سخنرانی‌های علامه طهرانی

تفسیر آیه نور (تعداد جلسات: 10)

پدیدآور علامه آیت‌اللَه سید محمدحسین حسینی طهرانی

توضیحاتبیانات گهربار حضرت علاّمه طهرانی ـ رضوان اللَه علیه ـ پیرامون تفسیر عرفانی، اخلاقی آیۀ مبارکۀ نور (اللَه نور السماوات و الارض) در مسجد قائم طهران می‌باشد. این مجموعه مشتمل بر ده مجلس است که در آن به بررسی مکتب ها و نگرش های مختلف کلامی درباره اسماء و صفات و رؤیت و لقای حضرت حق می پردازد.

تاریخ سخنرانی1396/06/23

توضیحاتتفسیر آیه نور برای فهمیدن حقیقت ولایت، خیلی مُعِدّ است. احتمالات موجود در معنای ﴿ٱللَهُ نُورُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾. تفسیر وهّابیون و اخباریون از این آیه شریفه. کیفیت وضع و جعل حدیث توسط برخی از صحابه. اشکالات وارد بر نظر وهّابی‌ها و أخباری‌ها. برخی قائلند الفاظ قرآن در معانی مجازی به کار رفته است. الفاظ برای معانی عامّه وضع می‌شوند. ذکر مصادیقی از قاعدۀ وضع الفاظ برای معانی عامّه. نور ظاهر به ذات و مظهِر غیر است. علم نور است چون خودش ظاهر است و با او مجهولات را حل می‌کنند. خدا نور است چون وجود و ظهور همه به اوست. خدا را باید با خود خدا شناخت نه با ظهورات خدا.

تاریخ سخنرانی1396/07/02

توضیحاتچگونه می‌شود به پروردگار معرفت پیدا کرد. خدا را باید با خود خدا شناخت. روایت أمیرالمؤمنین علیه السّلام در لزوم لقاء خداوند با چشم دل. تفاسیری از روایات رؤیت و لقاء خداوند. قاعدۀ فلسفی: «لا یَعِرف شیءٌ شیئًا إلّا بما هو فیه منه». میزان معرفت و شناخت انسان به خداوند. جمع بین اخبارِ نافی و مُثبِت رؤیت حضرت حق. باید از غیر خدا گذشت تا به خدا رسید. اشعار زیبای قیس بن ملوّح عامری. کلام مرحوم صدر المتألهین رضوان اللَه علیه در باب عشق. راه وصول عاشق به معشوق از بین رفتن خصوصیّات و کثرات است. ظهور وقتی عنوان خود را از دست داد به ظاهر می‌رسد. معرفت اجمالی به نحو «البَعرة تدلّ علی البعیر». برای معرفت تفصیلی باید به سراغ پیغمبر خدا و أمیرالمؤمنین رفت. کلام نورانی امام سجّاد علیه السّلام در دعای ابوحمزه. فقرات مناجات تاج الدین ابن عطاء اللَه اسکندری.

تاریخ سخنرانی1396/07/03

توضیحاتعلّت اختلاف در وجود خداوند. منزّهه و مشبّهه هر دو اشتباه می‌کنند. در معنا و تفسیر واحدیّت و أحدیّت حضرت حق. در بطلان مکتب حلول و اتّحاد. بررسی دو مکتب اشاعره و معتزله. ادلّۀ بطلان مسلک معتزله. ادلّه بطلان مسلک أشاعره. بحثی پیرامون مختار بودن انسان در افعال و کردار. بحثی پیرامون مکتب ادراک. علم فلسفه و حکمت مثل علم ریاضی غیر قابل انکار است. بحثی پیرامون مکتب وجدان و عرفان. آرامش انسان منحصر در ارتباط قلبی او با خداست.

تاریخ سخنرانی1396/07/16

توضیحاتانبیاء الَهی و ائمه طاهرین علیهم السّلام دارای دو مکتب استدلال و عرفان بوده‌اند. وجود انسان دارای دو مبدأ درک است. انسان می‌تواند راه وصول و لقاء به خداوند را بپیماید. آیات داله بر لقاء خداوند. پاسخ به منکرین خداوند. روایاتی که در آنها عنوان «رؤیت» آمده است. توضیحی پیرامون حدیث: «ما رَأیتُ شیئاً إلّا و رَأیتُ اللَهَ قَبلَهُ و بَعدَهُ و مَعَهُ». روایاتی که در آنها لفظ زیارت و تجلّی به کار رفته است. توضیحی پیرامون بعضی فقرات دعای سمات. شرح فرازهایی از مناجات شعبانیّه. حکایت مناجات‌های أمیرالمؤمنین در حائط بنی النّجّار. درجات و مراحل شباهت و مسانخت با حریم قدس. درجه کامل معرفت فقط در فناء است. محبّ در عشق خدا به جائی می‌رسد که جز معشوق هیچ نمی‌ماند.

