنا فَراغًا مِن شُغلٍ فَاجعَلهُ فَراغَ سَلامَةٍ لا تُدرِکُنا فِیهِ تَبِعَةٌ و لا تَلحَقُنا فِیهِ سَآمَةٌ، حَتَّی یَنصَرِفَ عَنّا کُتّابُ السَّیِّئاتِ بِصَحِیفَةٍ خالِیَةٍ مِن ذِکرِ سَیِّئاتِنا، و یَتَوَلَّی کُتّابُ الحَسَناتِ عَنّا مَسرورِینَ بِما کَتَبوا مِن حَسَناتِنا، و إذا انقَضَتْ أیّامُ حَیاتِنا و تَصَرَّمَتْ مُدَدُ أعمارِنا و استَحضَرَتْنا دَعوَتُکَ الَّتِی لا بُدَّ مِنها و مِن إجابَتِها؛ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِهِ، و اجعَلْ خِتامَ ما تُحصِی عَلَینا کَتَبَةُ أعمالِنا تَوبَةً مَقبولَةً لا تُوقِفُنا بَعدَها عَلَی ذَنبٍ اجتَرَحناهُ و لا مَعصِیَةٍ اقتَرَفناها، و لا تَکشِفْ عَنّا سِترًا سَتَرتَهُ عَلَی رُءُوسِ الأشهادِ، یَومَ تَبلُوا أخبارَ عِبادِکَ؛ إنَّکَ رَحِیمٌ بِمَن دَعاکَ و مُستَجِیبٌ لِمَن ناداکَ»²و³

[دعایی عالیة المضمون از أمیرالمؤمنین علیه السّلام]

 فی نهج ‌البلاغة، مجلّد ١، صفحة ٤٣٢:

 «و من دعائه کان یدعو به علیه ‌السّلام کثیرًا:

 ”الحَمدُ لِلَّهِ الَّذی لَم یُصبِحْ بی مَیِّتًا و لا سَقیمًا، و لا مَضروبًا عَلَی عُروقی بِسوءٍ، و لا مأخوذًا بِأسوَءِ عَمَلی، و لا مَقطوعًا دابِری، و لا مُرتَدًّا عَن دینی، و لا مُنکِرًا لِرَبّی، و لا مُستَوحِشًا مِن إیمانی، و لا مُلتَبِسًا عَقلی، و لا مُعَذَّبًا بِعَذابِ الأُمَمِ مِن قَبلی، أصبَحتُ عَبدًا مَملوکًا ظالِمًا لِنَفسی، لَکَ الحُجَّةُ عَلَیَّ و لا حُجَّةَ لی، و لا أستَطیعُ أن آخُذَ إلّا ما أعطَیتَنی، و لا أتَّقِیَ إلّا ما وَقَیتَنی؛ اللهُمَّ إنّی أعوذُ بِکَ أن أفتَقِرَ فی غِناکَ، أو أضِلَّ فی هُداکَ، أو اُضامَ فی سُلطانِکَ، أو اُضطَهَدَ و الأمرُ لَکَ؛ اللهُمَّ اجعَل نَفسی أوَّلَ کَریمَةٍ تَنتَزِعُها مِن کَرائِمی، و أوَّلَ وَدیعَةٍ تَرتَجِعُها مِن وَدائِعِ نِعَمِکَ عِندی؛ اللهُمَّ إنّا نَعوذُ بِکَ أن نَذهَبَ عَن قَولِکَ، أو أن نُفتَتَنَ عَن دینِکَ، أو تَتابَعَ بِنا أهواؤُنا دونَ الهُدَی الَّذی جاءَ مِن عِندِکَ.“»¹و²

[دعای تعلیمی رسول خدا به أمیرالمؤمنین علیه السّلام: یا عماد من لا عماد له]

 «یا عِمادَ مَن لا عِمادَ لَه، و یا ذُخرَ مَن لا ذُخرَ لَه، و یا سَنَدَ مَن لا سَنَدَ لَه، ‌و یا حِرزَ مَن لا حِرزَ لَه، و یا غیاثَ مَن لا غیاثَ لَه، ‌و یا کَریمَ العَفوِ، و یا حَسَنَ البَلاء، و یا عَظیمَ الرَّجاء، و یا عِزَّ الضُّعَفاء، و یا مُنقِذَ الغَرقَی، و یا مُنجِیَ الهَلکَی.

 یا مُحسِنُ یا مُجمِلُ، یا مُنعِمُ یا مُفضِلُ، أنتَ الّذی سَجَدَ لَکَ سَوادُ اللیلِ و نورُ النّهارِ، و ضَوءُ القَمَرِ و شُعاعُ الشّمسِ، و دَوِیُّ الماء و حَفیفُ الشّجَرِ.

 یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ، أنتَ وَحدَکَ لا شَریکَ لَکَ.

 [ثم قل:] اللهُمَّ افْعَل بی کَذا و کَذا.¹ »²و³

دعای قنوتیّه منسوب به أمیرالمؤمنین علیه السّلام

 «أللهُمَّ نَوِّر ظاهِری بِطاعَتِکَ، و باطِنی بمَحَبَّتِکَ، و قَلبی بمَعرِفَتِکَ، و روحی بمُشاهَدَتِکَ، و سِرّی باتِّصالِ حَضرَتِکَ، یا ذا الجَلالِ و الإکرامِ.»⁴و⁵

[دعای قرائت شده در قنوت نمازهای آقای حدّاد، رضوان الله علیه]

 حضرت آقای حاج سیّد هاشم حدّاد ـ روحی فداه ـ دعای زیر را که در صفحه ٣١٩ از کتاب دعای ضیاء الصّالحین است، در قنوت‌های نماز خود می‌خواندند:

 «یا مَن أظهَرَ الجَمیلَ و سَتَرَ القَبیحَ، یا مَن لَم یُؤاخِذْ بالجَریرَةِ، یا مَن لَم یَهتِکِ السِّترَ، یا عَظیمَ العَفوِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، یا واسِعَ المَغفِرَةِ، یا باسِطَ الیَدَینِ بالرَّحمَةِ، إرحَمنی؛ یا صاحِبَ کلِّ نَجوَی، یا مُنتَهی کلِّ شَکوَی، یا مُفَرِّجَ کلِّ کُربَةِ، یا مُقیلَ العَثَراتِ، یا کریمَ الصَّفحِ، یا عَظیمَ العَفوِ، یا مُبتَدِئًا بالنِّعَمِ قَبلَ اسْتِحقاقِها، یا رَبَّاه، یا

سَیِّداه، یا غایَةَ رَغبَتاه، أَسئَلُکَ بِکَ و بِمحمّدٍ و فاطمةَ و الحسنِ و الحسینِ و الأئمّةِ المَعصومینَ علیهِمُ السّلام أن تُصَلِّیَ عَلی محمّدٍ و آلِه، و أسئَلُک یا اللهُ أن لا تُشَوِّهَ خَلقی بالنّار و أن تَفعَلَ بی ما أنتَ أهلُه.»¹

 و آقای حدّاد به جای «و الأئمّةِ المَعصومینَ» می‌فرمودند:

 «و علیِّ بنِ الحُسینِ و محمّدِ بنِ علیٍّ و جعفرِ بنِ محمّدٍ و موسَی بنِ جَعفرٍ و علیِّ بنِ موسَی و محمّدِ بنِ علیٍّ و علیِّ بنِ محمّدٍ و الحسنِ بنِ علیٍّ و المَهدِیِّ صاحبِ الزّمانِ.»

