علامه طهرانی

شرح دعای ابوحمزه (تعداد جلسات: 20)

سخنران علامه آیت‌اللَه سید محمدحسین حسینی طهرانی

توضیحاتمجموعۀ صوت نفیس «شرح فقراتی از دعای ابوحمزۀ ثمالی» سخنرانی‌های حضرت علامه آیة‌اللَه حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی قدّس‌اللَه‌سرّه پیرامون «شرح دعای ابوحمزۀ ثمالی» می‌باشد که در هنگام اقامت در طهران در یکی از سالها، در شب‌های ماه مبارک رمضان در مسجد قائم ایراد فرمودند.
از آنجا که در میان ادعیۀ حضرات معصومین علیهم‌السلام شاید بتوان گفت که دعایی به جامعیت دعای ابوحمزۀ ثمالی از حضرت سجّاد علیه‌السلام که حاوی نکاتی بس دقیق و عمیق در ارائه و تبیین وضعیت و اوصاف بندگان و ربط آنها با پروردگار عالمیان یافت نمی‌شود، ایشان اقدام به ترجمه و شرح مختصری برای برخی اخوان ایمانی خویش نموده و با بیانی شیوا و سلیس پرده از برخی حقایق نشکفتۀ این دعای شریف، و رموز معرفت به توحید حضرت حق، و اسرار سلوک الی اللَه برداشته و مجموعه ای ذی‌قیمت برای جویندگان راه حق و پویندگان سبیل حقیقت و مشتاقان لقاء پروردگار بر جای گذاشتند.
البته این مجموعه، شرح و تفسیر تمام فقرات دعای ابوحمزه ثمالی نیست، بلکه صرفاً شرح فقراتی است که توسط فرزند ایشان ضبط شده است؛ که باقی فقرات یا ضبط نشده و یا از سرانجام آن اطلاعی در دست نیست.

تاریخ سخنرانی 1398/09/03

توضیحاتمنزلت ابوحمزۀ ثُمالی. معنای مکر و عقوبت پروردگار برای ادب‌کردن انسان. معنای ادب و اهمّیت آن در راه سیر و سلوک. رعایت ادب در توصیف پروردگار و مناجات با خدا. حکایتی از آیة اللَه سیّد جمال‌الدّین گلپایگانی در آداب مناجات با خدا. نجات و سعادت انسان به وسیلۀ اعتراف به کوتاهی و اشتباه. لزوم مناجات با خدا طبق اقتضای حال سلوکی فعلی. شرح مصائب آقا سیّد جمال‌ُالدّین گلپایگانی. کسی که عرفان ندارد نه دنیا دارد نه آخرت!. اقسام ابتلائات سالکین. قسم اول: تأدیب بر اساس عقوبت. قسم دوم: تأدیب به لطف. تأدیب به لطف از اسرار شریعت و سلوک. حکایت مرحوم حاج هادی ابهری از ژاندارم خودبین. معنای مکر و خدعۀ خداوند. معنای استدراج. خدعۀ مردم به خدا، در اصل خدعۀ به خودشان است. خیری نیست مگر از جانب خدا. نه محسن بی‌نیاز از رحمت است و نه گنهکار خارج از قدرت خدا. معنای «یا رب!». وصول به معرفت خدا به وسیلۀ خود خدا.

تاریخ سخنرانی 1398/09/04

توضیحاتمعرفت، وابسته به ارتباط بین دو شیء. بیان «برهان لمّ» در معرفت و ربط بین دو شیء. بیان «برهان إنّ» در معرفت و ربط بین دو شیء. بیان «برهان مافوق لمّ» در معرفت و ربط بین دو شیء. راه‌های دستیابی به معرفة اللَه. کیفیّت دستیابی به معرفت اجمالی در حدیث اعرابی. معرفت اجمالی، همان دین العجائز و ضعیفان است!. سیر آفاقی، همان دین العجائز است و از معلول به علّت رسیدن!. معرفت تمام موجودات به خداوند از پشت پرده و از راه دور. شناخت محدود علّت از راه شناخت معلول. تمثیل مولانا دربارۀ غفلت مردم از حضور علّت در دل هر معلول. معرفت به معالیل، مصداق بارز آیه ﴿يناىون من مكان بعيد﴾. معرفت خداوند از راه معلول، معرفتی است ناقص و من وجه. معرفت به حقّ‌المعرفة را باید طلب کرد. استحسان معرفت اجمالی و عدم رجحان آن نزد شارع. خدا را باید در همه جا دید، چشم بگشا و ببین!. تفسیر حدیث امیرالمؤمنین در باب رؤیت خداوند در همه چیز. تفسیر فقراتی از ذیل دعای عرفه. حضور ذات حق در دل هر شیء. نور چراغ معالیل، وامدار نور خورشید عالمتاب. تمثیلی در باب راه‌جویان به معرفت اجمالی. غیر خدا را چه توان است بر معرّفی کامل خدا؟!. حضور همیشگی خداوند و عدم غیبت او. ابیات فروغی بسطامی در باب حضور خداوند. با حضور خداوند در دل هر موجود، همه جا مسجد و طهور است. کورست چشمی که خدا را بر خود مراقب نبیند!. خسران برخی و سود برخی دیگر در بازار دنیا. محبّت خداوند، بهترین سود بندگانْ در دنیای فانی. چرایی تقدّم معرفت به خداوند بر معرفت به رسول خدا نه بالعکس. دالّ و مدلول بودن خداوند. در بحث اتّحاد عاقل و معقول. دعوت به معرفت تام و عدم اکتفا به معرفت ناقص.

