قواعد فقهیه

قاعده «لا ضرر و لا ضرار» (2) - بررسی سندی و محتوایی روایات (تعداد جلدها :13)

پدیدآور آیت‌اللَه سید محمدمحسن حسینی طهرانی

توضیحاتموضوعات این درس:
* روایات قاعدۀ لاضرر
* دستۀ اول روایات قاعدۀ لاضرر: قضیۀ سَمرة بن جندب
* ادعای تواتر فخرالمحققین در اثبات قاعدۀ لاضرر به واسطۀ انضمام روایات امامیه و عامه
* کیفیت نظارت روایات امامیه بر روایات عامه
* قبول روایات ثقات عامه
* تصحیح روایات عامه به‌واسطۀ روایت صحیح شیعه
* اعتبار وثاقت راوی

توضیحاتموضوعات این درس:
* روایت اول از کافی به نقل از عبدالله بن بکیر و بررسی سند روایی آن
* روایت دوم از کافی به نقل از عبدالله بن مسکان
* عدم تأثیر تفاوت نقل عبدالله بن مسکان و عبدالله بن بکیر در اثبات اصل قاعدۀ لاضرر
* بررسی دلایل مفصل‌تر بودن روایت ابن مسکان نسبت به روایت ابن بکیر
* روایت سوم از من لا یحضره الفقیه به نقل از أبی‌عبیدة الحذاء
* عدم وجود قید «فی الإسلام» در ذیل احادیث لاضرر در مجامع حدیثی معتبر خاصه و عامه
* روایت چهارم از من لا یحضره الفقیه به نقل از عبدالله بن بکیر
* مقایسه روایت عبدالله بن بکیر در کافی و فقیه
* ثبوت عبارت «لاضرر و لاضرار» با طریق صحیح

توضیحاتموضوعات این درس:
* بررسی روایات عبدالله بن بکیر در طریق شیخ صدوق
* بررسی روایات عبدالله بن بکیر در طریق کافی
* بررسی روایات عبدالله بن بکیر در طریق تهذیب و مقایسه آن با نقل کافی
* تصحیف عبارت کافی در نسخۀ تهذیب
* وحدت روایت کافی و تهذیب
* بررسی روایت عبدالله بن مسکان
* تأیید اخبار مرسل به‌واسطۀ وجود خبر صحیح
* بررسی روایت شیخ صدوق در لاضرر
* اثبات عبارت «مُضارّ» به‌وسیلۀ ضمیمۀ روایات به یکدیگر
* نتیجه بحث در اثبات قضیۀ سمرة بن جندب

توضیحاتموضوعات این درس:
* روایات عامه در قضیۀ سمرة بن جندب
* سایر روایات شامل عبارت «لاضرر و لاضرار»
* روایت لاضرر در حق شفعه
* روایت لاضرر در نهی از منع فضل ماء
* روایت لاضرر در أقضیة النبی صلّی الله علیه و آله و سلم از طریق عامه و شیعه
* بررسی نظر شیخ‌الشریعه اصفهانی دربارۀ عبارت «لاضرر» در أقضیة النبی
* نقد کلام شیخ‌الشریعه

توضیحاتموضوعات این درس:
* بررسی قائل عبارت «لاضرر و لاضرار» در روایت حق شفعه و روایت منع فضل ماء
* نظر شیخ‌الشریعه مبنی بر افزودن «لاضرر» در ذیل روایت شفعه و منع فضل ماء، از جانب راوی
* نقد کلام شیخ‌الشریعه اصفهانی
* هدف اصلی شیخ‌الشریعه از مخالفت با تذییل روایت حق شفعه منع فضل ماء به «لاضرر»
* بررسی وثاقت محمد بن عبدالله بن هلال در سند روایت شفعه و منع فضل ماء
* دلالت إکثار روایات اجلّاء از فردی برای توثیق آن فرد
* بررسی وثاقت عقبه بن خالد در سند روایت شفعه و منع فضل ماء

توضیحاتموضوعات این درس:
* ادعای بی‌اعتباری روایت شفعه به‌جهت تنافی با عمل اصحاب
* عدم تنافی مدلول روایت شفعه با فتوای اصحاب
* اشکال اول مرحوم نائینی بر حدیث شفعه
* نقد بعضی بر اشکال اول مرحوم نائینی
* اشکال دوم مرحوم نائینی بر حدیث شفعه

توضیحاتموضوعات این درس:
* اشکال دوم مرحوم نائینی بر تذییل حدیث شفعه به «لاضرر و لاضرار»
* نقد اشکال دوم مرحوم نائینی
* اشکال سوم مرحوم نائینی بر تذییل حدیث شفعه به «لاضرر و لاضرار»
*نقد اشکال سوم مرحوم نائینی
* مَا حصل رابطۀ حقّ شفعه و لاضرر

توضیحاتموضوعات این درس:
* نحوۀ ملاحظۀ حکمت در انشاء حکم
* عدم امکان تعمیم اعتباری علت حکم
* جواب برخی به اشکال مرحوم نائینی، به‌وسیلۀ اخذ «لاضرر» به‌عنوان حکمت جعل شفعه
* نقد مؤلف بر اخذ «لاضرر» به عنوان حکمت جعل شفعه
* نقد اشکال مرحوم نائینی، با استناد به دلالت «لاضرر» بر رفع حکم ضرری و جعل حکم رافع ضرر
* دلالت «لاضرار» بر رفع حکم إضراری و جعل حکم رافع إضرار
* عدم امکان رفع حکم ضرری و إضراری بدون جعل حکم رافع ضرر و إضرار
* تذییل حدیث شفعه و حدیث منع فضل ماء به‌عنوان دو دلیل دیگر بر قاعدۀ لاضرر
* اهمیت لحاظ حالت تخاطب با شارع در استنتاج احکام

توضیحاتموضوعات این درس:
* اشکال اول مبنی بر تنافی روایت منع فضل ماء با تذییل به «لاضرر و لاضرار»
* نقد اشکال اول
* حکم فقهی تخریب منازل مردم برای توسعۀ خیابان‌ها
* اشکال دوم بر روایت منع فضل ماء مبنی بر عدم حقّ غیر بر ماء مُملَّک
* اقوال فقها در مسئلۀ منع فضل ماء
* تمسک برخی فقها به اطلاقات روایت «تساوی مردم در آب و آتش و چراگاه» و روایات طهوریت ماء
* نقد بر این نحوه اطلاق گیری
* استدلال بعضی فقها به سیرۀ متشرعه در عدم منع میاه
* عدم حجت سیرۀ متشرعه بدون حکایت سیرۀ عقلائیه
* تحلیل سیرۀ عقلا در استفادۀ سایر مردم از میاه و اموال مملَّک
* رابطۀ سیرۀ عقلائیه و حکم شرعی
* نظارت ادلۀ منع فضل ماء و کلاء به سیرۀ عقلائیه
* قول به اخلاقی و تنزیهی بودن «لاضرر» در روایت منع فضل ماء

توضیحاتادلّۀ روائی قاعدۀ لاضرر (10)؛ دلالت حدیث دعائم الإسلام

توضیحاتادلّۀ روائی قاعدۀ لاضرر (11) بررسی چهار روایت دیگر

توضیحاتحکم تعارض دو دلیل از نظر زیاده و نقیصه (1)

توضیحاتحکم تعارض دو دلیل از نظر زیاده و نقیصه (2)