 و سپس بقیّه دعا را قرائت می‌کردند.²

[دعای: یا مَن أظهَرَ الجَمیلَ و سَتَرَ القَبیحَ]

 کیفیّت دعای فرج که حضرت بقیة الله عجّل الله تعالی فرجه الشریف برای خلاصی و رفع گرفتاری به أبی‌الحسین بن أبی‌البَغْل دستور داده‌اند:

 دو رکعت نماز [خوانده] و سپس بخواند این دعا را:

 «یا مَن أظهَرَ الجَمیلَ و سَتَرَ القَبیحَ، یا مَن لَم یُؤاخِذ بِالجَریرَةِ و لَم یَهتِکِ السِّترَ، یا عَظیمَ المَنِّ، یا کَریمَ الصَّفحِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، یا واسِعَ المَغفِرَةِ، یا باسِطَ الیَدَینِ بِالرَّحمَةِ، یا مُنتَهَی کُلِّ نَجوَی و یا غایَةَ کُلِّ شَکوَی، یا عَونَ کُلِّ مُستَعینٍ، یا مُبتَدِئًا بِالنِّعَمِ قَبلَ اسْتِحقاقِها، یا رَبّاهُ (ده مرتبه)، یا غایَةَ رَغبَتاهُ (ده مرتبه)، أسئَلُکَ بِحَقِّ هذِهِ الأسمآءِ و بِحَقِّ محمّدٍ و آلِهِ الطّاهِرینَ علَیهِمُ السّلام إلّا ما کَشَفتَ کَربی و نَفَّستَ هَمّی و فَرَّجتَ غَمّی و أصلَحتَ حالی.»

 و سپس هرچه بخواهد دعا کند و حاجت خود را بطلبد، و سپس روی راست خود را بر زمین گذارد و صد مرتبه بگوید:

 «یا محمّدُ یا عَلِیُّ یا عَلِیُّ یا محمّدُ، إکفیانی فانَّکُما کافِیای و انصُرانِی فانّکُما ناصِرای.»

 و طرف چپ صورت خود را بر زمین گذارد و صد مرتبه بگوید: «أدرِکنی» و می‌گوید: «الغَوثُ الغَوثُ الغَوثُ» تا نفس قطع شود؛ و بر‌می‌دارد سر خود را از زمین و خداوند حاجات او را برمی‌آورد إن شاء الله تعالی.¹

 دستور فوق در جلد ٢ منتهی‌الآمال، صفحه ٣١٢ مذکور است².³

دعایی که مناسب است در سجده خوانده شود

 «سَجَدَ لَکَ سَوادی و خَیالی و آمَنَ بِکَ فُؤادی، هذِه یَدایَ و ما جَنَیتُهُ علیَ نَفسی، یا عظیمُ یُرجَی لِکُلِّ عظیمٍ إغفِرْ لِیَ العَظیمَ فإنَّه لا یَغفِرُ الذَّنبَ العَظیمَ إلّا الرَّبُّ العظیمُ.»

 و این دعایی ‌است که حضرت رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم در شب نیمۀ شعبان در سجده خوانده‌اند، و در صفحه ١٦٩ از مفاتیح الجنان در اعمال شب نیمۀ شعبان مذکور است⁴.⁵

[دعایی که مرحوم آقای حداد (ره) در سجده آخر نماز می‌خواندند]

 حضرت آقای حدّاد ـ روحی فداه ـ دعای زیر را در سجدۀ آخر نماز می‌خواندند:

 «یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ، أَنتَ اللهُ الَّذِی لا إله إلّا أنتَ وَحدَکَ لا شَریکَ لَک، تَجَبَّرتَ أن یَکونَ لَک وَلَدٌ، و تَعالَیتَ أن یَکونَ لَکَ شَریکٌ، و تَعَظَّمتَ أن یَکونَ لَکَ مُشِیرٌ، و تَقَهَّرتَ أن یَکونَ لَکَ ضِدٌّ، و تَکَبَّرتَ أن یَکوُنَ لَکَ وزیرٌ، یا اللهُ یا اللهُ یا اللهُ، بِحَقِّ محمّدٍ و آلِ محمّدٍ إلّا فَرَّجتَ عَنّی.»¹

[دستورالعمل توبه از رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم]

 دستورالعمل برای توبه‌ای که حضرت رسول صلّی الله علیه و آله فرموده‌اند:

 غسل کند، و وضو بگیرد، و چهار رکعت نماز بخواند، و در هر رکعت یک مرتبه سورۀ حمد، و سه مرتبه سورۀ توحید، و یک مرتبه مُعَوَّذَتَین بخواند، و بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفار، و ختم به: «لا حَولَ و لا قُوَّةَ إلّا باللهِ العَلیِّ العَظیم» کند، و در بعض از نسخ وارد است پس از آن هفت مرتبه بگوید: «یا عَزیزُ یا غَفّارُ! اغْفِر ذُنوبِی و ذُنوبَ جَمیعِ المُؤمِنینَ و المُؤمِناتِ، فإنّهُ لا یَغفِرُ الذُّنوبَ إلّا أنتَ»،² و دعای توبۀ صحیفۀ کاملۀ سجّادیّه³ را بخواند؛ خداوند او را خواهد آمرزید.⁴

[ذکر شریف: یا هو، یا من لا هو إلاّ هو]

 بحرالمعارف، صفحه ٣:

 «و فی عدّة الدّاعی عن الصّدوق بإسناده عن أمیرالمؤمنین علیه السّلام قال: 

 رَأیتُ الخِضرَ فی المَنامِ قَبلَ بَدرٍ بِلَیلَةٍ، فَقُلتُ لَهُ: عَلِّمنِی شَیئًا أنتَصِرُ بِه علَی الأعداءِ. فَقالَ: قُل: ”یا هُوَ، یا مَن لا هُوَ إلّا هُوَ“ فلَمّا أصبَحتُ قَصَصتُها علَی رَسولِ اللهِ صلّی الله علَیهِ و آلِه؛ فَقالَ: یا علِیُّ! عُلِّمتَ الاسمَ الأعظَمَ. فَکانَ علَی لِسانی یَومَ بَدرٍ.