تاریخ سخنرانی 1398/09/05

توضیحاتسرعت اجابت خداوند، هنگام دعای بندگان. عدم اجابت، کاشف از عدم تحقّق دعا. کندی و سستی انسان‌ها در اجابت دعوت الهی. شگفتی اجابت سریع خداوند در قبال سستی بندگان!. سرعت عطای خداوند، بعد از درخواست بندگان. علّت استنکاف انسان در قرض‌الحسنه دادن. چند برابر شدن انفاق در نظام تکوین. ملکیّت مطلقۀ خداوند متعال نسبت به بنده و دارایی وی. سختی انفاق بر دلبستگان به دنیا. وصیّت یکی از صحابه به انفاق اموالش پس از مرگ. علّت رجحان انفاق قبل از مرگ بر وصیّت به انفاق اموال. نمونه‌ای از وصیّت‌های بی‌فائده!. بقای مال انفاق شده نزد خداوند متعال. انفاق رسول خدا. فرمایش عجیب امیرالمؤمنین علیه السّلام در باب مهلت دادن به عاصیان. عاقبت اجحاف در حقّ کارگر زحمت‌کش. مصداقی از کیفیّت تربیت در مکتب تربیتی اسلام. در دسترس بودن بیواسطه حضرت حق. مناجات یعنی نجوا کردن و آرام صحبت کردن. خالی بودن دست در صورت امید بستن به غیر خداوند. واگذار نکردن پروردگار بندگان را به مردم. برقرار کردن راه محبّت و دوستی با بندگان در عین غنی و بی‌نیازی پروردگار از ایشان. حلم و عفو پروردگار در مقابل جرم و گناه ما.

تاریخ سخنرانی 1398/09/06

توضیحاتگشاده بودن راه‌های درخواست وتقاضا از خدا. عجز غیر خدا در توجّه به تقاضاها ومطالب، در مقایسه با سعۀ پروردگار. وجود تقاضا و خواست به تعداد مخلوقات. تمثیل و بیان جریاناتی از امکان اشتباه در امور مادّی دون معنویّات. احتیاج وجود ما در تمام مراحل تکامل جسمی و روحی، به ذات مقدّس خداوند. رحمت واسعۀ پروردگار برای امیدواران به سویش. بسته نبودن راه دعا و یاری جستن از خداوند. بیانی رقیق و دقیق از جایگاه اجابت و دستگیری پروردگار. محرومیّت ودست‌خالی ماندن انسان، نتیجۀ درخواست از غیر خدا. سعه و گشایش، نتیجۀ درخواست از خدا و رضایت به قضای او. نزدیک بودن راه خدا برای نفوس سبک‌بال. از تو تا مقصود چندان منزلی در پیش نیست. شرط نجات: سبک کردن نفس. حکایتی از سلمان فارسی در تبیین روایت: «نَجا المُخَفَّفون». أعمال سیّئه و آرزوها، حجاب بین خدا و مخلوقات. حکایت اکبر پینه‌دوز ابهری. ظهور خداوند با وجود منیّت، محال عقلی است!. تشبیهی لطیف برای لزوم تقویت و تأدیب نفس. استغاثه‌ام به جود وکرم توست؛ نه از روی استحقاق ولیاقت. از لطف توست که دعایم را گوش می‌کنی و مرا می‌آمرزی. یقین و آرامش قلبم به خاطر صدق وعدۀ توست. ایمان به وحدانیّت خداوند مقدّمۀ تقاضا وخواست از او. عقیده‌ام به وحدانیّت تو و روی‌گردانی‌ام از غیر تو.

