پرسش و پاسخ های مربوط به فناءذاتی

تعداد: 2
پرسش: معنای همطرازی حضرت حق با امیرالمومنین علیه السلام

کد: 2096گروه: اخلاق وعرفان
بسم اللَه الرحمن الرحیم سلام علیکم
با توجه به مطالب صفحات 19 و24 از کتاب امام شناسی جلد 7
منظور از اینکه امیرالمومنین علیه السلام با ذات اقدس حضرت حق همردیف و همطراز قرار گرفت چیست و ارتباط این مطلب با صفحه 82 امام شناسی جلد 5 چیست؟
اگر کسی به مقام نا در اسم اللَه و یا هو برسد چون اللَه اسم جامع جمیع صفات حق است بنابراین مظهر هر صفت و اسمی می گردد. متشکرم
هوالعلیم
ولایت حضرت حقّ که به نحو تکوین همان تجلّی ذات بر قوالب امکانیه است و موجب پیدایش و استمرار حیات اشیاء در نفس حضرات معصومین علیهم السلام جاری و ساری است و این جریان و ظهور نه به معنای تفویض بلکه ظهور آن است که در این صورت دو ولایت دیگر معنا ندارد بلکه یک ولایت است که ظهور آن متفاوت است مانند ارادۀ انسان که نسبت به تمامی دست و یا ساعد و یا کف و انگشتان یکی است و تعدّد بر نمی دارد . بنابراین ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام عین ولایت پروردگار است نه در ردیف آن ولایت که موجب تعدّد در ولایت گردد. لذا در قرآن اسم آن حضرت البته نه به طور مشخصی در ردیف اسم پروردگار و رسول خدا قرار گرفته است .
2 فنای در اسم اللَه به معنای حیازتهمه اسماء و صفات است و این مرتبه با فناء ذاتی در اسم هوحاصل می شود .
پرسش: علامه طباطبائی و نظریه بقاء عین ثابت

کد: 664گروه: اخلاق وعرفان

بسم اللَه الرحمن الرحيم

با توجه به اينكه آقاي علامه طباطبائي در ابتدا اعتقادي به فناء در ذات نداشته‌اند و بواسطه علامه طهراني برايشان اثبات شده است و اين امر در زماني بوده است كه ايشان استاد نداشته است و فنا بدست نمي‌آيد مگر كسي استاد كامل داشته باشد ايشان چگونه به فنا دست يافته در حالي كه استادش آقاي قاضي در آن زمان حيات نداشته اند؟

بسم اللَه الرحمن الرحيم

در ارتباط با اين سؤال نكاتي وجود دارد كه بايد بدان پرداخته شود .

اوّل اينكه: مسئله مورد بحث بين مرحوم علامه طباطبائي و مرحوم علامه طهراني در تحقّق فناء ذاتي و اضمحلال واقعي و بالكلية نفس انسان در ذات احديّت بوده است. مرحوم علامه طباطبائي هم در مقام ثبوت به اين مرتبه نرسيده بودند و هم در مقام اثبات منكر اين مسئله شده بودند. امّا مرحوم علامه طهراني در مقام ثبوت خدا عالم تر است و در مقام اثبات، اثبات اين مرتبه را براي سالك مي نمودند، پس اين مطلب صرفاً يك بحث علمي بوده است و قبول و پذيرش علامه طباطبائي رضوان اللَه عليه و اعتقاد به اين مرتبه هيچ ارتباطي به سلوك عملي ايشان در آن زمان ندارد. چه بسا ممكن است انسان به مطلبي معتقد شود امّا خود هنوز به آن مطلب نرسيده باشد.

دوّم اينكه: كيفيّت سير سالك نزد استاد متفاوت است. در بعضي از مواقع كيفيّت سير اقتضاء مي كند كه سالك به توسط نفس ولي حيّ از مرتبة تعيّن و تشخّص عبور داده شود و به مرحلة اطلاق و محوضت ذات كه همان فناء ذاتي است وارد شود. در اين سير حضور خارجي استاد كامل لازم است و بدون آن اين سير محقّق نخواهد شد. و در بعضي از مواقع كيفيّت سير نزد استاد كامل اقتضاء ميكند كه سالك پس از طي مراحل و منازلي با نوجّه به مراقبت و ذكر و فكر و استمداد از وليّ حيّ حضرت بقية اللَه ارواحنا فداه بتواند خود به استمرار سير و سلوك ادامه دهد و وارد به حريم ذات احديّت گردد و به مرتبه فناء ذاتي برسد، و خود را از عالم تعيّنات برهاند البته وجود امام حيّ عليه السّلام نقش اساسي و تعيين كننده را در هر دو نحوه و كيفيّت سير سالك ايفاء خواهد نمود. و بسياري از اولياء الهي به اين طريق به مقام فناء رسيده اند چنانچه مرحوم علامه طهراني قدّس اللَه سرّه درباره مرحوم حاج سيّد هاشم حدّاد رضوان اللَه عليه اين چنين ميفرمودند و اضافه مينمودند كه بعضي از اساتيد عرفان و اولياي الهي بذر سلوك و سیر الي اللَه را در نفس سالك ميپاشند و آنرا در اعماق سرّ و ضمير او قرار ميدهند و در اين صورت ديگر كار سالك چندان مشكل نخواهد بود و شيوه سلوك مرحوم قاضي با شاگردانشان اين چنين بوده است. كما اينكه گاهي از اوقات كنايةً نيز از روش خود به اين نحو پرده برمي داشتند. البته ناگفته نماند كه اين روش الزاماً براي هر شاگردي كه خدمت آنها ميرسيد نبوده است و انتخاب اين روش در تشخيص آن براي بعضي از شاگردان فقط و فقط منوط به تشخيص و صلاحديد استاد دارد. بنابراين چه اشكالي دارد كه مرحوم علامه طباطبائي نيز مشمول اين قسم از تربيت و تكامل و سير بوده است. و در آخر عمر به اين رتبه نائل آمده است و خلعت تجرد و فناء را پس از ارتحال استاد خود مرحوم قاضي در بر كرده باشد.

سوّم اينكه: خداوند متعال مسبّب الاسباب است و اليه يرجع الامر كلّه و هو علي كل شيء قدير . و هم او قادر بر هر امري است و هو المؤيّد و الموفّق و ممكن است بواسطه جذبه اي در شرائط خاصّ اين حقيقت براي سالك تجلي نمايد و يا به توسط نفس وليّ كاملي و لو اينكه استاد ظاهري آن سالك نباشد اين سير و عبور تحقّق يابد.