 و إنّ أمیرالمؤمنین علیه السّلام قَرَأ ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾،¹ فلَمّا فَرَغَ قالَ: ”یا هُوَ، یا مَن لا هُوَ إلّا هُوَ، اِغْفِر لِی و انْصُرنِی علَی القَومِ الکافِرینَ‌.“»²و³

[دعای تعلیمی مرحوم قاضی به حاج شیخ عباس قوچانی رضوان الله علیهما]

 دعایی است که مرحوم قاضی (ره) به آقای حاج شیخ عبّاس قوچانی ـ دامت برکاته ـ دستور داده‌اند:

 «أللهُمَّ ارْزُقنی حُبَّکَ، و حُبَّ ما تُحِبُّه، و حُبَّ مَن یُحِبُّکَ، و العَمَلَ الّذی یُبَلِّغُنی إلی حُبِّکَ، و اجْعَل حُبَّکَ أحَبَّ الأشیاءِ إلَیَّ.⁴

 اللهُمَّ نَوِّرْ ظاهِری بِطاعَتِکَ، و باطِنی بمَحَبَّتِکَ، و قَلبِی بمَعرِفَتِکَ، و روحی بمُشاهَدَتِکَ، و سِرّی بِاسْتِقلالِ اتّصالِ حَضرَتِکَ، یا ذَا الجَلالِ و الإکرامِ.¹

 اللهُمَّ اجْعَل فی قَلبی نورًا، و فی سَمعی نورًا، و فی بَصَری نورًا، و فی لِسانی نورًا، و فی یَدَیَّ نورًا، و فی رِجلَیَّ نورًا، و فی جَمیعِ جَوارِحی نورًا، یا نورَ الأنوار.²

 اللهُمَّ أرِنی الأشیاءَ کَما هِیَ.³

 اللهُمَّ کُنْ وِجهَتی فی کُلِّ وَجهٍ، و مَقصَدی فی کُلِّ قَصدٍ، و غایَتی فی کُلِّ سَعیٍ، و مَلجَئی و مَلاذِی فی کُلِّ شِدَّةٍ و هَمٍّ، و وَکِیلی فی کُلِّ أمرٍ، و تَوَلَّنی تَولِّی عِنایَةٍ و مَحَبَّةٍ فی کُلِّ حالٍ؛ برَحمَتِکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ.»⁴و⁵

دستور تکبیرات افتتاحیّه

 بعد از اقامۀ نماز بگوید:

 «أللهُمَّ رَبَّ هَذِه الدَّعوَةِ التّامَّةِ و الصّلَاةِ القائِمَةِ، بَلِّغ محمّدًا صلَّی الله علَیهِ و آلِهِ الدَّرَجَةَ و الوَسیلَةَ و الفَضلَ و الفَضیلَةَ، بِاللهِ أستَفتِحُ و بِاللهِ أستَنجِحُ، و بمحمّدٍ رَسولِ اللهِ صلّی الله علَیهِ و علَیهِم أتَوَجَّهُ؛ اللهُمَّ صَلِّ علَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، و

اجْعَلنِی بِهِم عِندَکَ وَجیهًا فی الدُّنیا و الآخِرَةِ و مِنَ المُقَرَّبینَ.»¹

 و قبل التّکبیرات یقول:

 «أللهُمَّ إلَیکَ تَوَجَّهتُ، و مَرضاتَکَ ابتَغَیتُ، و بِکَ آمَنتُ، و علَیکَ تَوَکَّلتُ؛ صَلِّ علَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، و افتَحْ قَلبِی لِذِکرِکَ و ثَبِّتنی علَی دینِکَ، و لا تُزِغْ قَلبِی بَعدَ إذ هَدَیتَنی، و هَب لی مِن لَدُنکَ رَحمَةً؛ إنّکَ أنتَ الوَهّابُ.»²

 ثمّ یکبّر ثلاث تکبیرات، ثمّ یقول:

 «أللهُمَّ أنتَ اللهُ المَلِکُ الحَقُّ لا إلَهَ إلّا أنتَ، سُبحانَکَ إنّی ظَلَمتُ نَفسِی، فَاغفِرْ لِی ذَنبِی إنّهُ لا یَغفِرُ الذُّنوبَ إلّا أنتَ.»

 ثمّ یأتی باثنتین و یقول:

 «لَبَّیکَ و سَعدَیکَ، و الخَیرُ فی یَدَیکَ، و الشَّرُّ لَیسَ إلَیکَ، و المَهدِیُّ مَن هَدَیتَ، لا مَلجَأَ مِنکَ إلّا إلَیکَ، سُبحانَکَ و حَنانَیکَ، تَبارَکتَ و تَعالَیتَ، سُبحانَکَ رَبَّ البَیتِ.»

 ثمّ یأتی باثنتین و یقول:

 «وَجَّهتُ وَجهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمَاواتِ و الأَرضَ، عالِمِ الغَیبِ و الشَّهادَةِ، حَنیفًا مُسلِمًا و ما أنا مِن المُشرِکینَ؛ إنَّ صَلاتی و نُسُکی و مَحیایَ و مَماتی لِلّهِ رَبِّ العالَمینَ، لا شَریکَ لَهُ، و بِذلِکَ أُمِرتُ و أنا مِنَ المُسلِمینَ.»

 ثُمَّ یَشرَعُ فی الاستعاذة و الحمد و السّورة.³

 یستحبّ أن یقولَ بعد تکبیرة الإحرام:

 «یا مُحسِنُ قَد أَتاکَ المُسِی‌ءُ، و قَد أَمَرتَ المُحسِنَ أن یَتَجاوَزَ عَن المُسِی‌ءِ، أنتَ المُحسِنُ و أنا المُسِی‌ءُ، بحَقِّ محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، صَلِّ علَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، و تَجاوَزْ عَن قَبیحِ ما تَعلَمُ مِنّی.»¹و²

[ذکر «یا حیُّ یا قیوم» بین نماز شفع و وتر]

 آقای آقا سیّد محمّد حسن میرجهانی طباطبائی ـ دام عزّه ـ فرمودند که: [مصلّی در نافلۀ شب،] بین نماز شفع و وتر سیصد و شصت مرتبه بگوید: «یا حَیُّ یا قَیّومُ»؛ بدین قِسم که با یک نفس این ذکر را تکرار کند تا وقتی که بخواهد نفس قطع گردد، در این حال ذکر را به جملۀ: «برَحمَتِکَ استَغِیثُ» وقف کند، بعداً بگوید: «أللهُمَّ أحیِ قَلبِی» و سپس شروع کن به بقیّه ذکر، و به همین منوال بگوید تا سیصد و شصت مرتبه تمام شود.