تاریخ سخنرانی 1398/09/07

توضیحاتتبیین حق بودن قول خدا و صدق بودن وعده‌اش. معنای حق. عین واقعیّت و خارجیّت بودن معنای: حق بودنِ قول خدا. علّت عدم جواز خُلفِ وعده دربارۀ خدا. ضمیمه شدن دو مقدّمه برای عدم خُلف وعدۀ پروردگار. معنای مِلک و مُلک و فرق آن دو با هم. مورد عطای خدا بودن تمام افرادی که در تحت مملکت او هستند، یک حکم کلّی است. انسان هرچه از تربیت و معرفت دارد، از خدا است. آباد شدن دنیا و آخرت انسان توسّط پروردگار. معرفت، راهنمای انسان به سوی خدا؛ محبّت، شفیع انسان به سوی خدا. معنای شفیع. نا تمام بودن کار انسان، با معرفتِ بدون محبّت. معرفت پیدا کردن انسان به خدا به‌واسطۀ خود خدا. محبّت پیدا کردن انسان به خدا به‌واسطۀ او. رنگ خدایی داشتن، سبب ارزش انسان. لزوم روی آوردن و سؤال نمودن از خدا با معرفت و محبّتی که از جانب او به انسان رسیده. خواندن و نجوای با پروردگار با زبان لال‌شده و قلب هلاک‌شده از گناه. معنای خواندن خدا با حال رهبت و رغبت، و رجاء و خشیت. علّت خوف و رجاء داشتن در نزد پروردگار. تمثیلی زیبا برای باقی نماندن هیچ سیّئه و گناهی از انسان، با آمدن کرم خدا. داستان کلام پیغمبر به شخصی گناه‌کار. شروعِ مطلب از جانب خداست. داستان شخص نا امیدی که شب تا صبح یا اللَه گفت و جواب نشنید، و پیام خدا برای او. جود و کرم خدا، حجّت انسان در سؤال کردن از او؛ و رأفت و رحمت خدا، تکیه‌گاه انسان در سختی و گرفتاری. افضلیّت و بهتر بودن خداوند از همه خوانده شدگان و افراد مورد رجاء. درخواست از خدا به مقدار أمَل عظیم، نه به مقدار عمل خیلی بد.

تاریخ سخنرانی 1398/09/08

توضیحاتلقاء ذات حق، آرزوی عظیم و گران‌قدر سالکین. آرزوی لقاءاللَه از جانب خداست و اعمال زشت از جانب ما. استجلاب همۀ گناهان توسّط سوء ظنّ به خدا و از بین رفتن همۀ گناهان توسّط حسن ظنّ به پروردگار. تطهیر گناه در هر مرتبه و کیفیّت به سبب رسیدن به توحید. برتری کرم الهی از گناهان، و عظمت حلم خداوند. معنای تقصیر در گناهان. خداوند، تنها پناهگاه گناهکاران از گناه. فرار از گناه، فرار از خدا به خدا!. امید به وعدۀ خداوند در باب عفو امیدواران، برترین سرمایۀ انسان. شهادت اعضاء و جوارح انسان در روز قیامت. علّت اساسی تنازل انسان به درکات جهنّم و دوری از خداوند. گناهان عامل اصلی سوء ظنّ باللَه. پستی بندگان و گذشت خداوند به فضل خویش. پردۀ خداوند، پوشانندۀ گناهان انسان. ستّاریت عجیب خداوند و پرده‌دری مردم نسبت به همدیگر. جهنّم و غضب الهی، عقوبت افشاکنندگان گناه مردم. عدل، تقوا و مردانگی امیرالمؤمنین عامل سوء استفادۀ دشمنان حضرت. عدم تعجیل خداوند به عقوبت گناهکاران. فضیلت همراهی حلم با علم در خداوند و در متّقین. معنای لطیف و زیبای امتزاج حلم با علم. اطّلاع خداوند از دل‌ها و چشمان خائن!. عفو از روی قدرت، بهترین مصادیق عفو. عفو زیبای الهی، عامل ستایش بندگان. حلم پروردگار، عامل تجرّی بندگان بر معصیت. ستّاریت پروردگار، عامل کمیِ حیاء نسبت به او. رحمت واسعه و عظمت عفو پروردگار، علّت شتاب بندگان بر گناه. درخواست‌های بنده از پروردگار بعد از تعریف و تمجید او. تمثیلی لطیف برای ستر جمیل پروردگار. تعریف بنده از پروردگار به طمع قبولی تقاضا. تبیین معنای ستر جمیل پروردگار. وجود تقاضای مطلبی در انسان، دالّ بر موجود بودن آن مطلب. خدایا مرا نجات بده به کرمت!. خدایا مرا خلاص کن به رحمتت!.

