طرح مبانی اسلام

آموزه‌های مهدویت (تعداد جلسات: 11)

پدیدآور آیت‌اللَه سید محمدمحسن حسینی طهرانی

توضیحاتدر این جلسه، دیدگاه‌های سطحی و عامیانه مردم نسبت به حقیقت امامت و ولایت، توسط حضرت آیة‌الله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی (قدس الله سرّه) نقد و بررسی می‌شود. ایشان با اشاره به عدم درک صحیح مردم از ولایت کبری، مسئله امامت طفل پنج‌ساله را مطرح کرده و نشان می‌دهند که چگونه افکار بشری به دلیل محدودیت‌های مادی، از درک حقایق روحانی عاجزند. استاد با تمثیل‌هایی زیبا، از جمله تغییر ظاهر روحانی و تأثیر آن بر دیدگاه مردم، و همچنین حکایتی از دیدگاه سطحی یک فرد نسبت به علامه طباطبائی، به تبیین عمیق این مسئله می‌پردازند. در ادامه، ایشان به سؤالات پیرامون سیر تکاملی امام و عدم ازدواج حضرت مسیح (ع) پاسخ می‌دهند و تفاوت میان سیر معنوی ائمه (ع) و انسان‌های عادی را روشن می‌سازند. این درس به مخاطب کمک می‌کند تا با نگاهی عمیق‌تر به حقیقت امامت، از دیدگاه‌های ظاهری و مادی فاصله بگیرد.

توضیحاتاین درس به بررسی عمیق جایگاه مهدویت در سیرۀ عرفا و اهل توحید، و تصحیح برخی نگرش‌های رایج دربارۀ ارتباط با امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) می‌پردازد. آیة‌الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی (قدس سره) در این بیانات، با استناد به سیرۀ بزرگانی چون مرحوم سید هاشم حداد، تأکید می‌کنند که حقیقت توسل و ارتباط با امام زمان (عج) امری باطنی و معرفتی است، نه صرفاً ظاهری و در قالب رؤیت فیزیکی. ایشان ضمن نقد رویکردهای عوامانه و سطحی به مشاهدۀ امام زمان، بیان می‌دارند که امام، حاضر و ناظر بر تمامی افکار و نیات ماست و درک این حضور دائمی، اساس انتظار حقیقی است. آیة‌الله طهرانی (قدس سره) همچنین به اهمیت فهم عمیق قیام امام حسین (علیه السلام) و لزوم الگوگیری از ایستادگی ایشان بر حق، به جای صرفاً اکتفاکردن به عزاداری‌های ظاهری اشاره کرده و در پایان، جهت رشد فکری و معرفتی، مطالعۀ دقیق کتب والد بزرگوارشان، مرحوم علامه آیةالله سید محمدحسین حسینی طهرانی (قدس سره)، را اکیداً توصیه می‌نمایند.

تاریخ سخنرانی1419/08/14

توضیحاتحضرت آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّس الله سرّه در این جلسه که مصادف با 14 شعبان‌المعظّم 1419 ه‍.ق، در طهران برگزار شده است، به وظيفۀ افراد در زمان غيبت امام زمان عليه السّلام می‌پردازد. ایشان با اشاره به روایتی، به تکامل عقول در عصر ظهور تأکید می‌کند و البته تعیین زمان برای ظهور را مردود می‌شمارند. استاد ضمن اشاره به پرسشی از مرحوم حدّاد دربارۀ رؤیت ظاهری امام علیه السّلام از نقطۀ نظر سلوک می‌فرماید: سالک هدف و غایتش، معرفت و رسیدن به باطن امام علیه السّلام است! استاد طهرانی با اشاره به خاطره‌ای از سفر به لبنان و اهميت دادن مسيحيان به اعياد خود، از عدم اهتمام مسلمانان به اعیاد اسلامی انتقاد می‌کند. در بخشی دیگری از این بیانات، مرحوم استاد با اشاره به مرام و مکتب اولیا و بزرگان از جمله علامه طهرانی، شرط مصاحبت و مجالست با امام زمان عليه السلام را تبیین می‌کند. در انتهای این جلسه پربار به مناسبت شب نیمه شعبان، به اعمال آن شب به اختصار اشاره شده است.