 دیگر آنکه فرمودند: در موقع خواب آیۀ نور ﴿ٱللَهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾ تا ﴿وَٱللَهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ﴾³ قرائت شود.

 أقول: ظاهراً مأخذ این ذکر از آقا محمّد بیدآبادی است؛ چنانچه در خزائن

نراقی، صفحه ٣٨٩ گوید:

[طریقه منقوله از آقا محمّد بیدآبادی در تصفیۀ قلب و سلوک سالک]

فائدة: طریقه منقوله از مرحوم مبرور زبدة العارفین، آقا محمّد بیدآبادی، در تصفیۀ قلب و سلوک سالک

مدّتی قبل از شروع در أربعین، در ایّام بیکاری مداومت نماید بر ذکر: «اللهُ خاطِری و ناظِری»، و نوافل را با خشوع بجا آورد تا میل کلّی بهم رسد؛ بعد از آن شروع در أربعین نماید، و از حیوانی احتراز نماید، و نوافل را طُرّاً با خشوع تمام بجا آورد، و در بین نافلۀ شب و شفع، سیصد و شش مرتبه «یا حَیُّ یا قَیّوم» را متّصلاً تکرار نماید تا نفس قطع نشده، چون نفس قطع شود نفس کشیده بگوید: «برَحمَتِکَ أستَغِیثُ؛ اللهُمَّ أحیِ قَلبِی»، و چون نفس را تازه کرد باز شروع کند به تکرار به نهج سابق تا تمام شود؛ بعد از آن به إتمام باقی نوافل پردازد و أربعین را بدین نهج تمام کند.

بعد از إتمام، شروع به آیۀ نور نماید در بامداد، و در هر نوری از أنوار پنج‌گانه متوسّل شود سرّاً به یکی از اصحاب کساء و آل عبا صلوات الله علیهم؛ در نور اوّل به نور اوّل، و در ثانی به ثانی و هکذا.

این عمل باعث حیات قلب (که عبارت از علم به مطالب کلیّه است) می‌شود؛ مکرّر به تجربه رسیده است.¹ ـ انتهی.

 آنچه از مرحوم آقا محمّد بیدآبادی نقل شده است همان تعداد سیصد و شش مرتبه است، و بنابراین آنچه از آقای میرجهانی در تعداد این ذکر نقل شد ظاهراً اشتباه است.²

نمازی که در آن حقیقة الوجود به خداوند اطلاق شده است

 در کتاب مصباح المتهجّد شیخ طوسی، صفحه ٢٢٣ تا ٢٢٥، در ضمن أعمال

و نماز‌های وارد در روز جمعه وارد است:

 «صلاةٌ اُخری: رَوَی محمّدُ بنُ داودِ بنِ کثیرٍ عن أبیه قال: دخلتُ عَلَی سیّدی أبی‌عبدالله جعفرِ بن محمّدٍ الصّادق علیه السّلام، فرأیتُه یُصَلِّی، ثُمّ رأیتُه قَنَتَ فی الرَّکعة الثَّانیة فی قیامِه و رکوعه و سجوده، ثُمّ أقبَلَ بوجهه الکریم عَلَی الله؛ ثُمّ قال: ”یا داودُ هی رکعتان، و اللهِ لایُصَلِّیهما أَحدٌ فیَرَی النَّارَ بعینه بعد ما یأتی فیهما ما أتیتُ.“ فلم أَبرَحْ من مکانی حتَّی عَلَّمَنی.

 قال محمّد بن داود: فعلِّمنی یا أبَه کَمَا عَلَّمَک!

 قال: إنّی لَأشفَقُ علیک أن تُضیِّعَ!

 قلت: کلّا إن شاء‌ الله!

 قال: إذا کان یومُ الجمعة قبلَ أَن تَزولَ الشَّمسُ فصلِّهما، و اقْرَءْ فی الرَّکعة الأُولَی فاتحةَ الکتاب و ﴿إِنَّآ أَنزَلۡنَٰهُ فِي لَيۡلَةِ ٱلۡقَدۡرِ﴾، و فی الثانیة فاتحةَ الکتاب و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾، و تَستَفتِحهما بفاتحةِ [الکتاب] الصَّلاة؛ فإذا فرغتَ مِن ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَهُ أَحَدٌ﴾ فی الرَّکعة الثانیة فارفَعْ یدیک قبل أن تَرکعَ و قل:

 ”إلهی إلهی إلهی، أسألُکَ راغبًا و أقصُدُکَ سائِلًا، واقفًا بین یَدَیکَ مُتَضِّرعًا إلیک، إن أقنَطَتنِی ذُنوبی نَشَّطَنی عَفوُک و إن أسکَتَنِی عَمَلِی أنطَقَنِی صَفحُک، فَصَلِّ علی محمّدٍ و أهلِ بَیتِه، و أسألُکَ العفوَ العفوَ.“

 ثُمّ ترکَعُ و تفرَغُ من تسبیحک و قل:

 ”هذا وقوفُ العائذِ بکَ [من النّار]، یا ربِّ أدعوکَ مُتَضَرِّعًا و راکعًا، متقرِّبًا إلیک بِالذِّلَّة خاشِعًا، فَلَستُ بأوّلِ مُنطِقٍ مِن حِشمَةٍ مُتَذَلِّلًا، أنتَ أحبُّ إلیَّ مولایَ، أنتَ أحبُّ إلیَّ.“ 

 فإذا سجدتَ فابسُطْ یَدَیْک کطالبِ حاجةٍ و قل:

 ”سُبحانَ ربِّیَ الأَعلَی و بِحَمدِه؛ رَبِّ هذِهِ یَدایَ مَبسوطَتَان بینَ یَدَیْک، هذِهِ جَوامِعُ بَدَنی خاضعةٌ بِفِناءِک، و هذه أسبابی مُجتَمِعَةٌ لِعِبادَتِک، لا أدْری بِأیِّ نَعماءِکَ أقلِبُ و لا لِأَیِّها أقصِدُ، لِعبادَتِک أم لِمَسئَلَتِکَ أمِ الرَّغبةِ إلیک؟ فَامْلَأ قَلبِی خَشیَةً مِنک و اجْعَلنِی فِی کُلِّ حالاتِی لکَ قَصدی، أنتَ سَیِّدی فِی کِلّ مَکانٍ و إن حَجَبَتْ عَنک أعیُنُ النَّاظِرین إلَیکَ؛ أسألُکَ بِک إذ جَعَلتَ فِیَّ طَمَعًا فیک بِعَفوِک، أن تُصلِّیَ عَلَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ، و تَرحَمَ مَن یَسألُک و هُوَ مَن قَد عَلِمتَ بِکَمالِ عُیوبِه و ذُنوبِه، لم یَبسُطْ إلیکَ یَدَه إلّا ثِقَةً بک و لا لِسانَه إلّا فَرَحًا بک، فَارْحَمْ مَن کَثُرَ ذَنبُه عَلَی قِلَّتِه، و قَلَّتْ ذُنوبُه فی سَعَةِ عَفوِک، و جَرَّأنی جُرمِی و ذَنبِی بِما جَعَلتَ مِن طَمَعٍ إذا یَئِسَ الغَرورُ الجَهولُ مِن فَضلِک، أن تُصَلِّیَ عَلَی محمّدٍ و آلِ محمّدٍ و أسألُکَ لإخوانِی فِیکَ العفوَ العفوَ.“