تاریخ سخنرانی 1398/09/09

توضیحاتتکیه‌گاه انسان در نجات فقط خداوند است؛ نه عمل صالحش. گریۀ اهل‌بیت در مناجات، به‌جهت عمق معرفت به خداوند. خطبۀ امیرالمؤمنین علیه السّلام در عید أضحیٰ‌. خداوند بدون استحقاق، إنعام می‌کند و از گناهان می‌گذرد. تا احسانی از طرف او نباشد، انسان برانگیختۀ برای کار خیر نمی‌شود. انسان اختیار دارد؛ ولی توفیق از جانب خداست. هیچ چیز در این عالم بی‌سبب نیست. معنای عافیت. معنای «یا حَبیبَ مَن تَحبَّبَ إلَیک». گاهی حال انسان مَجاز است؛ امّا نتیجه‌اش حقیقت. لطف پروردگار موجب به حقیقت رسیدن کارهای تصنّعی ما. جملۀ لطیفی از مرحوم آقای انصاری رحمة اللَه علیه. محبّت من، شفیع من به درگاه او است. داستان نماز بی‌بی تمیز خالدار. طهارت ظاهر عنوان برای طهارت باطن است. کرم الهی دربرگیرنده همه گناهان. بی ارزش بودن اعمال ما در قیاس با نعمت‌های عطا شده به ما. تعویض ماهیّت و جوهره انسان با یک توفیق الهی. خداوند هم می‌دهد و هم می‌گیرد تا انسان نعمت را از خود نبیند. غیر از این در، دری نیست؛ و این در هم، درِ محبّت است. گناه بسیار عظیم یأس از خداوند.

تاریخ سخنرانی 1398/09/10

توضیحاتنفی مؤاخذه و نزاع و شرک و تضادّ و اعتراض از حکومت خدا. عدم سؤال و بازخواست از افعال خداوند. شبهۀ ابن‌کمونه و جواب آن. کلام حاجی سبزواری بر اینکه لازمۀ ماهیّت إمکان است و معلولیّت. وحدت و اطلاق پروردگار، غیری در جهان باقی نمی‌گذارد. غیر معقول بودن فرض دو وجود نامتناهی. معارض ضعیف‌تر هم که معلول است و مخلوق خدا. علّت عدم توان معارضۀ مخلوقات با خداوند متعال. تطابق عقل و نقل و شهود. عدم تصوّر شریک در امر پروردگار عقلاً. چراییِ عدم تضادّ و تناقض در احکام الهی. عدم تنافی مسئلۀ نسخ با عدم تضادّ و اختلاف در احکام الهی. چراییِ عدم توان اعتراض موجودات بر خداوند. عالم هستی، ملک طِلق خداست. کیفیّت انتساب افعال ما به خداوند. بطلان اعتقاد به تفویض و جبر، و حقّانیت نظریّۀ أمرٌ بَینَ الأمرَین. تبیین دقیق نظریّۀ «أمرٌ بینَ الأمرَین». إدراک کمالات خداوند، از دریچۀ کمالات نفس خویش. نظریّه عالیِ محقّق دوانی ازحقیقت توصیفات ما. روایت امام باقر دربارۀ بینش ناقص ما از صفات کمالی خداوند. تنزّه خداوند از همۀ توصیف‌های ما. فرق اقرار به عجز ما با اقرار به عجز پیغمبران و اولیای خدا. طریقۀ إحراق، طریقۀ قرآن مجید. نمونه‌ای از مجاهدۀ حضرت رسول اکرم وحضرت موسی درمسیر معرفت. سفارش امام صادق علیه السّلام به عبدالعزیز در رعایت درجات ایمان افراد. مادح خورشید مدّاح خود است. مخلَصین‌اند که راه به توصیف خدا برده‌اند.

تاریخ سخنرانی 1398/09/11

توضیحاتمقام دعا و پناهندگیِ بنده در کلام امام سجاد علیه السّلام. داستان پناهنده شدن گلۀ آهو به کاروان سرا. عقوبت وانتقام، خلاف مقام پناهندگی. عدم عقوبت برای پناهندۀ به بست حرم امام رضا علیه السّلام و واردین در مکه مکرّمه. عدم کاهش دریای بی‌کران رحمت حق به‌واسطۀ جود و بخشش فراوان. محدود به حدّ نبودن عفو و بخشش پروردگار. تمثیل عدم نقصان رحمت خدا به آب چاه و اقیانوس. روایت: «تَنزِلُ المَعونة علیٰ قدرِ المَؤُونة». زشتی بخل از جانب غیر صاحب مال. فرق بخیل وحریص و بیان خصوصیّت نفس بخیل با ذکر مثال. گذشت و بخشش لازمۀ بزرگی. اطمینان به فضل و رحمت تو موجب تسکین وآرامش دل. نتیجۀ خسران و خُلف از ناحیۀ تو قابل تصوّر نیست. دل به امید وآرزوهای بزرگ خود بسته ایم نه به اعمال خودمان!. رحمت تو افاضه است، نه از روی مقابله و مستوجَب شدن. طلب بخشش از خداوند به‌واسطۀ سعۀ فضلش، نه اهلیّت داشتن بنده. بیان حقیقت نیازمندی بندگان به خدا. هرچه انسان نیاز خود را بیشتر احساس کند، امید وآرزویش بیشتر می‌شود!. نور هدایت حق، هادیِ بندگان به طریق نجات. فضل خداوند موجب غنای مطلق از غیر و نیاز مطلق به سوی حق. ذنوب وگناه بنده درمقابل نعمتِ محبّت پروردگار. بعد از حسابرسیِ نفس، اعتماد انسان یکسره به سمت خدا می‌رود. خیر و فضل و بزرگواری ِدائمی از ناحیۀ تو، شرّ و گناه و سوء ظن از طرف ما.