تاریخ سخنرانی1439/09/22

توضیحاتحضرت آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی ـ رضوان الله علیه ـ در این سخنرانی که در اواخر عمرِ بابرکت ایشان در مشهد مقدّس ایراد شده است، با اشاره به فرازی از دعای شریف افتتاح، به نقد و بررسی باورها و شناخت عوامانۀ مردم و حتی برخی عالمان از جایگاه حقیقی امام علیه السلام می‌پرداند. ایشان ازبرخی از مُعَنوَنین در مورد استفاده از تعابیری مانند علی زمان و حسین زمان انتقاد کرده و آن را ناشی از عدم شناخت واقعی جایگاه و موقعیت امام حتی میان برخی از اهل علم می‌دانند. در ادامه با توجه به رسالت انقلاب اسلامی که عمل بر سیره و روش ائمۀ معصومین سلام الله علیهم أجمعین بوده است، متذکر می‌گردند که هدف هجرت علامه طهرانی ـ رضوان الله علیه ـ به مشهد مقدس، معرفی امام و جایگاه امامت به طالبان معرفت بوده است. مرحوم استاد در بخشی دیگر از بیانات، ضمن اشاره به فقرۀ «یَعبُدُکَ لا یُشرِکُ بِکَ شَیئًا» دربارۀ عبادت آمیخته با شرک و ارزش اخلاص با بیان حکایاتی از سیره علامه طهرانی و شهید مطهری (رحمةالله علیهما) توضیح می‌دهد.

تاریخ سخنرانی1439/09/24

توضیحاتحضرت آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی ـ قدسّ سرّه ـ در شرح فقرۀ‌ «لا یُشرِکُ بِکَ شَیئًا» از دعای شریف افتتاح، به بررسی خصوصیات و ویژگی‌های حکومت امام زمان پرداخته و در اثناء این مبحث، به دو مسئلۀ مهم نماز جمعه و حج ورود می‌کنند. استاد به دیدگاه علامه طهرانی و نیز نظر فقهی خودشان مبنی بر وجوب عینی و تعیینی صلاة جمعه در همۀ اوقات اعم از زمان ظهور و غیبت و نیز در صورت تشکیل یا عدم تشکیل حکومت اسلامی، اشاره کرده و به بعضی از آداب نماز جمعه می‌پردازد. در بخش دیگری از این بیانات به اهمیت مسئلۀ حج و اهتمام ائمه علیهم السلام به آن اشاره شده و استاد، اعتقاد خود مبنی بر وجوب مطلق حج را توضیح می‌دهد. توضیح معنای فقرۀ «یَعبُدُکَ لایُشرِکُ بِکَ شَیئًا»، علت نبودن ترس و اضطراب در زمان ظهور، ذکر برخی تفاوت‌های حکومت امام زمان با دیگر حکومت‌ها از دیگر مباحث این جلسه می‌باشد.

تاریخ سخنرانی1430/04/09

توضیحاتحضرت آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّس سرّه در این سخنرانی که در کرمان ایراد شده است به بررسی اجمالی زندگی و اوضاع سیاسی-اجتماعی ائمه علیهم‌السلام از زمان حضور تا دوران غیبت می‌پردازند. ایشان به انتقال مرکز خلافت به کوفه در زمان امیرالمؤمنین علیه‌السلام و وقوع جنگ جمل به سرکردگی عایشه و برخی صحابه اشاره کرده و برخی از رفتارهای خلفا و واکنش‌ها به آن‌ها را مورد بحث قرار داده و دموکراسی مورد ادعای حکومت شیخین را بررسی می‌کنند. مرحوم استاد به قطع شدن تدریجی ارتباط مردم با ائمه از زمان امام موسی بن جعفر علیه‌السلام و اوج این محدودیت‌ها در زمان امام هادی و امام حسن عسکری علیهماالسلام اشاره کرده و فلسفه امامت امام جواد و امام هادی علیهماالسلام در سنین کودکی و نیز امامت امام زمان در پنج سالگی را بررسی کرده و مشروحاً توضیح می‌دهد که تصورات ذهنی مردم درباره امام چگونه شکسته شده است. در بخش دیگری از این بیانات ضمن پرداختن به مطالب مهمی پیرامون امام زمان، به دیدگاه اولیای الهی نظیر علامه طهرانی و مرحوم سید هاشم حدّاد در خصوص حضور دائمی و باطنی امام اشاره نموده و تأکید می‌کند دیدار ظاهری امام، هدف اصلی سالک نیست. بخش پایانی جلسه به پرسش‌های حاضرین و پاسخ‌های استاد اختصاص یافته است.