 ثُمّ تجلِسُ ثُمّ تسجُدُ الثَّانیة و قل:

 ”یَا مَن هَدانِی إلیهِ، و دَلَّنی حقیقةُ الوُجودِ علیه، و سَاقَنی مِنَ الحِیرَةِ إلی مَعرِفَتِه، و بَصَّرَنی رُشْدی بِرَأفَتِه، صَلِّ عَلَی محمّدٍ و آل محمّدٍ و اقْبَلْنی عَبدًا و لاتَذَرْنِی فردًا، أنتَ أحَبُّ إلیَّ مَولَای، أنتَ أحَبُّ إلیَّ مَولایَ.“

 ثُمّ قال: یا داودُ! واللهِ لقد حَلَفَ لی علیهما جعفرُ بنُ محمّدٍ علیهما السّلام ـ و هو تُجَاهَ القِبلةِ ـ أنَّه لاینصرف أَحدٌ من بین یدِ ربّه تعالی إلّا مغفورًا، و إ‌ن کانت له حاجةٌ قضاها.»¹و²

[دعای نور منقول از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم]

 دعای نور که رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم به حضرت فاطمه سلام الله

علیها تعلیم نموده و فرمودند: اگر می‌خواهی هرگز تو را تَب نگیرد بر قرائت آن مداومت کن:

 «بِسمِ اللهِ النّورِ، بِسمِ اللهِ نورِ النّورِ، بِسمِ اللهِ نورٌ عَلَی نور، بِسمِ اللهِ الَّذی هُوَ مُدبِّرُ الأُمور، بِسمِ اللهِ الَّذی خَلَقَ النّورَ مِنَ النّور، الحَمدُ لِلّهِ الَّذی خَلَقَ النّورَ مِنَ النّورِ، و أنزَلَ النّورَ عَلَی الطّورِ، فی کِتابٍ مَسطورٍ، فی رَقٍّ مَنشورٍ، بِقَدَرٍ مَقدورٍ، عَلَی نَبیٍّ مَحبورٍ، الحَمدُ لِلّه الَّذی هُوَ بِالعِزِّ مَذکورٌ، و بالفَخرِ مَشهورٌ، و عَلَی السَّرّاءِ و الضّرّاءِ مَشکورٌ، و صلّی اللهُ عَلَی سیِّدِنا محمّدٍ و آلِه الطّاهِرین.»¹

 و این دعا در صفحه ٧ از مهج الدعوات مذکور است.

[دعایی برای روشنی چشم]

 در منتهی الآمال، طبع رحلی اسلامیّه، جلد ١، صفحه ٩٩، گوید:

 «شیخ ما در مستدرک فرموده که بعض معاصرین ما از اهل سنّت در کتاب خلاصة الکلام فی اُمراء البلد الحرام این دعا را از بعض عارفین نقل کرده:

 ”أللهُمَّ ربَّ الکَعبةِ و بانیها و فاطمةَ و أبیها و بَعلِها و بَنیها نَوِّرْ بَصَری و بَصِیرَتِی و سِرّی و سَریرَتی“

 و به تحقیق که به تجربه رسیده این دعا برای روشنی چشم؛ و هر که بخواند این دعا را در وقت سرمه کشیدن، حق تعالی نورانی کند چشم او را.»²و³

[مناجاتی از بایزید بسطامی]

 «بارخدایا! تا کی میان من و تو، منی و توئی بود؟! منی از میان بردار تا منیّت من به تو باشد، تا من هیچ نباشم.

 الهی! تا با توام بیشتر از همه‌ام، و تا با خودم، کمتر از همه‌ام. 

 الهی! مرا فقر و فاقه به تو رسانید و لطف تو آن را زایل نگردانید. 

 خدایا! مرا زاهدی نمی‌باید و قرّائی نمی‌باید و عالمی نمی‌باید؛ اگر مرا از اهل چیزی خواهی گردانید، از اهل شمّه‌ای از اسرار خود گردان و به درجۀ دوستان خود برسان. 

 الهی! ناز به تو کنم و از تو به تو رسم. 

 الهی! چه نیکوست واقعاتِ الهام تو بر خطرات دلها، و چه شیرین است روش اِفهام تو در راه غیب‌ها، و چه عظیم است حالتی که خلق کشف نتوانند کرد و زبانْ وصفِ آن نداند و این قصّه بر نیاید. 

 الهی! عجب نیست از آنکه من تو را دوست دارم و من بندۀ عاجز و ضعیف و محتاج، عجب آنکه تو مرا دوست داری و تو خداوند و پادشاه و مستغنی!

 الهی که می‌ترسم اکنون و به تو چنین شادم، چگونه شادمان نباشم اگر ایمن گردم.»¹و²

[دستور العملی برای پیدا کردن راه و عمل به وظیفه]

 حضرت آقای حاج سیّد هادی روحانی فرمودند:

 «به حضرت آیة الله حاج شیخ محمّد کوهستانی ـ رضوان الله علیه ـ عرض

کردم که برای پیدا نمودن راه و عمل به وظیفه چه عملی انجام دهم؟

 آن حضرت فرمودند: من عمل خاصّی در نظر ندارم و از جوانی خودم همۀ ادعیه را به قصد رجاء می‌خوانده‌ام، لیکن خواندن سورۀ «القارعه» در نمازها خوب است و دعای توسّل به حضرت موسی بن جعفر علیهما السّلام که در جنّات الخلود مذکور است خوب است.»ـ انتهی.