تاریخ سخنرانی 1398/09/12

توضیحاتمعنای ذکر خدا. ارزش یافتن ذکر، به سبب ایجاد یاد خدا. اهمیّت دوام بر عمل. ضرب‌المثل «عبادت قورباغه». فضای خالی از ازدحام و غوغای نفوس آخر شب. اهمیّت رفق و مدارای با نفس در سیر و سلوک. تمثیل زیبای روایی از عدم رِفق با نفس. دوام مشغولیّت نفس. ذکر امور باقیه بهتر است یا ذکر امور فانیه؟!. اهتمام مرحوم قاضی به یاد خدا و دوری از کلام دنیوی. طلب امام سجّاد علیه السلام از خداوند مواهب لا یتناهیٰ را. استحباب دعا کردن برای تشرّف به حج. داستان تشرّف خواهر مؤلّف به حجّ تمتّع. امام مجتبی علیه‌السّلام بیست و پنچ مرتبه پیاده حج کردند. معنای اصطلاحی سنّت. کیفیّت «نماز والدین». حکایتی در کیفیّت رسیدن نماز والدین به آنها. سالک باید دل پدر و مادر را به‌دست بیاورد. در همۀ خیرات، ما را با مؤمنین عالَم شریک کن. حکایت مرحوم علاّمه و دعای رفیقی در حقّ او. توصیه‌های پیامبر اکرم به حضرت فاطمۀ زهرا علیهما السّلام در اعمال قبل از خواب. مزاح پیامبر اکرم صلّی اللَه علیه و آله با اصحاب در مسجد. مزاح پیامبر و امیرالمؤمنین علیهما السّلام با هم‌دیگر. مزاح پیامبر اکرم با زن شاکی از شوهرش. مشرکین، وجودشان در عالم گم می‌شود. بهترین روزها، روز مرگ است با نامه قبولی اعمال. از هر کسی بی‌رحم‌تر، نفس انسان است. خداوندا! آن نعمت صالحی را که دادی از من سلب نکن.

تاریخ سخنرانی 1398/09/13

توضیحاتهر لفظی دلالت بر یک معنایی می‌کند با یک خصوصیّتی. استحباب مؤکّد انجام فریضۀ حج تمتّع در هر سال برای افراد متمکّن. نمونه‌ای از برداشت بدون دقّت از برخی روایات. لزوم دقّت فراوان طلاّب برای فهم عبارات معصومین علیهم السّلام. فیوضات مختصّۀ قبور أهل‌بیت علیهم السّلام. لزوم حفظ حرمت و گرامی داشتن مشاهد شریفه و مواقف کریمه. دلایل خستگی و عدم توجّه در عبادت. حکایتی از شاگرد مرحوم قاضی. یکی از علّت‎های بی‌رغبتی به عبادت، کوچک شمردن حقّ خداست. دیگر از علّت‌ها، توجّه قلب به امور دنیوی. دیگر از علت‌ها، عدم صداقت است در اعمال و گفتار. جنید بغدادی: به وسیلۀ ذکر، از خدا غافل شدی!. دیگر از علت‎ها، ناسپاسی نعمت‎ها. لزوم تشکّر از مخلوق، به جهت اسماء پروردگار بودنشان. متناسب بودن شکر هر نعمتی با آن نعمت. حفظ کردن و تقویت کردن حالِ خوش، شکرِ آن حال. تثبیت حال به‌واسطۀ حفظِ آن در یک اربعین. دیگر از علت‎ها، دوری از علما. دیگر از علت‎ها، مجالست با اهل غفلت. دیگر از علت‎ها، انس با افرادی که عمر خود را به بطالت می‌گذرانند.

تاریخ سخنرانی 1398/09/14

توضیحاتعلّت حال قبض و کسالت در مناجات، و چگونگی رفع آن. عفو گناهان ما بر خدا تازگی ندارد. برداشتن حالات بدِ بندگان به‌واسطۀ عفو گناهان. بزرگ‌تر بودن کرم خدا از مقابل قرار دادن عمل خود با عمل مقصّر. معنای فرار از خدا به‌سوی خدا. تنجّز به گذشت خدا از دارندگان حسن ظنّ به او. وسیع‌تر بودن فضل خدا از قیاس کردن بنده به کردارش. خدای من! من خودم که هستم که عملم چه باشد!. خدایا! من خودم را برای تو معرفّی می‌کنم. پیغمبر، هدایت‌یافتۀ دست خدا. مورد سؤال واقع نشدن فعل خدا. تأثیر فطرت و اختیار و ارتباطات و کارهای انسان در مقدّرات او. خدائی بودن آوازه و شهرت پیغمبر. آرامش انسان از سوی خدا. خوشحالی روزه‌دار در هنگام افطار و هنگام لقاء خدا. تردید نداشتن خدا در هیچ کاری مگر در قبض روح بندۀ مؤمن. اوج رحمت خدا بر بندگان مؤمن. فقر محض بودن ذات انسان. حکم جواز سقط جنین به منزلۀ قتل جمیع عالم. مرتبط بودن تمام عالم در موجودیّت و فعلیّت کمال انسان. آرزوی وصال تو در ما خیلی بلند است!.

