هوالعلیم

ولایت یعنی تفویض اختیار و انتخاب به ذاتی که مورد نظر و مقصود است و انسان می تواند در وجود خود این مسئله را مشاهده کند. رسول خدا صلی اللَه علیه و آله و سلم فرمود : علی أولی است به شما از خود شما . یعنی با وجود علی دیگر اختیار و انتخابی برای شما باقی نمی ماند، اراده او اراده شما و اختیار او اختیار شما می باشد .

و انسان می تواند با مراقبه وانجام سلوک علمی و عملی مراتب ولایت را در وجود خویش زیاده گرداند . تاجائیکه به طور کلی فانی در ولایت و واصل به مقام تجرّد تام گردد در آن صورت دیگر فاصله وحجابی بین او و ذات ولی مطلق باقی نخواهد ماند.

هوالعلیم

1. قطعاً دچار خسران خواهد شد .

2. بلی و باید انسان به سیر در راه خدا اهتمام داشته باشد چه در این دنیا برسد یا در آخرت .

3. هر حال مختص همان صاحب حال است و نمی توان سرایت داد .

4. انشاء اللَه .

بسم اللَه الرحمن الرحيم

در ارتباط با اين سؤال نكاتي وجود دارد كه بايد بدان پرداخته شود .

اوّل اينكه: مسئله مورد بحث بين مرحوم علامه طباطبائي و مرحوم علامه طهراني در تحقّق فناء ذاتي و اضمحلال واقعي و بالكلية نفس انسان در ذات احديّت بوده است. مرحوم علامه طباطبائي هم در مقام ثبوت به اين مرتبه نرسيده بودند و هم در مقام اثبات منكر اين مسئله شده بودند. امّا مرحوم علامه طهراني در مقام ثبوت خدا عالم تر است و در مقام اثبات، اثبات اين مرتبه را براي سالك مي نمودند، پس اين مطلب صرفاً يك بحث علمي بوده است و قبول و پذيرش علامه طباطبائي رضوان اللَه عليه و اعتقاد به اين مرتبه هيچ ارتباطي به سلوك عملي ايشان در آن زمان ندارد. چه بسا ممكن است انسان به مطلبي معتقد شود امّا خود هنوز به آن مطلب نرسيده باشد.

دوّم اينكه: كيفيّت سير سالك نزد استاد متفاوت است. در بعضي از مواقع كيفيّت سير اقتضاء مي كند كه سالك به توسط نفس ولي حيّ از مرتبة تعيّن و تشخّص عبور داده شود و به مرحلة اطلاق و محوضت ذات كه همان فناء ذاتي است وارد شود. در اين سير حضور خارجي استاد كامل لازم است و بدون آن اين سير محقّق نخواهد شد. و در بعضي از مواقع كيفيّت سير نزد استاد كامل اقتضاء ميكند كه سالك پس از طي مراحل و منازلي با نوجّه به مراقبت و ذكر و فكر و استمداد از وليّ حيّ حضرت بقية اللَه ارواحنا فداه بتواند خود به استمرار سير و سلوك ادامه دهد و وارد به حريم ذات احديّت گردد و به مرتبه فناء ذاتي برسد، و خود را از عالم تعيّنات برهاند البته وجود امام حيّ عليه السّلام نقش اساسي و تعيين كننده را در هر دو نحوه و كيفيّت سير سالك ايفاء خواهد نمود. و بسياري از اولياء الهي به اين طريق به مقام فناء رسيده اند چنانچه مرحوم علامه طهراني قدّس اللَه سرّه درباره مرحوم حاج سيّد هاشم حدّاد رضوان اللَه عليه اين چنين ميفرمودند و اضافه مينمودند كه بعضي از اساتيد عرفان و اولياي الهي بذر سلوك و سیر الي اللَه را در نفس سالك ميپاشند و آنرا در اعماق سرّ و ضمير او قرار ميدهند و در اين صورت ديگر كار سالك چندان مشكل نخواهد بود و شيوه سلوك مرحوم قاضي با شاگردانشان اين چنين بوده است. كما اينكه گاهي از اوقات كنايةً نيز از روش خود به اين نحو پرده برمي داشتند. البته ناگفته نماند كه اين روش الزاماً براي هر شاگردي كه خدمت آنها ميرسيد نبوده است و انتخاب اين روش در تشخيص آن براي بعضي از شاگردان فقط و فقط منوط به تشخيص و صلاحديد استاد دارد. بنابراين چه اشكالي دارد كه مرحوم علامه طباطبائي نيز مشمول اين قسم از تربيت و تكامل و سير بوده است. و در آخر عمر به اين رتبه نائل آمده است و خلعت تجرد و فناء را پس از ارتحال استاد خود مرحوم قاضي در بر كرده باشد.

سوّم اينكه: خداوند متعال مسبّب الاسباب است و اليه يرجع الامر كلّه و هو علي كل شيء قدير . و هم او قادر بر هر امري است و هو المؤيّد و الموفّق و ممكن است بواسطه جذبه اي در شرائط خاصّ اين حقيقت براي سالك تجلي نمايد و يا به توسط نفس وليّ كاملي و لو اينكه استاد ظاهري آن سالك نباشد اين سير و عبور تحقّق يابد.