 أقول: آن دعا این است: «أللهُمَّ إنّی أسَألک بِحَقِّ وَلیِّکَ موسَی بنِ جعفرٍ إلّا عافَیتَنی فی جَمیعِ جَوارِحی ما ظَهَرَ مِنها و ما بَطَنَ، و دَفَعتَ عَنّی جَمیعَ الآلامِ و الأسقامِ، یا جَوادُ یا کریمُ یا أرحَمَ الرّاحِمین.»¹

صلوات خواجه نصیر الدّین طوسی

 صلوات خواجه نصیر در مهمّات و گشایش کارها و رفع ملمّات بسیار مؤثّر است:

 «أللهُمَّ صَلِّ و سَلِّمْ و زِدْ و بَارِکْ عَلَی صاحِبِ الدَّعوَةِ النَّبَوِیَّةِ، و الصَّولَةِ الحَیدَرِیّةِ و العِصمَةِ الفاطِمِیَّةِ، و الحِلمِ الحَسَنِیَّةِ، و الشَّجَاعَةِ الحُسَینِیَّةِ،‌ و العِبادَةِ‌ السَجَّادِیَّةِ، و المَآثِرِ البَاقِریّةِ، و الآثارِ الجَعفَرِیَّةِ، و العُلومِ الکاظمیَّةِ، و الحُجَجِ الرَّضَوِیَّةِ، و الجودِ التَّقَوِیَّةِ، و النَّقاوَةِ النَّقَوِیَّةِ، و الهَیبَةِ العَسکَرِیَّةِ، و الغَیبَةِ الإلهِیَّةِ؛ اللهُمَّ عَجِّل فَرَجَهُ و سَهِّل مَخرَجَهُ و اجْعَلنَا مِن شِیعَتِهِ و أعوَانِهِ و أنصَارِهِ.»²

راجع به استحباب احیاء در چهار شب سال

  در مراقبات السّنة، صفحه ٢٣٨ فرموده است:

 «رُوِی عنِ الصّادقِ عن آبائِه علیهم السّلام: أنَّ علیًّا علیه السّلام کان یُعجِبُه أن یُفَرِّغَ [الرّجلُ] نفسَه أربعَ لیالٍ فی السَّنةِ، و هی أوّلُ لیلةٍ مِن رَجبٍ و لیلةُ النصفِ من شعبانَ و لیلةُ الفطر و لیلةُ الأضحَی.»¹

  و در جلد ٢٠از بحارالأنوار، طبع کمپانی، صفحه ١٠٩ از قرب الإسناد، از بزاز، از أبی‌البخْتری، از حضرت صادق علیه السّلام، از پدرش، از أمیرالمؤمنین علیه السّلام روایت کرده است که:

 «کانَ یُعجِبُه أن یُفَرِّغَ الرجّلُ أربعَ لیالٍ من السِّنَة: أوّلَ لیلةٍ مِن رَجَبٍ و لَیلةَ النَّحرِ و لَیلةَ الفِطرِ و لَیلةَ النّصفِ من شعبان.»²و³

صلواتی از محیی ‎الدّین عربی (ره)

 «أللهُمَّ أفِضْ صِلَةَ صَلَوَاتِکَ و سَلامَةَ تَسلِیمَاتِکَ عَلَی أَوَّلِ التَّعَیُّناتِ المُفَاضَةِ مِنَ العِمَاءِ الرَّبَّانِیِّ و آخِرِ التَّنَزُّلاتِ المُضَافَةِ إلَی النَّوعِ الإنسانِیِّ، المُهَاجِرِ مِن مَکَّةَ، کانَ اللهُ و لَم یَکُنْ مَعَهُ شَیءٌ ثَانِی، إلَی المَدِینَةِ، و هُوَ الآنَ عَلَی مَا کانَ.

 مُحصِی عَوالِمِ الحَضَراتِ الخَمسِ فِی وُجودِهِ، ﴿وَكُلَّ شَيۡءٍ أَحۡصَيۡنَٰهُ فِيٓ إِمَامٖ مُّبِينٖ﴾.⁴

 رَاحِمُ سَائِلِ اسْتِعدَادَاتِهَا بِنَدَی جودِهِ، ﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ إِلَّا رَحۡمَةٗ لِّلۡعَٰلَمِينَ﴾.⁵

 سِرُّ الهُوِیَّةِ الَّتِی هِیَ فِی کُلِّ شَیءٍ سَارِیَةٌ و عَن کُلِّ شَیءٍ مُجَرَّدةٌ.

 کَلِمَةُ الإسمِ الأعظَمِ الجَامِعِ بَینَ العُبودِیَّةِ و الرُّبوبِیَّةِ.

 نُقطَةُ الوَحدَةِ بَین قَوسَیِ الأحدِیَّةِ و الوَاحِدِیَّةِ.»¹

صلوات معروفه محیی ‌الدّین عربی (ره)

بِسمِ ‌اللهِ الرَّحمَنِ الرَّحِیمِ

 «الحَمدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمِینَ حَمدًا أزَلِیًّا بِأبَدِیَّتِهِ، و أبَدِیًّا بِأزَلِیَّتِهِ، سَرمَدًا بِإطلاقِهِ، مُتَجَلِّیًا مَرَایا آفَاقِهِ، حَمدَ الحَامِدِینَ دَهرَ الدَّاهِرِینَ.

 صَلَوَاتُ اللهِ و مَلائِکَتِهِ و حَمَلَةِ عَرشِهِ و جَمِیعِ خَلقِهِ مِن أَرضِهِ و سَمَائِهِ عَلَی سِیِّدِنَا و نَبِیِّنَا أصلِ الوُجودِ و عَینِ الشَّاهِدِ و المَشهودِ، أَوَّلِ الأَوَائِلِ و أدَلِّ الدَلائِلِ و مَبدَإِ الأنوَارِ الأزَلِیِّ و مُنتَهَی العُروجِ الکَمَالِی، غَایَةِ الغَایَاتِ، المُتَعَیَّنِ بِالنَّشَئَاتِ، أبِ الأکوانِ بِفَاعِلِیَّتِهِ و أُمِّ الإمکانِ بِقَابِلِیَّتِه، المَثَلِ الأعلَی الإلـٰهِیِّ، هَیولیٰ العَوَالِمِ الغَیرِ المُتَنَاهِی، رُوحِ الأروَاحِ و نورِ الأشبَاحِ، خَالِقِ إصبَاحِ الغَیبِ، رَافِعِ ظُلمَةِ الرَّیبِ، مَحتَدِ التِّسعَةِ و التِّسعِینَ، رَحمَةً لِلعَالَمِینَ، سَیِّدِنَا فِی الوُجودِ، صَاحِبِ لِواءِ الحَمدِ و المَقَامِ المَحمودِ، المُبَرقَعِ بِالعِمَاءِ، حَبِیبِ ‎اللهِ، محمّدٍ المُصطَفَی، صَلَّی ‎اللهُ عَلَیهِ (و آلِهِ) و سَلَّمَ.