تاریخ سخنرانی1396/07/23

توضیحاتانسان می‌تواند به شرف ملاقات خدا برسد و خدا را ببیند. بازگشت همه حمد و ستایش‌ها به خداوند است. افرادی که نگرش غیر توحیدی دارند، موجودات را مستقل از پروردگار می‌بینند. در عالم وجود یک وجود مستقل بالذّات بیشتر نیست. تمام موجودات عالم آیات الَهی‌اند. لحاظ دو جنبه آلی و استقلالی در موجودات. اُموری که خداوند در قرآن از آنها تعبیر به آیه می‌کند. یکی از آیات الَهی آسمان و زمین و اختلاف زبان و رنگ آدمیان است. خدا واحد است تجلّی او واحد است و تکرار در تجلّی نیست. ذکر مصادیقی دیگر از آیات و نشانه‌های پروردگار در روی زمین. حکایت اکبر پینه‌دوز ابهری. تفسیری زیبا از آیۀ شریفه ﴿سَنُرِيهِمۡ ءَايَٰتِنَا فِي ٱلۡأٓفَاقِ وَفِيٓ أَنفُسِهِمۡ﴾. خداوند به پیغمبر اکرم صلّی اللَه علیه و آله و سلّم آیۀ کبرای خود را نشان داد. انسان باید به سوی خدا حرکت کند تا از تمام مراتب هستی بگذرد.

تاریخ سخنرانی1396/07/30

توضیحاتقاعده: «العلمُ بالعلّة من العلمِ بالمعلول، علمٌ بها من جهةٍ». عبارت متین یعقوب بن اسحاق کندی. ابیات رفیع شبستری در عدم شناخت خدا از غیر خدا. شیخ بهائی: «غایت سیر علماء راسخین، رسیدن به اسماء و صفات خداست». مراتب چهارگانه علم و معرفت از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی. ابوعلی سینا: «جَلَّ جَنابُ الحَقِّ أن یَکونَ شَریعَةً لکُلِّ وارِدٍ». شیخ شهاب الدّین سهروردی: «نَواحِ القُدس دارٌ لایَطَؤُها الجاهِلونَ». نظر کردن در آیات آفاقی و انفسی حق تعالی.

تاریخ سخنرانی1396/08/07

توضیحاتآیات دالّه بر مزیّت انسان بر سایر موجودات عالم. سه طریق استدلال بر علوّ مقام انسان از ملائکه. چرا خدا ملائکه را امر کرد که به آدم سجده کنید؟!. کلمات بزرگان و فلاسفه راجع به عظمت نفس. کلامی در باب عجایب نفسِ انسان. اشعار زیبای حاج میرزا حبیب اللَه خراسانی در باب دل. حدیث قدسی «لا یَسَعُنی أرضی و لا سَمائی وَلکِن یَسَعُنی قَلبُ عَبدِیَ المُؤمِنِ بی». از موجودات آفاقیّه، فقط انسان ذات پروردگار را من جمیع الجهات ادراک می‌کند.

تاریخ سخنرانی1396/08/14

توضیحاتخود را بشناس تا خدا را بشناسی!. بحثی پیرامون حدیث شریف «مَن عرَفَ نفسَه عَرفَ رَبَّه». آیه ﴿نسوا الله فانساهم انفسهم﴾ عکس نقیض حدیث «مَن عرَفَ نَفسَه عرَفَ رَبَّه» است. روح و نفس به ده وجه دلالت بر وحدانیّت خدا می‌کند. تفسیر غلط برخی علماء از روایت «مَن عرَفَ نَفسَه فقَد عرَف ربَّه». روایاتی از غرر و درر آمُدی در باب معرفت نفس. معرفت به نفس یعنی: خداوند علیّ أعلیٰ به ذات انسان متّصل است. راه خداشناسی راه معرفت نفس است که آن هم به تزکیه حاصل می‌شود. علم معرفت نفس به انسان می‌فهماند که هیچ نیست.

تاریخ سخنرانی1396/08/21

توضیحاتعارف کسی است که در عالم، جز خدا و نورِ خدا و اثر خدا هیچ نمی‌بیند. نگاهی به سیر تکاملی انسان در بستر تکوین. ما یک لحظه از حکومت پروردگار بیرون نیفتاده‌ایم تا مزۀ عدم را بچشیم. حکایت آن ماهی که در دریا به دنبال آب می‌گشت. خدا از شدت ظهور مخفی شده است. مثال‌هائی برای قاعدۀ «تُعرَفُ الأشیاءُ بِأضدادِها». انسان کثرت‌گرا از نور وجود دور می‌افتد. وقتی نظر از کثرت برداشته شد، باطن هویدا می‌گردد.

تاریخ سخنرانی1396/08/28

توضیحاتآیا انسان می‌تواند به مقام اسماء و صفات کلّیه الَهیّه برسد. توضیحی پیرامون صفات جمال و جلال الَهی. چرا بین انسان و پروردگار حجاب است. حجاب همان تعیّن موجودات است. فاصله بین انسان و بین پروردگار حجابِ خودیّت و موجودیّت است. توضیحی پیرامون صفات ثبوتی و سلبی پروردگار. کلام مرحوم ملا صدرا در صفات ثبوتیّه و سلبیّه. پاسخ مرحوم علاّمه طهرانی به کلام صدر المتألهین در باب صفات ثبوتیّه و سلبیّه. کلام حاجی سبزواری در اینکه: جلال، سلبِ سلب است. جواب مرحوم علامه طهرانی به حاجی سبزواری. در سینۀ کافر تعیّنات و بدبختی‌ها باعث زیادی دورباش از حریم قدس شده‌اند. پروردگار جمیل است و جمالش عین جلالش است.