توضیحاتاز مهمترین پرسشهای هر مؤمن باورمند به حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه، این است که از کجا بدانیم ما در مسیر و راه ایشان حرکت می‌کنیم؟ حضرت آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی در جلسه‌ای که در جَبَل‌عامِل لبنان، حدود سنۀ 1427 ه‍.ق، برگزار شده است، به پاسخ این سئوال پرداخته‌اند. ایشان با ارائه معیارهایی برای تشخیص و محک زدن این مهم، به اشکالات یا شبهاتی که نسبت به ضروریات مکتب تشیع از سوی برخی عالمان مطرح شده اشاره می‌کنند و تلاش دارند ریشه این معضل بزرگ را برای مخاطبین، روشن بسازند. در بخش دیگری از این بیانات شیوا و شیرین، به شبهات منکران عرفان و فلسفه پرداخته شده و ضمن بیان برخی خاطرات از مناظرات و مباحثات علامه طهرانی و نیز خودشان در مقاطع و مناسبت‌های گوناگون، به ضرورت گفتگو برای روشن شدن حقائق تأکید دارند. مرحوم استاد حسینی طهرانی جهل را منشأ مخالفت، با اهل معرفت دانسته و تنها طریق امن برای حصول شناخت امامان علیهم السلام را مسیر عرفان و توحید معرفی می‌کنند.

تاریخ سخنرانی1422/07/18

توضیحاتدر این جلسه حضرت آیة الله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدس الله سرّه، حسب پرسش بانوان حاضر در مجلس، بیانات مهمی پیرامون سه مطلب ایراد کرده‌اند: نقش امام زمان علیه السلام درنظام تربیتی وتکاملی انسان، علت سردی و تکاهل در انجام امور عبادی، چگونگی تسریع بخشیدن به حرکت سلوکی. در خصوص مطلب نخست، مرحوم استاد حقیقت ولایت امام و واسطۀ فیض بودن آن حضرت را با بیانی شیوا و حکایاتی از انبیاء و اولیاء و کلمات بزرگانی مانند علامه طهرانی و مرحوم سید هاشم حدّاد تبیین می‌فرماید. استاد حسینی طهرانی در بخش دیگری از جلسه، جایگاه رؤیت ظاهری امام زمان را در مکتب عرفان بررسی کرده و به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا رؤیت امام زمان بدون ازدیاد معرفت فایده‌ای دارد؟ ایشان حقیقت معنای انتظار فرج را توضیح داده و به اهمیت مراقبه برای منتظران ظهور تأکید می‌نماید. در بخش‌های پایانی این مجلس به دو مطلب دیگر به اختصار پرداخته شده است.