 و عَلَی سِرِّ الأَسرَارِ و مَشرِقِ الأَنوَارِ، المُهَندِسِ فِی الغُیوبِ اللّاهوتِیَّةِ، السَّیَّاحِ فِی الفَیَافِی الجَبَروتِیَّةِ، المُصَوِّرِ لِلهَیولیٰ المَلَکوتِیَّةِ، الوَالِی لِلوِلایَةِ النَاسوتِیَّةِ، أُنموذَجِ

الوَاقِعِ، و شَخصِ الإطلاقِ المُنطَبِعِ فِی مَرَایَا الأَنفُسِ و الآفَاقِ، سِرِّ الأنبِیَاءِ و المُرسَلِینَ، سَیِّدِ الأَوصِیَاءِ و الصِّدِّیقِینَ، صورَةِ الأَمَانَةِ الإلـٰهِیَّةِ، مَادَّةِ العُلومِ الغَیرِ المُتَنَاهِیَةِ، الظَّاهِرِ بِالبُرهَانِ، البَاطِنِ بِالقُدرَةِ و الشَّأنِ، بَسمَلَةِ کِتَابِ المَوجودِ، فَاتِحَةِ مُصحَفِ الوُجودِ، حَقِیقَةِ النُقطَةِ البَائِیَّةِ، المُتَحَقِّقِ بِالمَرَاتِبِ الإنسَانِیَّةِ، حَیدَرِ آجَامِ الإبدَاعِ، الکَرَّارِ فِی مَعَارِکِ الإختِرَاعِ، السِّرِّ الجَلِیِّ و النَّجمِ الثَّاقِبِ، عَلِیِّ بنِ أبی‌طالب، عَلَیهِ الصَّلَاةُ و السَّلامُ.

 و عَلَی الجَوهَرَةِ القُدسِیَّةِ فِی تَعَیُّنِ الإنسِیَّهِ، صورَةِ النَّفسِ الکُلِّیَّةِ، جَوَادِ العَالَمِ العَقلِیَّةِ، بَضعَةِ الحَقِیقَةِ النَّبَوِیَّةِ، مَطلَعِ الأَنوَارِ العَلَوِیَّةِ، عَینِ عُیونِ الأَسرَارِ الفَاطِمِیَّةِ، النَّاجِیَةِ المُنجِیَةِ لِمُحِبِّیهَا عَنِ النَّارِ، ثَمَرةِ شَجَرَةِ الیَقِینِ، سَیِّدَةِ نِسَآءِ العالَمِینَ، المَعروفَةِ بِالقَدرِ، المَجهولَةِ بِالقَبرِ، قُرَّةِ عَینِ الرَّسولِ، الزَّهرَاءِ البَتولِ، عَلَیهَا ‎الصَّلاةُ و السَّلامُ.

 و عَلَی الثَّانِی مِن شُروطِ لا إلَهَ إلّا اللهُ، رَیحَانَةِ محمّدٍ رَسولِ ‌اللهِ، رَابِعِ الخَمسَةِ العَبَائِیَّةِ، عَارِفِ الأَسرَارِ العِمَائِیَّةِ،‌ مَوضِعِ سِرِّ الرَّسولِ، حَاوِی کُلِّیَّاتِ الأُصولِ، حافِظِ ‌الدِّینِ، و عَیبَةِ العِلمِ، و مَعدَنِ الفَضَائِلِ، و بَابِ السِّلمِ، و کَهفِ المَعَارِفِ، و عَینِ الشُّهودِ، رُوحِ المَرَاتِبِ و قَلبِ الوُجودِ، فِهرِسِ العُلومِ اللَّدُنِّی، لُؤْلُؤِ صَدَفِ أنتَ مِنِّی، النّورِ اللّامِعِ مِن شَجَرَةِ الأَیمَنِ، جَامِعِ الکَمَالَینِ، أبِی‌محمّدٍ الحَسَنِ، عَلَیهِ الصَّلَاةُ و السَّلامُ.

 و عَلَی المُتَوَحِّدِ بِالهِمَّةِ العُلیَا، المُتَوَسِّدِ بِالشُّهودِ و الرِّضَا، مَرکَزِ عَالَمِ الوُجودِ، سِرِّ الوَاجِدِ و المَوجودِ، شَخصِ العِرفَانِ، عَینِ العَیَانِ، نورِ الله و سِرِّهِ الأَتَمِّ، المُتَحَقِّقِ بِالکَمَالِ الأَعظَمِ، نُقطَةِ دَائِرَةِ الأَزَلِ و الأَبَدِ، المُتَشَخِّصِ بِأَلِفِ الأَحَدِ، فَاتِحَةِ کِتَابِ الشَّهاَدَةِ، وَالِی وِلایَةِ السِّیَادَةِ الأحَدِیَّةِ، الجَمعِ الوُجودِیّ، الحَقِیقَةِ الکُلِّیَّةِ الشُهودِیّ، کَهفِ الإمَامَةِ، صَاحِبِ العَلامَةِ، کَفِیلِ الدِّینِ، الوَارِثِ لِخُصوصِیَّاتِ سَیِّدِ المُرسَلِینَ،

الخَارِجِ عَن مُحیطِ الأینِ و الوُجود، إنسانِ العَینِ، لُغَزِ الإنشَاءِ، مَضمونِ الإبدَاعِ، مُذَوِّقِ الأذوَاقِ و مُشَوِّقِ الأَشوَاقِ، مَطلَبِ المُحِبِّینَ و مَقصَدِ العُشَّاقِ، المُقَدَّسِ عَن کُلِّ الشَّینِ، أبِی‌عَبدِاللهِ الحُسَینِ صَلَوَاتُ اللهِ و سَلامُهُ عَلَیهِ.

 و عَلَی آدَمِ أهلِ ‎البَیتِ، المُنَزَّهِ عَن کَیتَ و مَا کَیتَ، رُوحِ جَسَدِ الإمَامَةِ، شَمسِ الشَّهَامَةِ، مَضمونِ کِتَابِ الإبدَاعِ، حَلِّ تَعمِیَةِ الإختِرَاعِ، سِرِّ اللهِ فِی الوُجودِ، إنسَانِ عَینِ الشُّهودِ، خَازِنِ کُنوزِ الغَیبِ، مَطلَعِ نورِ الإیمَانِ، کَاشِفِ مَستورِ العِرفَانِ، الحُجَّةِ القَاطِعَةِ، و الدُّرَّةِ اللّامِعَةِ، ثَمَرَةِ شَجَرَةِ‌ طوبیٰ القُدسِیَّةِ، أزَلِ الغَیبِ و أبَدِ الشَّهَادَةِ، السِرِّ الکُلِّ فِی سِرِّ العِبَادَةِ، وَتَدِ الأَوتَادِ و زَینِ العُبَّادِ، إمَامَ العَالَمِینَ و مَجمَعِ البَحرَینِ، زَینِ‎العَابِدِینَ عَلِیّ بِن الحُسَینِ علیه السّلام.