تاریخ سخنرانی 1398/09/15

توضیحاتلوازم و آثار محبّت. توجّه باطنی عاشق به معشوقِ خودش و اثر آن. تمثیلی زیبا دربارۀ آثار محبّت. هر درجه از قرب و محبّت، مؤیّد و ممدّ یکدیگرند تا رسیدن به سر حدّ محبوب. اثرات خروج انسان از صراط محبّت. حاضر و ناظر دیدن خدا در خلأ و پنهان، اثر صراط محبّت. عدم غفلت از مبدأ در حال آشکار و در بین مردم، اثر صراط محبّت. علّت اختلاف حال انسان در خلوت و جلوت. لزوم در نظر داشتن خدا در هر حالی برای داشتن ایمان اصیل. شکایت امام سجّاد علیه السّلام از عدم توجّه به پروردگار در خلأ و ملأ. مراتب رعایت حقّ محبوب در خلوت و جلوت. تمثیلی برای میزان دقّت سنجش اعمال در قیامت. بیان معنای رشوه دادن برگناهان. بیان امام سجّاد علیه السّلام از مراتب برخورد انسان با کرم و لطف پروردگار. بیان معنای حلم و ستر پروردگار و تمثیلی لطیف دربارۀ آن. پروردگارا! عصیان من از روی غلبۀ هوا و تسویل نفس است نه استکبار. ستّاریت و حلم پروردگار در برابر گناهان عبد. دوام حلم پروردگار در برابر گناهان تا رسیدن عبد به فعلیّت محض. تمثیلی لطیف برای داشتن استعداد در عالم مادّه. لزوم بازگشت سریع بندۀ گنه‌کار به سمت پروردگار و عدم یأس از رحمتش. امید به کرم، سعۀ رحمت، و نهی از نا امید شدن، علل عدم نا امیدی از پروردگار. بودن اصل حیات انسان بر محور امیدداشتن به پروردگار.

تاریخ سخنرانی 1398/09/16

توضیحاتای بهترین کسی که انسان او را می‌خواند!. خَیر یعنی انتخاب شده نه به معنی بهترین. سرمایۀ مؤمن سه چیز است: پناه اسلام، اعتماد به قرآن و محبّت پیامبر. معانی «پیغمبر أُمّی». خداوندا! اجری عطا بفرما که موجب تقویت قدم من در این راه باشد. انواع ایمان و عبادت بندگان خدا. ایمان واقعی موجب آمرزش گناهان است. خدایا امید ما را در قلبمان تثبیت کن!. خدایا امید ما به خودت را زنده‌تر کن!. معنی علم لدنّی. انسان باید در طلبش قوی باشد و الاّ به نتیجه‌ای نمی‌رسد. خاطرۀ مؤلّف از آثار مخرّب طوفان شدید همدان. خواست و ارادۀ واقعی انسان، مهم‌ترین رمز پیشرفت او. روایتی در عدم التفات مؤمن به غیر خدا. اشعاری از خواجه حافظ و ابن فارض در باب عشق به خدا. رجا و امید مردانه در راه خدا. دایا اگر آبرویم را هم بریزی، دست از تو برنمی‌دارم. ترک معصیت بنده به خاطر محبّت به خدا. معیّت با حضرت مصطفی و آلش را به ما عطا فرما.

تاریخ سخنرانی 1398/09/17

توضیحاتمعنی تسویف. حسرت و ندامت، نتیجۀ امروز و فردا کردن. آماده کردن قبر، با عمل صالح و حسنات. لحظۀ مرگ، وقت فعلیّت نهایی هر انسان و مهر شدن نامۀ عمل او. نفس انسان دارای قابلیّت برای وصول به کمالات الهی است. از محالات عقلی بودن برگشت فعلیّت به قابلیّت. «عدم امکان تبدیل فعلیّت به قابلیّت»، از براهین بطلان تناسخ. گریه نکردن بر عاقبت کار، ناشی از عدم شعور انسان. منظور از قبر و لحد، عالم برزخ و مثال است. علّت وجوب احترام به جنازۀ مؤمن. سؤال نمودن نکیر و منکر از علوم حقیقی، نه ظاهری. منظور از علم غیر نافع در حدیث نبویّ. یکی از اوصاف متّقین در خطبۀ همّام. توصیۀ مهم و حیاتی شهید ثانی به طلاّب علوم دینی. توجّه شخص در حال خطر به خود و نسیان عزیزانش. معنی عریانی انسان در روز قیامت. روایتی از پیامبر در حساب‌رسی حقّ‌النّاس. عدم لزوم طلب حلالیّت از غیبت‌شونده و لزوم استغفار برای او. منظور از اصحاب الیمین و اصحاب الشّمال. جلب منفعت شخصی محور دوستی‎های دنیا. خاطرۀ علاّمۀ طهرانی از سفر حجّ تمتّع به همراه خواهرشان. فقط دوستی‎هایی که بر اساس تقواست باقی می‌ماند.