تاریخ سخنرانی1424/08/20

توضیحاتمرحوم آیة الله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدس الله سرّه، در این جلسه به مسائل مهمی پیرامون فلسفۀ غیبت حضرت ولیّ عصر عجّل الله فرجه الشریف و وظایف مؤمنان در این دوره پرداخته است. عدم شناخت مردم نسبت به جایگاه حقیقی امام و نیز پیدایش احساس نیاز حقیقی به وجود امام زمان، دو فلسفۀ مهم غیبت بیان شده است. در توضیح این دو مسئله، مرحوم استاد به مقابله یا عناد اشخاصی مانند ابوحنیفه یا عبدالله بن زبیر با ائمه، اشاره نموده و دربارۀ شرایط متصدی حکومت اسلامی صحبت نموده است. در بخش دیگری از جلسه، مسئلۀ لزوم آمادگی برای ظهور امام زمان با تحلیل چرایی انحرافات بعد از رسول خدا و تبیین معنای واقعی انتظار فرج، توضیح داده شده است. استاد ضمن انتقاد و ردّ تعیین زمان ظهور یا مکان ملاقات امام به حقیقت ولایت و معیّت امام با هر ذرّه از ذرّات عالم اشاره نموده است. یکی از مهمترین مباحث این جلسه، بیانات استاد در موضوع مشاهده امام زمان در عصر غیبت است؛ مسئله مکاشفات و چگونگی نفوذ شیطان از این طریق و حتی تجسم او به صورت امام زمان، خطر بزرگی است که مؤمنان را تهدید می‌کند و استاد از لزوم قاطعیت در برابر چنین انحرافاتی می‌گوید و اساساً فلسفه تشکیل جلسات را طرح مبانی اولیاء و بزرگان می‌داند.

توضیحاتحضرت آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّس سرّه در یکی از جلسات درس خارج اصول بیاناتی درباره حضرت امام زمان علیه السلام ایراد فرموده‌اند. ایشان در ابتدا به تواتر روایات مهدویت در منابع شیعه و اهل سنت اشاره کرده و نام کتب متعددی از هر دو مذهب، که به این موضوع پرداخته‌اند ذکر شده است. استاد با اشاره به ادله عقلی و تاریخی بر وجود و ولادت امام زمان، بیان داشتند که این اعتقاد در زمان غیبت صغری شایع بوده و شیعیان با نواب خاص حضرت ارتباط داشتند. حضرت آیةالله حسینی طهرانی در بخش دیگری از این جلسه، حقیقت ولایت و ارتباط آن با مقام امامت را تبیین کردند و نقش امام به عنوان واسطه بین خلق و خالق و مظهر اسماء و صفات الهی را بیان فرمودند. ایشان موضوع ظهور امام زمان (عج) به عنوان حلقه واسطه بین دنیا و قیامت و تحول معرفتی مردم در آن زمان و دوره رجعت را مورد بحث قرار دادند. استاد در پایان، به سنخیت بین سالک و وجود حق و همچنین امام و پیغمبر علیهم السلام اشاره کرده و کیفیت تدبیر نظام تکوین در زمان غیبت را توضیح دادند.

توضیحاتاستاد آیةالله حاج سید محمدمحسن حسینی طهرانی قدّس سرّه، در یکی از جلسات درس خارج اصول، به توضیح تفاوت مکاشفه و مشاهده می‌پردازد؛ مکاشفه تجربه‌ای باطنی و فردی است که ممکن است ناشی از قوه خیال باشد و دیگران آن را نمی‌بینند، در حالی که مشاهده آثار ظاهری دارد و دیگران نیز می‌توانند آن را ببینند. ایشان ضمن نقل کلامی از مرحوم آقای انصاری می‌فرمایند: بیش از 90 درصد تشرفات محضر امام زمان علیه السلام از سنخ مکاشفه بوده است. برای تشخیص مشاهده و مکاشفه بودن تشرف، شخص باید اهل فن، دارای مراتب نفسانی بالا و توانای در تشخیص بین شهود و کشف باشد. مرحوم استاد در پاسخ پرسشی پیرامون روایاتی که ادعای مشاهده قبل از خروج سفیانی را تکذیب می‌کنند، می‌فرماید: این نهی در مقام اثبات و اعلان عمومی است نه نفی امکان رؤیت برای افراد خاص و در همین راستا به داستان مشاهده امام زمان در دوران کودکی خود و ملاقات مرحوم حداد با آن حضرت اشاره می‌کنند. استاد حسینی طهرانی در پایان به فلسفه متفاوت بودن انقلاب روحی افراد پس از مشاهده پرداخته و آن را مرتبط با سطح معرفت شخص می‌دانند.