 و عَلَی بَاقِرِ العُلومِ، شَخصِ العِلمِ و المَعلومِ، نَاطِقَةِ الوُجودِ، ضَرغَامِ آجَامِ المَعَارِفِ، المُنکَشِفِ لِکُلِّ کَاشِفٍ، الحَیَاة السَّارِیَةِ فِی المَجَارِی، النّورِ المُنبَسِطِ عَلَی الدَّرَارِی، حَافِظِ مَعَارِجِ الیَقِینِ، وَارِثِ عُلومِ المُرسَلِینَ، حَقِیقَةِ الحَقَائِقِ الظُّهورِیَّةِ، دَقِیقَةِ الدَّقَائِقِ النّورِیَّةِ، الفُلکِ الجارِیَّةِ فِی اللُّجَجِ الغَامِرَةِ، المُحِیطِ عِلمُهُ بِالزُّبُرِ الغَابِرَةِ، النَّبَإِ العَظِیمِ و الصِّرَاطِ المُستَقیمِ، المُستَنَدِ لِکُلِّ وَلِیٍّ، مُحَمَّد بنِ عَلِیٍّ علیه ‌السّلام.

 و عَلَی أُستَادِ العَالَمِ و سَنَدِ الوُجودِ، مُرتَقَی المَعَارِجِ و مُنتَهَی الصُّعودِ، البَحرِ المَوَّاجِ الأزَلِیِّ و السِّرَاجِ الوَهَّاجِ الأَبَدِیّ، نَاقِدِ خَزَائِنِ المَعَارِفِ و العُلومِ، مَحتِدِ العُقولِ و نَهَایَةِ الفُهومِ، عَالِمِ الأسمَاءِ، دَلِیلِ طُرُقِ السَّمَاءِ، الکَونِ الجَامِعِ الحَقِیقِیِّ و العُروَةِ الوُثقَی الوَثِیقِیِّ، بَرزَخِ البَرازِخِ و جَامِعِ الأَضدَادِ، نورِ اللهِ بِالهِدَایَةِ و الإرشَادِ، المُستَمِعِ القُرآنِ مِن قَائِلِهِ، الکَاشِفِ لأسرَارِهِ و مَسَائِلِهِ، مَطلَعِ الشَّمسِ الأبَدِ، جَعفَرِ بنِ محمّدٍ، عَلَیهِ صَلَوَاتُ اللهِ المَلَکِ الأحَدِ.

 و عَلَی شَجَرَةِ الطّورِ، و الکِتابِ المَسطورِ، و البَیتِ المَعمورِ، و السِّرِ المَستورِ، و آیَةِ النّورِ، کَلِیمِ أَیمَنِ الإمَامَةِ، مَنشَإِ الشَّرَفِ و الکَرَامَةِ، نورِ مِصبَاحِ الأروَاحِ، جَلاءِ زُجَاجَةِ الأشبَاحِ، مَاءِ التَّخمِیرِ الأربَعِینَ، غَایَةِ مِعرَاجِ الیَقِینِ، إکسِیرِ فِلزَّاتِ العُرَفَاءِ، مِعیَارِ نُقودِ الأصفِیَاءِ، مَرکَزِ الأئمَّةِ العَلَوِیَّةِ، مِحوَرِ الفَلَکِ المُصطَفَوِیَّةِ، الآمِرِ لِلصُّوَرِ و الأشکَالِ بِقَبولِ الإصطِبَارِ و الانتِقَالِ، النّورِ الأنوَرِ، موسَی بنِ جَعفَرٍ، عَلَیهِ صَلوَاتُ العَلِیِّ الأکبَرِ.

 و عَلَی سِرِّ الإلَهِیِّ و الرَّائِی لِلحَقائِقِ کَمَا هِیَ، النّورِ اللّاهوتِیّ و الإنسَانِ الجَبَروتِیّ، و الأصلِ المَلَکوتِیّ و العَالَمِ النّاسوتِیّ، مِصداقِ العِلمِ المُطلَقِ و الشَّاهِدِ الغَیبِی المُحَقَّقِ، رُوحِ الأَرواحِ، حَیَاة الأَشبَاحِ، هِندِسَةِ المَوجودِ، السَّیَّارِ فِی نَشأةِ الوُجودِ، کَهفِ النُّفوسِ القُدسِیَّةِ، غَوثِ الأقطابِ الإنسِیَّةِ، الحُجَّةِ القَاطِعَةِ الرَّبَّانِیَّةِ، مُحَقِّقِ الحَقائِقِ الإمکَانِیَّةِ، أزَلِ الأبَدِیَّاتِ و أبَدِ الأزَلِیَّاتِ، الکَنزِ الغَیبِیّ و الکِتَابِ اللّارَیبِی، قُرآنِ المُجمَلاتِ الأحَدِیَّةِ، فُرقَانِ المُفَصَّلاتِ الواحِدِیَّةِ، أُمِّ الوَرَی، بَدرِ الدُّجَی، عَلِیِّ بنِ موسَی الرِّضَا، عَلَیهِ و عَلَی آبَائِهِ الصَّلاةُ و السَّلامُ.

 و عَلَی بَابِ ‎اللهِ المَفتوحِ و کِتَابِهِ المَشروحِ، مَاهِیَّةِ‌ المَاهِیَّاتِ، مُطلَقِ المُقَیَّدَاتِ، سِرِّ السِّرِّیَّاتِ المَوجودِ و ظِلِّ ‎اللهِ المَمدودِ، المُنطَب‍ِ‍عِ فِی مِرآتِ العِرفَانِ، المُنقَطِعِ مِن نَیلِهِ حَبلُ الوِجدَانِ، غَوَّاصِ بَحرِ القِدَمِ، مَهبِطِ الفَضلِ و الکَرَمِ، حَامِلِ سِرِّ الرَّسولِ، مُهَندِسِ الأروَاحِ و العُقولِ، أدِیبِ مَعلَمَةِ‌ الأسمَاءِ‌ و الشُّئونِ، قَهرَمَانِ الکَافِ و النّونِ، غَایَةِ الظُّهورِ و الإیجَادِ، محمّدِ بنِ عَلِیٍّ الجَوَادِ، عَلَیهِ الصَّلاةُ و السَّلامُ.

 و عَلَی الدَّاعِی إلَی الحَقِّ أمِینِ ‎اللهِ عَلَی الخَلقِ، لِسانِ الصِّدقِ، بَابِ السِّلمِ، أصلِ المَعَارِفِ و عَینِ مَنبَتِ العِلمِ، مُنجِی أربَابِ المُعَاداتِ، مُنقِذِ أصحَابِ

الضَّلالاتِ و البِدَعَاتِ، عَینِ الإبدَاعِ، أُنموذَجِ أَصلِ الإختِرَاعِ، مُهجَةِ ‌الکَونَینِ و مَحجَّة‌ِ الثَّقَلَینِ، مِفتَاحِ الخَزَائِنِ الوُجوبِ، حَافِظِ مَکَامِنِ الغُیوبِ، طَیَّارِ جَوِّ الأزَلِ و الأبَدِ، عَلِیِّ بنِ محمّدٍ، صَلَوَاتُ ‎اللهِ عَلَیهِ.