تاریخ سخنرانی 1398/09/18

توضیحاتامید و توکّل من فقط بر توست. با نهایت درجۀ کوششم نمی‌توانم تو را راضی کنم. تنها جود توست که ما را امید وار کرده!. فیض تو بی‌نهایت است و این قابلیّت ماست که محدود است. وزیدن نفحات خاصّ پروردگار به انسان در مدّت زندگی. رمز و گوشه‌ای از داستان عشق مجنون. ملاقات سیّدی که قصد حج داشت با یکی از اولیاء. تمام دارایی‌ات را در دجله بیانداز!. امید و خوفم منحصر در توست. اثر بسیار شدید بعضی از گناهان، مثل: رنجاندن دل کسی. معنی وحدت بالصّرافۀ ذات حق. وحدت وجود، تنها راهِ پاسخ‌گوئی شبهۀ ابن‌کمّونه. پاسخ ندادن برخی فقها از شبهۀ ابن‌کَمّونه به‌خاطر فرار از وحدت وجود.

تاریخ سخنرانی 1398/09/20

توضیحاتبیان وحدانیّت وعظمت پروردگار در کلام امام سجّاد علیه السّلام. دلیل و برهان با خداست، نه با ما!. اعتماد واتّکایم از روی درمانگی به آستان رحمت و جود وکرم توست. غنای توست جابرِ بار گران من. بیان معنای معروف و منکَر نسبت به افعال پروردگار. نظاره کردن به جمال خدا در هنگام نگاه نمودن حضرت سجّاد علیه السّلام به ماه تا اذان صبح. پیدا کردن خدا، هدف از آمدن در این عالم. کلام ابن سینا دربیان طریق و دیدگاه عارف. حرکت کردن عالم وجود بر اساس عشق. آتش هجران به مراتب سوزاننده‌تر از آتش خارجی!. در مقابل خدای کریم، بندۀ گنهکاری است که اعتراف به گناه را وسیلۀ قرب به او قرارداده. وجود خواست در انسان، نشانۀ قابلیّت وصول او به مقصود. عفو حقیقی از آنِ کسی است که قدرت بر انتقام دارد!. «لا تُؤاخِذنا بِعَدلِک!». غلبۀ همیشگیِ رحمت و جمال خدا بر غضب و جلالش. دشمنیِ تمام موجودات عالَم با انسان. نیاز بشر به ترحّم تو در دنیا و هنگام مرگ و بعد آن.

تاریخ سخنرانی 1398/09/22

توضیحاتستّاریّت پروردگار نسبت به گناهان بندگان. ضعف و نیاز مطلق انسان در لحظۀ مرگ. وضعیّت انسان در وقت احتضار. معنای سکرات. شروع قیامت با ورود در عالم برزخ. بی‌فایده بودن اعتباریّات عالم مادّه بعد از مرگ. توصیف وضعیّت میّت در هنگام غسل دادن. توصیف وضعیّت میّت در هنگام تشییع. محال بودن رجوع به دنیا بعد از مرگ. توصیف انقطاع روح میّت به پروردگار در هنگام تشییع. حال غربت و تنهایی میّت در قبر. قبر، خانۀ جدیدی که باید وسایلش را از پیش فرستاد. تقوا و عمل صالح، مأمور آبادی خانۀ آخرت. عدم امکان کوچ از منزل آخرت و فعلیّت به منزل دیگر. ذات پروردگار، تنها انیس موحّدین در عالم قبر. تفسیر توحیدی فقرۀ: «حَتَّی لا أستَأنِسَ بِغَیرِک». هلاکت، ثمرۀ اتّکاء بر نفس. حرکت به سوی حق، ثمرۀ اتّکاء بر پروردگار. تمسّک به رحمت پروردگار، یگانه راه نجات از لغزش‌گاه‌ها. عنایت پروردگار، تنها ملجأ انسان در عالم قبر. نیاز انسان به نفَس‌های جان‌پرور حق، در کُربات عالم قبر. منحصر بودن راه و نیاز ما به سوی پروردگار. معنای «أجل» در عبارت حضرت. داستان عاقبت سلطان جائر به نقل از مرحوم انصاری رضوان اللَه علیه. لزوم آمادگی انسان برای مرگ. منحصر بودن امید و رجاءِ انسان در پروردگار. خوف حضرت سجّاد علیه السّلام از چیست؟. امید به عفو. اعطاءِ قابلیّت از جانب خدا. وسوسۀ شیطان: «سیر راه خدا مال افرادی است که قابلیّت داشته باشند». علّت اجابت دعای مضطر. نحوۀ معرّفی اسم أعظم، توسّط امام علیه السّلام. شخص مضطر و منقطع، خوب می‌فهمد که مستحق نیست. معنای «أهلُ التَّقویٰ و أهلُ المَغفرة» در عبارت حضرت. خصوصیّات لباس و خلعتی که خدا بر تن انسان می کند. تذکّراتی پیرامون شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان.

تاریخ سخنرانی 1398/09/23

توضیحاتخداوند علاوه بر اصل گناه، تبعات و نتایج آن را هم می‌پوشاند. گذشت بی‌منّت پروردگار. افاضۀ پروردگار حتّی بر منکرین ربوبیّت. تفسیر فقرۀ: «یَا مَن یُعطِی مَن سَألَه یا مَن یُعطِی مَن لَم یَسألْه ...» از دعای ماه رجب. ما نبودیم و تقاضامان نبود!. معنای «رَبّ». برآورده شدن حاجاتی که اصلاً از آنها خبر هم نداریم!. خدا بعد از خلقت، ما را رها نکرده است. خدایی که به غیر سائلین افاضه می‌کند، با سائلین چه می‌کند؟. اختصاص عالم خلق و عالم امر به خدا. اختصاص تمام عوالم با اختلاف مراتبشان به خدا. معنای «تَبارَکتَ». ایجاد محرومیّت از فیض پروردگار توسط خود انسان. معنای «تَعالَیتَ». هرچه هست از قامت ناساز بی‌اندام ماست. افاضۀ لحظه به لحظۀ پروردگار بر جمیع موجودات. عدم توان و قابلیّت انسان برای مدح و معرّفی پروردگار. فقط اوست که می‌تواند خودش را معرّفی کند. نیاز و فقر ذاتی انسان. همۀ مردم اهل مجازند مگر مؤمنین. بنده را پادشاهی نیاید، از عدم کبریایی نیاید. تبیین معنای فقر ذاتی در جمیع مودات. رفع نیازهای جمیع موجودات توسط پروردگار. وجه کریم و بزرگوارانۀ پروردگار در مقابل تقاضاهای بندگان. نحوۀ سؤال و درخواست بنده از پروردگار. تفسیر فقرۀ: «فَقَد دَعَوتُ بِهَذا الدُّعاءِ وَ أنَا اَرجُو أن لَا تَرُدَّنِی مَعرِفَةً مِنِّی بِرَأفَتِکَ و رَحمَتِکَ». سؤال سائل خدا را خسته نمی‌کند و اجابت سائل از مُلکش کم نمی‌کند. پیامبر صلّی اللَه علیه و آله و سلّم: «أعینی [أعِناّ] بطول السُّجود». خداوند معدن لا یتناهاست. تفسیر فقرۀ: «أنتَ کَما تَقولُ و فَوقَ مَا نَقُول». تفسیر «صبر جمیل». تفسیر فقرۀ: «أسألُکَ یَا رَبِّ مِن الخَیرِ کُلِّه مَا عَلِمتُ مِنهُ وَ مَا لَم أعلَمْ». خدایا! من از تو سؤال می‌کنم بهترین چیزی را که بندگان صالحت از تو سؤال کردند، من که صالح نیستم!.

تاریخ سخنرانی 1398/09/24

توضیحاتسر رشتۀ‌ اختلاف خواست‌های افراد از اختلاف در جنبه‌های نفسی آنها. ملاک تشخیص خلوص در عمل. بیان حقیقت دنیا. ولایت: یعنی سرسپردگی. دعای من، دعای بندگان صالح توست!. هرچه اخلاص لطیف‌تر، وسوسۀ شیطان هم لطیف‌تر!. زندگی گوارا زندگی بدون خوف و حزن است. لذّات این عالم صرفاً جهت انصرا ف ذهن از خوف و حزن. اشکال مصنّف به دیدگاه خیّام و بیان طریق ولایت. حقیقت عیش گوارا در اشعار مولانا. تا انسان به مقام ولایت نرسیده نباید تمنّای مرگ کند!. حقیقت حیات طیّبه از امیرالمؤمنین علیه السّلام در بیان معنای زهد. درخواست امام سجّاد، یاد و رحمت خاصّ پروردگار. بیان معنای ریا و سُمعه، و بودن آنها از مکرهای نفس. ضایع نشدن عمل هیچ عاملی از جانب خداوند. فرق خشوع و خضوع. جواب پیغمبر به جبرئیل و تفاوت آن حضرت با حضرت سلیمان.